Har to‘rt yilda bir bor butun dunyo e’tiborini o‘ziga qaratuvchi Jahon chempionati nafaqat milliy terma jamoalar va muxlislar uchun, balki futbolchilarning klublari uchun ham katta ahamiyatga ega musobaqa sanaladi. Chunki FIFA futbolchilarning terma jamoa safidagi ishtiroki uchun ularning klublariga muayyan kompensatsiya to‘laydi. Bu mablag‘lar klublar uchun juda katta ahamiyat kasb etishi mumkin.
Masalan, yaqin o‘tmishdagi Jahon chempionati misolida bu jarayon qanday bo‘lganini ko‘rib chiqsak, 2022 yili Qatarda o‘tkazilgan turnirda FIFA har bir futbolchi uchun uning klubiga kuniga 10 ming AQSH dollari miqdorida pul to‘lagan edi. Bu to‘lov faqat musobaqa kunlarini emas, balki tayyorgarlik jarayonini ham o‘z ichiga oladi. Umumiy hisobda har bir futbolchi uchun taxminan 25–30 kunlik kompensatsiya nazarda tutilgan.
Bu to‘lov qanday hisoblanadi, deysizmi? Masalan, terma jamoaning futbolchisi chempionatda ishtirok etish uchun jami 25 kun vaqt sarflagan bo‘lsa, uning klubi FIFAdan 250 ming dollar pul oladi. Bu raqam quyidagi tartibda hisoblanadi: 25 kun × 10 ming dollar = 250 ming dollar.
Bu summa har bir futbolchining klubiga bevosita va to‘liq tarzda o‘tkazib beriladi. Agar futbolchi chempionat vaqtida klubini o‘zgartirgan bo‘lsa, FIFA bu to‘lovni proporsional tarzda ikki klub o‘rtasida taqsimlaydi. Bu esa adolatli va aniq tartibda bajariladigan jarayon hisoblanadi.
Biroq FIFAning bunday mablag‘ ajratish siyosati har to‘rt yillikda o‘zgarib, muntazam ravishda ortib borishi kuzatiladi. Masalan, 2026 yili bo‘lib o‘tadigan Jahon chempionati uchun FIFA klublarga to‘lanadigan umumiy kompensatsiya mablag‘larini ancha oshirishi kutilmoqda. Ba’zi manbalar va ekspertlarning taxminlariga ko‘ra, 2026 yilgi Jahon chempionatida klublarga to‘lanadigan umumiy pul 355 million dollargacha ko‘tarilishi mumkin. Bu esa 2022 yildagi 209 million dollarlik mablag‘ bilan taqqoslaganda katta o‘sishni bildiradi.
Bu oshirish klublarning har bir futbolchi uchun oladigan kunlik kompensatsiyasini ham sezilarli darajada oshiradi. Masalan, prognozlarga ko‘ra, 2026 yilda futbolchilarning terma jamoa safida bo‘lishi uchun har bir kunga to‘lanadigan pul 13–15 ming dollar atrofida bo‘lishi mumkin. Shu hisob bilan olganda, bir futbolchi uchun klublar turnir davomida taxminan 300 ming dollar va undan ortiq mablag‘ olishi mumkin.
Bu mablag‘lar ayniqsa kichik klublar uchun katta ahamiyatga ega, chunki bu kabi kompensatsiyalar orqali ular o‘z moliyaviy holatini yaxshilashi va o‘z futbolchilarini saqlab qolish yoki yangi iste’dodlarni xarid qilish imkoniyatiga ega bo‘ladi. Ayniqsa, milliy terma jamoalarda ishtirok etadigan futbolchilar ko‘proq bo‘lgan yirik klublar uchun esa bu pullar sezilarli qo‘shimcha daromad manbai hisoblanadi.
FIFAning bu siyosati futbol dunyosining barcha qatlamlarida ijobiy qabul qilinadi va klublar tomonidan ham qo‘llab-quvvatlanadi. Chunki klublar o‘z futbolchilarini terma jamoalarga yuborar ekan, bu jarayon ularga ma’lum moliyaviy zarar yetkazadi. FIFA esa ana shu zararlarni qisman bo‘lsa-da qoplash orqali klublarga yordam qo‘lini cho‘zadi.
Shunday qilib, kelgusi Jahon chempionati arafasida ham FIFAning bu jarayoni yanada takomillashtirilib, klublarning manfaatlari yanada yuqori darajada himoya qilinishiga ishonish mumkin. Bu esa o‘z navbatida futbolning yanada rivojlanishiga, futbolchilar va klublar o‘rtasidagi munosabatlarning mustahkamlanishiga olib keladi.
Shuningdek, bu turdagi kompensatsiyalar futbolchilarning milliy jamoalar safida maydonga tushishga bo‘lgan qiziqishi va mas’uliyatini yanada oshiradi, klublar esa terma jamoalar bilan hamkorlik qilishdan manfaatdor bo‘lib qoladi.
Bularning barchasi futbol olamining yanada go‘zal va adolatli bo‘lishini ta’minlaydi. Shuning uchun ham Jahon chempionati faqatgina futbolchilar va muxlislarning emas, balki klublar uchun ham muhim va qiziqarli tadbir hisoblanadi.
Demak, navbatdagi Jahon chempionatida ham klublar o‘z futbolchilarining milliy jamoalardagi ishtiroki orqali katta miqdordagi moliyaviy kompensatsiyalar olishiga umid qilsa bo‘ladi. Buning uchun esa ularning tarbiyalagan iste’dodlari terma jamoalarda o‘ynashi va o‘z mahoratlarini namoyish etishi lozim bo‘ladi.
