O‘zbekistonda internet foydalanuvchilari huquqlarini himoya qilish, onlayn platformalarda xavfsizlik va shaffoflikni ta’minlash maqsadida yangi qonun loyihasi ishlab chiqildi. Ushbu hujjat nafaqat fuqarolarning axborot olish huquqini kafolatlash, balki zamonaviy raqamli muhitdagi huquqiy bo‘shliqlarni to‘ldirishga ham qaratilgan.
Qonun loyihasi davlat va jamoat tashkilotlari, media sohasi mutaxassislari, huquqshunoslar hamda IT sohasi vakillari bilan birgalikda ishlab chiqilgan.
Qonun nima haqida?
Hujjat nomi — «Onlayn-platforma va veb-saytlar foydalanuvchilarining huquqlarini himoya qilish to‘g‘risida». Unga ko‘ra, foydalanuvchilar axborot olish, erkin fikr bildirish va xavfsiz internetdan foydalanish huquqlariga ega bo‘ladi.
Bundan tashqari, onlayn platformalar va veb-saytlar orqali tarqatilayotgan axborotga oid qonunchilikdagi tarqoq va yetarlicha belgilanmagan normalar to‘liq tizimlashtiriladi.
Asosiy prinsiplar
Qonun loyihasi quyidagi ustuvor tamoyillarga asoslanadi:
- Qonuniylik — onlayn faoliyat amaldagi qonunlar doirasida amalga oshirilishi shart;
- Foydalanuvchi huquqlarining ustuvorligi — ma’lumot olish, fikr bildirish va xavfsizlik kafolatlanadi;
- Senzuradan holi muhit — qonun bilan taqiqlanmagan kontentda erkinlik ta’minlanadi;
- Shaffoflik va xavfsizlik — noqonuniy axborot tarqalishiga qarshi choralar va shaxsiy ma’lumotlar himoyasi ta’minlanadi.
Butunlay bloklash emas — bosqichma-bosqich choralar
Onlayn platformalar vakolatli organ bilan tizimli hamkorlik qilmasa, ularga nisbatan faqat sud qarori asosida O‘zbekistonda kirish tezligi pasaytirilishi mumkin. Bu bilan internet faoliyatida keskin bloklash amaliyotidan voz kechilmoqda.
Blogerlar, anonim profillar va kiberjinoyatlarga qarshi qadamlar
Loyihada amaldagi qonunchilikda blogerlarga nisbatan joriy etilgan ba’zi og‘ir va amalga oshirilishi mushkul normalar qayta ko‘rib chiqildi. Shuningdek, anonim profillar, kanal va guruhlarga qarshi samarali yechimlar, zamonaviy kiberxavflar — fishing va spamga qarshi huquqiy mexanizmlar nazarda tutilgan.
Jazo va sanksiyalardan voz kechildi
Qonun loyihasida belgilangan majburiyatlarni bajarmagan platformalarga nisbatan har qanday moliyaviy sanksiyalar yoki jarimalar joriy etilmaydi. Ya’ni, qonun rioya etilmasa ham avvaloq muloqot, tushuntirish va qonuniy tartib asosida chora ko‘riladi.
MMTlar chetda qolgan
Qonun loyihasi OAV sifatida davlat ro‘yxatidan o‘tgan veb-saytlarga tatbiq etilmaydi. Ularning faoliyati «Ommaviy axborot vositalari to‘g‘risida»gi qonun bilan tartibga solinadi.
Internet foydalanuvchilari soni keskin o‘smoqda
2017 yilda 14,7 million bo‘lgan internet foydalanuvchilari soni 2025 yilga kelib 32,7 millionga yetdi. Eng ommabop platformalar:
- Telegram — 28 mln
- Odnoklassniki — 19,2 mln
- Facebook — 2,3 mln
- VKontakte — 1,5 mln
- LinkedIn — 850 ming
- Twitter — 250 ming
Zamin.uz tahririyati yangi qonun loyihasi orqali internet foydalanuvchilarining huquq va erkinliklari himoyasi kuchayishi hamda onlayn muhitda adolat va xavfsizlikning ta’minlanishiga ishonadi. Yangiliklarni kuzatib boring!
