Oksford - so'nggi yangiliklar

Prezident so‘zlariga ko‘ra, so‘nggi yillarda maktab o‘quvchilari orasida xorijiy tillar va turli fanlar bo‘yicha xalqaro darajadagi sertifikatlarni qo‘lga kiritayotgan yoshlar soni sezilarli darajada oshgan. Bu haqda Zamin.uz xabar berdi. 2016-yilgacha bunday sertifikatga ega bo‘lgan o‘quvchilar soni atigi 2 ming nafar bo‘lsa, o‘tgan yili faqat xorijiy tillar bo‘yicha 150 ming nafar yoshlar xalqaro sertifikatga ega bo‘lgan. Endilikda ushbu sertifikatlar maktabdagi yakuniy imtihonlarda rasmiy ravishda tan olinishi belgilandi. Prezident nutqida yosh avlodning namunaviy vakillariga alohida e’tibor qaratdi. Ular orasida Kogon shahridan bo‘lgan Billura Ikramova ham bor. Billura Buyuk Britaniyaning Reding universitetini muvaffaqiyatli tamomlab, yirik tashkilotlarning takliflarini rad etgan va hozirda Romitan qishlog‘idagi maktabda ingliz tilidan dars bermoqda. Shuningdek, Oksford universiteti doktoranti Nodira Nabiyeva eshitish qobiliyati cheklangan o‘quvchilarga ingliz tilini o‘rgatish uchun yangi metodika ishlab chiqqan. Bu usul Germaniya va Amerika Qo‘shma Shtatlaridagi nufuzli oliygohlarda ham qo‘llanilmoqda. Prezident ta’kidlashicha, uning eng asosiy maqsadi ta’limga katta e’tibor qaratish va iste’dodli, sadoqatli yosh muallimlar safini kengaytirishdir. Buning uchun barcha zarur sharoitlarni yaratishga tayyor ekanligini bildirdi. Shu bilan birga, mamlakat rahbari ta’limni milliy taraqqiyotning eng muhim ustuni sifatida ko‘rishini yana bir bor tasdiqladi. Manba: zamin.uz

Oksford Universiteti olimlari saraton kasalligiga qarshi vaksinalarni yaratishda sun'iy intellektga asoslangan superkompyuterdan foydalanmoqda. Bu haqida Zamin.uz xabar berdi. “Dawn” nomli superkompyuter jamoaga 10 000 soat davomida ishlash imkonini beradi. Ushbu tizim bemorlarning ma’lumotlarini tez va aniq tahlil qilib, ularning o‘zaro bog‘liqliklarini aniqlashda yordam beradi. Tadqiqotchilar olingan natijalarni Oksford Neoantigen Atlasiga kiritib, Buyuk Britaniyada saraton vaksinalari sohasidagi tadqiqotlarni yanada rivojlantirishni maqsad qilgan. Olimlarning fikricha, superkompyuter yordamida erishilgan natijalar nafaqat vaksinalarni tezroq yaratishga, balki kelajakda saraton va boshqa og‘ir kasalliklarni davolashda yangi imkoniyatlarni ochishga xizmat qiladi. Bu texnologiya tibbiyot sohasida katta yutuq bo‘lib, bemorlar uchun umidli istiqbollarni yaratmoqda. Shuningdek, sun’iy intellekt asosidagi yechimlar sog‘liqni saqlash tizimini yanada samarali qilishga yordam beradi. Tadqiqotlar davomida ushbu usullarni kengaytirish va takomillashtirish rejalashtirilmoqda. Natijada, saraton kasalligiga qarshi kurashda yangi davr boshlanishi kutilmoqda. Bu esa butun dunyo sog‘liqni saqlash tizimi uchun muhim ahamiyatga ega.

