Farg‘ona viloyatining Qo‘qon shahrida 62 yoshli Ahmadjon Umarovning fuqarolik maqomini tiklash jarayoni muvaffaqiyatli yakunlandi va unga O‘zbekiston Respublikasi fuqarosining pasporti berildi. Bu haqida Upl.uz xabar berdi.
Bu voqea, deyarli o‘ttiz yil davomida shaxsni tasdiqlovchi asosiy hujjatlarsiz yashab kelgan erkak uchun muhim ahamiyat kasb etdi. Umarovning o‘zining ma’lumotlariga ko‘ra, u 1994 yilda yo‘l-transport hodisasi natijasida sobiq ittifoq davriga oid pasport va tug‘ilganlik guvohnomasini yo‘qotgan.
O‘sha paytda uning yoshi taxminan 31 da edi. Keyingi o‘n yilliklar davomida hujjatlarsiz yashash unga fuqarolik huquqlarini to‘liq amalga oshirishda, jumladan, rasmiy ishga joylashish, bank xizmatlaridan foydalanish, sog‘liqni saqlash tizimi va ijtimoiy nafaqalar olishda katta cheklovlar yaratdi.
Ushbu uzoq yillik muammoni hal etish «Hech kim hujjatsiz qolmasin» nomli respublika aksiyasi doirasida amalga oshirildi. Loyihaga jalb qilingan mutaxassislar arxiv ma’lumotlarini yig‘ishda va shaxsini tasdiqlashda yordam berdi, bu esa yangi pasport olish jarayonini boshlash va yakunlash imkonini berdi.
Pasportni qo‘lga kiritgach, Ahmadjon Umarovning fuqarolik huquqlari to‘liq tiklandi. Umarov holati davlat tashabbusi doirasida yagona misol emas.
2024 yilda Nurata tumanida yashovchi 94 yoshli Anora Musurmonova uzoq yillar davomida hujjatsiz bo‘lgan va birinchi marta tug‘ilganlik guvohnomasini olish imkoniga ega bo‘lgan. Shu bilan birga, Sirdaryo viloyatida 2009 yilda tug‘ilgan 15 yoshli Ocha Umirzakova ham ota-onasining beparvoligi tufayli tug‘ilganlikni ro‘yxatga olish vaqtida amalga oshirilmaganligi sababli birinchi hujjatini oldi.
Biroq, ijobiy misollarga qaramay, tizimda haligacha mavjud muammolar ham uchrab turadi. Masalan, joriy yil yanvar oyida Toshkent viloyati Qizilqishloq shaharchasi aholisi Elena Koltsova 2001 yildan beri pasportini tiklay olmasligi haqida ommaviy axborot vositalariga murojaat qildi.
Uning aytishicha, pasporti mahalliy huquqni muhofaza qilish organlari xodimi tomonidan almashtirish uchun olib qo‘yilgan, ammo yangi hujjat berilmagan. Ushbu xodim keyinchalik vafot etgan, va Elena Koltsovaning shaxsini tasdiqlovchi hujjat olish bo‘yicha barcha harakatlari byurokratik to‘siqlar va yangi ma’lumotlar talab qilinishi bilan to‘qnash kelmoqda.
Bu holat ayrim masalalarning hali ham batafsil o‘rganilishi va maxsus yondashuvlarni talab qilishini ko‘rsatadi. O‘zbekiston 2021 yil 1 yanvardan boshlab biometrik pasportlar tizimiga to‘liq o‘tdi.
2011 yildan boshlangan eski pasportlarni almashtirish jarayoni shu paytgacha davom etdi. Biomterik ma’lumotlarning mavjudligi hujjatlarning soxtalashtirilishini qiyinlashtiradi va shaxsni aniq identifikatsiya qilishni osonlashtiradi.
Bu esa fuqarolarning huquqiy himoyasi va davlat xizmatlaridan foydalanishini yanada samarali qiladi.
