Kembrij universiteti olimlari inson miyasi rivojlanishining beshta muhim bosqichini aniqlashdi. Bu haqda Zamin.uz xabar berdi.
Tadqiqot natijalari BBC orqali e’lon qilindi. Unda miyadagi asosiy o‘zgarishlar 9, 32, 66 va 83 yoshlarda sodir bo‘lishi ta’kidlangan.
Ushbu ilmiy ishda 90 yoshgacha bo‘lgan to‘rt mingga yaqin odam ishtirok etgan. Ularning miyasi maxsus skanerlar yordamida o‘rganilgan.
Tadqiqotga ko‘ra, miya rivojlanishi hayot davomida bir tekisda kechmaydi. Aksincha, u besh asosiy bosqichga bo‘linadi.
0–9 yosh oralig‘idagi bolalik davrida miya tez o‘sadi, lekin ortiqcha neyron aloqalar “kesib tashlanadi”. Bu bosqichda miyaning samaradorligi pastroq bo‘ladi.
9–32 yosh oralig‘idagi yoshlik davrida esa miya aloqalari maksimal samaradorlik uchun qayta shakllanadi. Bu davr ruhiy muammolar xavfi yuqori bo‘lgan bosqich sanaladi.
32–66 yosh oralig‘ida balog‘at davri boshlanadi. Bu bosqichda miya eng barqaror bo‘lib, rivojlanish sekinlashadi va intellektual cho‘qqiga erishiladi.
66–83 yosh oralig‘i esa erta qarilik davri hisoblanadi. Ushbu davrda miya alohida qismlar sifatida ishlay boshlaydi, lekin ularning o‘zaro bog‘liqligi saqlanib qoladi.
Demensiyaning ilk belgilari aynan shu davrda paydo bo‘lishi mumkin. 83 yoshdan keyingi kechki qarilikda esa o‘zgarishlar yanada kuchayadi.
Biroq bu haqda ilmiy ma’lumotlar yetarli emas, chunki bu yoshda sog‘lom miyaga ega odamlar soni kam. Tadqiqotchilar ushbu bosqichlar inson hayotidagi muhim davrlar — o‘smirlik, sog‘liq muammolari va 30 yoshlardagi katta o‘zgarishlar bilan chambarchas bog‘liq ekanini ta’kidladi.
Edinburg universiteti professori ham bu natijalar miya qarishi haqidagi zamonaviy tasavvurlarga mos kelishini, lekin har bir insonda jarayonlar turlicha kechishini aytib o‘tgan. Ushbu ilmiy kashfiyot ruhiy kasalliklar va demensiya xavfini yaxshiroq tushunishda muhim ahamiyatga ega.
