Turkiya va O‘zbekiston arxeologlarining hamkorlikdagi sa’y-harakatlari natijasida Toshkent yaqinidagi qadimiy Shahruhiya shahrida muhim kashfiyotlar amalga oshirildi. Bu haqida Upl.uz xabar berdi.
2024 yilda boshlangan ushbu loyiha turkiy xalqlarning umumiy madaniy merosini o‘rganishda ilk yirik qadam bo‘ldi. Tadqiqotlar O‘zbekiston Fanlar akademiyasi Milliy arxeologiya markazi, Turkiya Tarix jamiyati va TİKA agentligi hamkorligida olib borilmoqda.
Maqsad Shahruhiya shahrining sirlarini ochishdir. Ushbu shahar taxminan ikki ming yil avval Buyuk ipak yo‘lining muhim chorrahasida joylashgan edi.
Qazish ishlari Anqara universiteti dotsenti Yıldırım Bayazıt Tuba Tombulo‘g‘u rahbarligida amalga oshirilmoqda. Loyihada Turkiyadan 14 mutaxassis hamda O‘zbekistonlik arxeologlar, tarixchilar, antropologlar va biologlardan iborat jamoa ishtirok etmoqda.
Ular shaharning qoldiqlarini o‘rganib, nafaqat tarixini tiklash, balki uni yanada buzilishdan himoya qilishga harakat qilmoqdalar. Kelajakda Shahruhiya YUNESKO Jahon merosi ro‘yxatiga kiritilishi mumkin.
Shahruhiya taxminan 2000 yil oldin tashkil topgan bo‘lib, IX-XII asrlarda hunarmandchilik va savdo markaziga aylangan. Metallurgiya, shisha ishlab chiqarish va tangachilik faol rivojlangan.
Arxeologlar Amir Temur davridagi mudofaa inshootlari qoldiqlarini, shuningdek, harbiy arsenalga oid shakllar – bosh kiyimlar va zirhlarni topdilar. Shuningdek, hayot tarzini tushunishga yordam beruvchi kundalik buyumlar ham mavjud.
Alohida e’tibor 1560 yilga oid qabrlarga qaratildi. Skelet qoldiqlari tahlili shaharning aholisining ovqatlanishi, turmushi va kasalliklari haqida ma’lumot beradi.
Ekspeditsiya rahbarining so‘zlariga ko‘ra, Shahruhiya o‘tgan asrlarda Temuriylar armiyasi uchun muhim strategik nuqta bo‘lgan. Ma’lumki, Amir Temur o‘zining so‘nggi yurishi vaqtida shu yerda to‘xtagan.
Shahar qisman vayron bo‘lishiga qaramay, uchdan bir qismi saqlanib qolgan va tadqiqot uchun ochiqdir. Olimlar ishlarining mintaqa tarixini chuqurroq anglashga va merosni kelajak avlodlarga yetkazishga xizmat qilishiga umid qilmoqdalar.
Loyiha bir necha yil davom etishi rejalashtirilgan bo‘lib, uning natijalari Shahruhiyaning Markaziy Osiyo tarixidagi o‘rniga oid qarashlarni o‘zgartirishi mumkin. Arxeologik topilmalar bilan birga, mutaxassislar tuproq va materiallarni ham tahlil qilmoqda, bu esa o‘sha davrdagi ekologik sharoitni tiklashga yordam beradi.
Bu shahar rivojiga tabiiy omillarning ta’sirini aniqlash imkonini beradi. Kelgusida olimlar Shahruhiyaning raqamli rekonstruksiyasini yaratib, uning gullab-yashnagan davridagi ko‘rinishini namoyish etishni rejalashtirmoqda.
Shahruhiya Amir Temurning o‘g‘li Shahruh nomi bilan atalgan bo‘lib, faqat savdo markazi emas, balki hukmdorlarning tasvirlari tushirilgan tangalar zarb qilingan joy ham edi. Bu uning Temuriylar davridagi iqtisodiy va siyosiy ahamiyatini ko‘rsatadi.