O‘zbekistondagi Islom sivilizatsiyasi markazi jahon ilmiga katta hissa qo‘shgan buyuk allomalarimiz va ularning qadimiy ilmiy merosini keng jamoatchilikka tanitish maqsadida yangi ekspozitsiya tashkil etdi. Bu haqida Zamin.uz xabar berdi. Ushbu ekspozitsiyada nafaqat diniy yozmalar, balki ilm-fanning rivojiga asos solgan muhim asarlar ham namoyish qilinmoqda. Xususan, IX asrda yashab ijod qilgan Muhammad al-Xorazmiyning mashhur "Al-jabr val-muqobala hisobi haqida qisqacha kitob" asari O‘zbekistonda birinchi marta ommaviy ko‘rgazmada taqdim etilmoqda. Ushbu qadimiy qo‘lyozma Oksford universiteti Bodlean kutubxonasida saqlanadi va zamonaviy algebra fanining asosiy manbalaridan biri sifatida e’tirof etilgan. Kitobda arifmetik va geometrik hisoblar, kvadrat tenglamalar, ildiz tushunchalari, meros taqsimoti, savdo bitimlari hamda huquqiy masalalarga oid amaliy misollar keltirilgan. Shuningdek, "al-jabr" atamasining ilm-fanga kirishi aynan ushbu asar orqali amalga oshgani tarixiy haqiqatdir. Muhammad al-Xorazmiyning bu asari xalifa al-Ma’munning ilmga bo‘lgan qiziqishi va homiyligi ostida yaratilgan bo‘lib, uning ilmiy va tarixiy ahamiyati katta. Islom sivilizatsiyasi markazining ushbu tashabbusi milliy merosimizni yoritish bilan birga, xalqimizning boy madaniy va ilm-fan tarixini butun dunyoga tanitishda muhim ahamiyat kasb etadi. Ekspozitsiyada asarning turli tillardagi nashrlari va tarjimalari haqida ham ma’lumotlar beriladi. Bu loyiha ajdodlarimizning qadimiy ilmiy merosini qayta tiklash va uning jahon ilmidagi o‘rnini yanada mustahkamlashga xizmat qiladi (manba: zamin.uz).

Eramizning 79 yilida Vezuviy vulqonining portlashi natijasida Italiyaning Gerkulanum shahri butunlay vulqon kuli ostida qolgan va ko‘plab madaniy boyliklar yo‘qolgandi. Qarib ikki ming yil o‘tib, olimlar tarixiy jarayonda yangi sahifani ochishga muvaffaq bo‘lishdi — birinchi marta yonib ketgan qadimgi o‘ram muallifi va asar nomi aniqlandi. Bu kashfiyot sun’iy intellekt yordamida amalga oshdi. Aniqlanishicha, ushbu o‘ram epikurchi-faylasuf Filodim tomonidan yozilgan “Illatlar va ularga qarshi fazilatlar to‘g‘risida” deb nomlangan falsafiy risoladir. Qo‘lyozma Gerkulanum shahridagi qadimiy villalardan biri — ehtimol, falsafiy maktab yoki boy shaxsga tegishli binodan topilgan. Oradan yuzlab yillar o‘tib, u Oksford universitetining Bodlian kutubxonasiga keltirilgan va shu vaqtgacha ochilmasdan saqlanib kelingan. Sababi, o‘ram shunchalik nozik va mo‘rtki — unga hatto qo‘l tekkizish ham uning to‘liq yo‘q bo‘lib ketishiga sabab bo‘lishi mumkin edi. Ana shunday murakkab sharoitda yordamga zamonaviy texnologiyalar — sun’iy intellekt, yuqori aniqlikdagi rentgen tomografiyasi va maxsus 3D modellash usullari keldi. Vesuvius Challenge loyihasi doirasida ish olib borgan mutaxassislar qo‘lyozmadagi uglerod siyohining mikroskopik izlarini tahlil qilib, matnni virtual tarzda “ochish”ga muvaffaq bo‘ldi. Kentukki universiteti olimlari ishlab chiqqan Volume Cartographer dasturi matndagi harf va so‘zlarni aniqlash, ularni tartiblash va o‘qish jarayonida hal qiluvchi ahamiyat kasb etdi. Bu dastur o‘ramdagi har bir qatorni virtual ravishda qayta tiklash va tahlil qilish imkonini berdi. Aniqlangan matn — Filodim qalamiga mansub risola bo‘lib, insonni turli yomon illatlardan saqlanish va ezgulik yo‘lida yashashga undaydigan falsafiy qo‘llanma hisoblanadi. Unda ma’naviy poklik, o‘lchov bilan yashash va hissiyotni idrok orqali boshqarish kabi mavzular atroflicha yoritilgan. Olimlarning so‘zlariga ko‘ra, bu yuksak texnologiyali yondashuv kelgusida Gerkulanum kutubxonasida saqlanayotgan boshqa bir qancha yonib ketgan o‘ram va matnlarni ham o‘qishga yo‘l ochishi mumkin. Hozirda o‘nlab o‘xshash o‘ramlar o‘z navbatida navbatda turibdi — ularning har biri insoniyat tarixining yangi sahifasini ochishi ehtimoldan xoli emas. Fan va texnologiyaning shiddat bilan rivojlanishi zamonaviy olimlarga na faqat kelajakni yaratish, balki o‘tmishning qo‘riqlangan sirlarini ham aniqlash imkonini bermoqda. Vezuviy quli ostida qolgan tarix so‘zlay boshladi — va bu so‘zlar bizni o‘ylashga, qadrlashga va anglashga undaydi.

