Suriyadagi gumanitar inqiroz va Rossiya bazasida jon saqlayotgan qochqinlar

Suriyadagi keskinlik so‘nggi oylarda yanada kuchayib, yuzlab odamlar Rossiyaning Xmeymim aviabazasiga boshpana izlab yo‘l oldi. Inson huquqlari bo‘yicha Suriya kuzatuv kengashi (SOHR) hozirgi vaziyatni "ommaviy qirg‘in" va "so‘nggi yillardagi eng dahshatli zo‘ravonlik jinoyatlari" deb baholadi. Bu haqda Reuters agentligi xabar bermoqda.

Xmeymim bazasiga qochganlar

Ayrim ijtimoiy tarmoq foydalanuvchilari Xmeymim aviabazasida boshpana topgan ayollar va bolalarning suratlarini joylashtirgan. Ularga ko‘ra, bazada asosan xristian, druz va alaviy qochqinlari panoh topmoqda. Biroq, bu suratlarning haqiqiyligi va foydalanuvchilarning shaxsini aniqlash imkoni mavjud emas.

Hozirda hokimiyatni qo‘lga olgan "Hay’at Tahrir ash-Shom" jangchilarining ta’kidlashicha, ular Asad rejimi qoldiqlarini to‘liq yo‘q qilishga harakat qilmoqda. Asosan alaviylar istiqomat qilgan qishloq va shaharlarda aholiga nisbatan zo‘ravonliklar kuchaygani haqida xabarlar tarqalmoqda. Ko‘plab alaviy uylari talon-toroj qilinib, so‘ng yoqib yuborilgan.

Qochqinlar va xalqaro munosabatlar

Suriyadagi alaviylarning bir qismi Livanga qochishga majbur bo‘lmoqda. Livanlik alaviy deputat Haydar Nosirga ko‘ra, ko‘pchilik Rossiyaning Xmeymim aviabazasida boshpana izlamoqda. Xavfsizlik bo‘yicha ekspert Rob Geyst Pinfold Al Jazeera telekanaliga bergan intervyusida bu zo‘ravonliklarning sababi Suriyaning yangi hukumati va Asad tarafdorlari o‘rtasida tinchlik kelishuvining yo‘qligi ekanini ta’kidladi. Uning fikricha, 14 yillik fuqarolik urushi davomida mamlakatda zo‘ravonlikka aloqasi bo‘lmagan odamlar juda kam qolgan.

So‘nggi o‘n kun ichida yuz bergan yirik halokatlar

Buyuk Britaniyada joylashgan Suriya inson huquqlari observatoriyasi ma’lumotlariga ko‘ra, ikki kun ichida Suriyada 1000 dan ortiq fuqaro halok bo‘ldi. Ulardan kamida 745 nafari tinch aholi vakillaridir. Asosiy qurbonlar alaviylar bo‘lib, ularning ayrimlari o‘z uylarida o‘ldirilgan, boshqalari esa hujumlardan qochib chiqish paytida halok bo‘lgan.

Latakiya va Tartusdagi harbiy operatsiyalar

Suriya hukumati tomonidan amalga oshirilayotgan harbiy operatsiyalar asosan alaviylar joylashgan Latakiya va Tartus shaharlariga qaratilgan. Fransiyaning France 24 telekanali va AFP agentligi xabarlariga ko‘ra, bu harakatlar Asad tarafdorlari tomonidan amalga oshirilgan hujumlarga javob sifatida boshlangan. Germaniya Tashqi ishlar vazirligi va BMTning Suriya bo‘yicha maxsus vakili Geyr Pedersen vaziyatdan jiddiy xavotir bildirib, barcha tomonlarni keskinlikni yumshatishga chaqirdi. Xalqaro qizil xoch qo‘mitasi esa yaradorlarga tibbiy yordam ko‘rsatish uchun hududga to‘siqsiz kirish imkoniyatini talab qilmoqda.

Rossiyaning Suriyadagi roli

Rossiya Suriyada ikkita muhim harbiy bazaga ega: Xmeymimdagi aviabaza va Tartusdagi harbiy-dengiz bazasi. 6 fevral kuni Suriya Mudofaa vaziri Murxaf Abu Kasra mazkur bazalar kelishuvga erishilgan taqdirda saqlanib qolishini ma’lum qildi. 2024 yil dekabr oyida Asad hokimiyatdan ag‘darilganidan keyin Rossiyaning yangi hukumatga nisbatan munosabati yaxshilangan.

Suriyadagi inqiroz davom etar ekan, xalqaro hamjamiyatning bu vaziyatga qanday munosabat bildirishi va qochqinlarga qanday yordam ko‘rsatilishi katta ahamiyatga ega bo‘ladi.