Antarktidadagi muzliklarning erish tezligi haqida ogohlantiruvchi ma’lumotlar tobora jiddiy tus olmoqda. Bu haqida Zamin.uz xabar berdi.
So‘nggi yillarda faqat global isish emas, balki inson faoliyati ham janubiy qit’adagi ekotizimga katta xavf tug‘dirayotgani aniqlangan. “Euronews”ning xabar berishicha, Antarktida sayyohlik operatorlari xalqaro assotsiatsiyasi (IAATO) ma’lumotlari asosida, 1990-yillarda yiliga 8 mingdan kam sayyoh tashrif buyurgan bo‘lsa, o‘tgan yili bu ko‘rsatkich 124 mingdan oshgan.
Mutaxassislarning prognozlariga ko‘ra, 2034 yilga kelib sayyohlar soni 450 mingga yetishi mumkin, bu esa tabiiy muhitga katta bosim hisoblanadi. “Nature sustainability” jurnalida chop etilgan tadqiqotda aytilishicha, turizmning rivojlanishi va ilmiy tadqiqot markazlarining kengayishi Antarktidaning ifloslanishiga olib kelmoqda.
Bu esa qor erishini tezlashtirib, nozik ekotizimlarga tahdid solmoqda. Chili, Germaniya va Niderlandiyadan kelgan olimlar tomonidan olib borilgan tadqiqotlarda odam faoliyati mavjud hududlarda nikel, mis va qo‘rg‘oshin kabi zaharli metallar miqdori 40 yil oldingi darajadan 10 barobar ko‘p ekani aniqlangan.
Bir mavsumda 55 ta turistik agentlik taxminan 570 ta sayohat ekspeditsiyasini tashkil qilgan. Yo‘lovchilarning uchdan ikki qismi kichik kemalarda harakat qilgan.
IAATO sayyohlarni qirg‘oqqa qo‘nishdan cheklash va bioxavfsizlik qoidalariga rioya qilishni tavsiya etsa-da, sayyohlik tabiiy muhitda stress va o‘zgarishlarga sabab bo‘lmoqda. Avvalgi tadqiqotlar shuni ko‘rsatadiki, o‘rtacha turistik sayohat har bir yo‘lovchi uchun 5,44 tonna karbonat angidrid gazini atmosferaga chiqaradi.
Tadqiqotchi Raul Kordero ta’kidlaganidek, sayyohlar tez-tez tashrif buyuradigan hududlarda ifloslantiruvchi zarralar mavjudligi sababli qor tezroq eriydi. Hatto bitta sayyoh ham taxminan 100 tonnaga yaqin qorning erishini tezlashtirishi mumkin.
Antarktida shartnomasi mazkur muammolarni oldini olish uchun og‘ir mazut va boshqa ifloslantiruvchi moddalarni ishlatishni qat’iyan taqiqlaydi. Shu sababli ko‘plab sayyohlik kompaniyalari gibrid elektr kemalarini joriy etib, uglerod chiqindisini kamaytirishga harakat qilmoqda.
Biroq olimlar bunday choralarni yetarli deb hisoblamaydi. Ularning fikricha, faqat qayta tiklanadigan energiya manbalaridan foydalanish va qazib olinadigan yoqilg‘idan foydalanishni kamaytirish orqali muammoning asosiy yechimini topish mumkin.
Antarktida ekosistemasi hozirdanoq himoya va nazoratga muhtoj, aks holda global isish va inson faoliyati ta’siri uning barqarorligini jiddiy xavf ostiga qo‘yadi.