Birlashgan Millatlar Tashkiloti tarkibidagi sudya Lidiya Mugambe odam savdosi va majburiy mehnat bilan bog‘liq jinoyatlarda aybdor deb topildi. Bu haqda Britaniyaning nufuzli The Guardian nashri ma’lum qildi. 50 yoshli Mugambe ugandalik yosh ayolni o‘z xonadonida xizmatkor sifatida majburiy ravishda ishlatib, bolalariga qarashga majburlagan. U shu vaqtda Oksford universitetida huquqshunoslik bo‘yicha doktoranturada tahsil olayotgan bo‘lgan. Jinoyatlar va sud qarori Oksford qirollik sudi hukmiga ko‘ra, Mugambe quyidagi jinoyatlarda aybdor deb topildi: - Boshqa shaxsni majburiy mehnatga jalb qilish; - Boshpana maqsadida kimnidir yanglishtirish; - Ish bo‘yicha guvohni qo‘rqitish. Buyuk Britaniya immigratsiya qonunlarini qasddan buzish “Siz jabrlanuvchini to‘liq moslab oldingiz. Uning huquqiy bilimsizligidan foydalanib, o‘z shaxsiy manfaatingiz uchun ishlatdingiz”, — deyiladi sud hujjatlarida. Sud Mugambeni 6 yilu 4 oylik qamoq jazosiga hukm qildi. Shuningdek, unga jabrlanuvchi bilan to‘g‘ridan to‘g‘ri yoki bilvosita har qanday muloqot qilish taqiqlandi. Jabrlanuvchining vaziyati Prokuror Kerolayn Xogi ma’lum qilishicha, jabrlanuvchi bo‘lgan ayol Buyuk Britaniyada boshpana olgan. U suddagi ko‘rsatmasida, o‘zini xavfda his qilgani uchun Ugandaga qaytishdan qo‘rqishini aytgan va onasini endi hech qachon ko‘rmasligi mumkinligini bildirgan. BMTdagi faoliyat va tekshiruv Rasmiy ma’lumotlarga ko‘ra, Lidiya Mugambe 2023 yil may oyida BMT sudyalari ro‘yxatiga kiritilgan. Ammo o‘sha vaqtga kelib, unga nisbatan tergov ishi allaqachon boshlangan bo‘lgan. Qizig‘i shundaki, Britaniya politsiyasi uning uyiga ushbu tayinlovdan 3 oy oldin kelib, so‘rov o‘tkazgan. Demak, tayinlash jarayonida bu holat yo inobatga olinmagan yoki tegishli tekshiruv o‘tkazilmagan bo‘lishi mumkin. Sudyaning inson huquqlari bo‘yicha yutuqlari ham eslatildi Hukmni o‘qib eshittirgan sudya bu ishni “juda achinarli” deb baholadi va Mugambening inson huquqlarini himoya qilish borasidagi faoliyatini tan oldi. Ammo shunga qaramay, uning qilmishi qattiq jazoga loyiq, deb hisobladi. Faoliyati davomida huquq va adolatni targ‘ib qilgan shaxsning o‘zi shunday og‘ir jinoyatlarda aybdor deb topilishi jamoatchilikda katta rezonans uyg‘otmoqda. Siz nima deb o‘ylaysiz — bunday holatlar xalqaro tashkilotlarda kadr tanlash tizimiga qayta nazar tashlash zarurligini anglatmaydimi?

