Xitoy “sun’iy quyosh” orqali toza energiya ishlab chiqarishni yo‘lga qo‘ymoqchi

Xitoy 2050 yilga kelib toza va cheksiz energiya ishlab chiqarish maqsadida termoyadroviy sintez texnologiyasini joriy etishni rejalashtirmoqda. Bloomberg xabariga ko‘ra, bu texnologiya “sun’iy quyosh” deb nomlanayotgan tokamak qurilmasi orqali amalga oshiriladi.

Termoyadro texnologiyasi va Xitoyning maqsadlari

Tokamak qurilmasi o‘ta qizdirilgan plazmani ushlab turish va termoyadroviy reaksiyalarni davom ettirish uchun kuchli magnit maydonlaridan foydalanadi. Bu texnologiya tabiiy Quyosh va yulduzlarda sodir bo‘ladigan termoyadro reaksiyalarini sun’iy ravishda takrorlashga qaratilgan. 2023 yilda Xitoy bu loyihaga 240 million dollar sarmoya kiritgan va kelgusida bu yo‘nalishdagi ilmiy tadqiqotlarni yanada kuchaytirishni rejalashtirmoqda.

Jahon bo‘yicha termoyadroviy tadqiqotlar

Termoyadroviy sintez sohasida hozirgacha faqatgina AQSH, Rossiya va Janubiy Koreya kabi davlatlar muhim yutuqlarga erishgan. Biroq, Xitoy bu texnologiyada yetakchi davlatlardan biriga aylanish uchun ulkan ilmiy-texnik imkoniyatlarini safarbar etmoqda. Shuningdek, Pekin kichik quvvatli reaktorlar ishlab chiqarishni oshirish va an’anaviy atom elektr stansiyalari sonini ko‘paytirishni ham maqsad qilgan.

Termoyadroviy sintezning afzalliklari

Termoyadroviy sintez — bu yengil atom yadrolarining birlashishi natijasida energiya ajralib chiqadigan jarayondir. Bu mexanizm Quyosh va yulduzlar ishlashi asosida tashkil etilgan. An’anaviy yadro energetikasi bilan solishtirilganda, termoyadro reaksiyasining bir qator afzalliklari mavjud:

Radioaktiv chiqindilar hosil bo‘lmaydi – bu jahon miqyosida ekologik toza energiya manbai bo‘lishi mumkin.

Deyarli tugamas energiya manbai – chunki bu jarayonda deytriy va tritiy kabi izotoplardan foydalaniladi, ular esa tabiatda ko‘p uchraydi.

Yuqori samaradorlik – termoyadro reaksiyasi natijasida katta miqdorda energiya ishlab chiqarish imkoniyati mavjud.

Xitoyning termoyadroviy sintez texnologiyasini rivojlantirish borasidagi harakatlari nafaqat ushbu davlat, balki butun insoniyat uchun ulkan ahamiyat kasb etadi. Agar 2050 yilgacha bu texnologiya to‘liq ishlab chiqilsa, dunyo miqyosida toza va cheksiz energiya manbasiga ega bo‘lish imkoniyati paydo bo‘ladi. Bu esa kelajakda uglerod chiqindilarini kamaytirish, iqlim o‘zgarishini sekinlashtirish va energetika inqirozini bartaraf etish uchun muhim qadam bo‘lishi mumkin.