4 iyul kuni Toshkent shahridagi havo sifati xalqaro IQAir platformasi tomonidan baholandi. Bu haqida Zamin.uz xabar berdi.
Natijalarga ko‘ra, poytaxtdagi havo sifati nisbatan yaxshilangan bo‘lsa-da, Jahon sog‘liqni saqlash tashkiloti (JSST) tomonidan belgilangan ekologik me’yorlardan oshgan ko‘rsatkichlar mavjudligi aniqlangan. Xususan, 08:00 holatiga ko‘ra, PM2.5 turidagi mayda zarralarning kontsentratsiyasi 18 mikrogramm kub metrga teng bo‘lib, bu JSST me’yoridan 3,6 barobar yuqoridir.
Bu esa aholi salomatligi uchun xavf tug‘diradi. Boshqa ifloslantiruvchi moddalar, jumladan PM10 va ozon, me’yordan oshmagan.
Mutaxassislar fikricha, PM2.5 zarralari nafas yo‘llari bilan birga yurak-qon tomir tizimiga ham salbiy ta’sir ko‘rsatadi. Ayniqsa, bolalar, keksalar va surunkali kasalliklari bor odamlar uchun bunday ifloslangan havo xavfli hisoblanadi.
Toshkentda havo tozaligining yaxshilanishi shamolning harakati, yashil hududlardagi faollik va avtotransport oqimining kamayishi bilan bog‘liq. Biroq, bu holat vaqtinchalik ekanligi ta’kidlanmoqda.
Shahar havo sifati bo‘yicha IQAir reytinglarida doimiy ravishda yuqori o‘rinlarni egallaydi. Bu sanoat faoliyati, avtomashinalar soni va qurilish ishlarining ko‘pligi bilan izohlanadi.
Ekologik vaziyatni yaxshilash uchun doimiy chora-tadbirlar zarur. Jumladan, shahar yo‘llarida ekologik transportni keng joriy etish, jamoat transportini rivojlantirish, yashil hududlarni ko‘paytirish hamda qurilishda ekologik talablarni qat’iy bajarish muhim ahamiyatga ega.
Shuningdek, real vaqtda havo sifatini monitoring qilish tizimlarini rivojlantirish zarur. Bu nafaqat ifloslanishni aniqlash, balki aholini xabardor qilish va ogohlantirishga xizmat qiladi.
IQAir kompaniyasining 2024 yil uchun e’lon qilgan hisobotida O‘zbekiston JSST talablariga to‘liq javob bermaydigan davlatlar ro‘yxatida qayd etilgan. Bu esa ekologik islohotlarni tezlashtirish zaruratini ko‘rsatadi.
Mutasaddilar aholini havo ifloslangan paytlarda shaxsiy ehtiyot choralarini ko‘rishga chaqirmoqda. Masalan, toza niqoblardan foydalanish, uzoq masofaga piyoda yurishdan tiyilish va imkon qadar uyda qolish tavsiya etilmoqda.
Xulosa qilib aytganda, Toshkentdagi havo sifati ma’lum darajada yaxshilangan bo‘lsa-da, bu holat yetarli emas. Davlat va jamiyat tomonidan qo‘shimcha chora-tadbirlar amalga oshirilishi lozim, chunki toza havo sog‘lom hayotning asosi hisoblanadi.