Apple kompaniyasi sentabr oyida o‘zining yangi flagman smartfonlari iPhone 17 Pro va iPhone 17 Pro Max modellarini taqdim etdi. Bu haqida Zamin.uz xabar berdi. Ushbu qurilmalar nafaqat ichki imkoniyatlari, balki tashqi ko‘rinishi bilan ham sezilarli darajada yangilangan. Eng katta o‘zgarishlardan biri orqa kamera podining butun korpus eni bo‘ylab joylashganidir. Sensorlar joylashuvi avvalgidek qolgan, ammo LiDAR va chaqnoq endi qarama-qarshi tomonda joylashgan. Apple titan korpusdan voz kechib, alyuminiy korpusga qaytdi. Alyuminiy issiqlikni oldingiga nisbatan 20 barobar samaraliroq tarqatadi. Korpus to‘liq metall bo‘lib, orqa qismida simsiz zaryadlash uchun Ceramic Shield oynali maydon mavjud. Old panelda yangi Ceramic Shield 2 ishlatilgan bo‘lib, u uch barobar mustahkamroqdir. Shuningdek, ekran yuzasida yorug‘likni aks ettirmaydigan qoplama qo‘llanilgan. Ichki quvvat jihatidan yangi Apple A19 Pro chipi o‘rnatilgan. U 6 yadroli protsessor va 6 yadroli grafik protsessorga ega bo‘lib, ikkinchi avlod Dynamic Caching texnologiyasi yordamida uzoq davom etadigan vazifalarda oldingiga nisbatan 40 foiz tezroq ishlaydi. Pro modellarda birinchi marta bug‘ yordamida sovitish tizimi joriy etilgan bo‘lib, alyuminiy korpus bu jarayonga yordam beradi. Kamera tizimi ham sezilarli yangilangan. Endi to‘liq 48 megapikselli asosiy, ultra keng va telefotokameralar mavjud. Telefotokamera 8 barobar optik zoom, shuningdek 4 barobar rejimi va 3D stabilizatsiya funksiyasiga ega. Old kamera esa 18 megapikselli bo‘lib, Center Stage texnologiyasi bilan jihozlangan. Bundan tashqari, ProRes RAW formatida video yozish imkoniyati qo‘shilgan, bu esa videomontaj bilan shug‘ullanuvchilar uchun muhim yangilik hisoblanadi. Avtonomiya ko‘rsatkichlariga kelsak, iPhone 17 Pro modeli 33 soat video ko‘rish imkoniyatiga ega, iPhone 17 Pro Max esa 39 soat ishlaydi. Qurilmalarni 0 dan 50 foizgacha zaryadlash uchun atigi 20 daqiqa vaqt ketadi. Narxlari quyidagicha belgilangan: iPhone 17 Pro 1099 dollar, iPhone 17 Pro Max esa 1199 dollar. Qurilmalar 19 sentabrdan sotuvga chiqadi. Ranglar qatorida Silver, Deep Blue va Cosmic Orange mavjud. Yangi TechWoven g‘iloflar va Crossbody Strap aksessuar sifatida taqdim etildi. Apple kompaniyasi ushbu yangilanishlar bilan haqiqatan ham “Pro” darajasiga chiqa oldimi, bu savol foydalanuvchilar orasida muhokama qilinmoqda. Yangi modellar yuqori darajadagi quvvat va sifatni taqdim etadi, bu esa ularning bozordagi o‘rnini mustahkamlashga yordam beradi.

Shimoliy Karolinada 23 yoshli ukrainalik qochqin Irina Zarutska poyezdda pichoqlab o‘ldirildi. Bu haqida Zamin.uz xabar berdi. Politsiya ayolga hujum qilgan 34 yoshli Dekarlos Braunni qo‘lga oldi va uni qotillikda ayblamoqda. Voqea videoga tushib, ijtimoiy tarmoqlarda keng tarqaldi, bu esa jamoatchilik orasida katta norozilikka sabab bo‘ldi. Shahar meri ushbu holatni sud tizimidagi xato deb atab, transportda xavfsizlikni oshirish bo‘yicha choralar ko‘rilishini va’da qildi. Zarutskaning oilasi uning 2022-yilda urushdan qochib AQShga kelganini va yangi hayotga tez moslashganini bildirdi. U san’atga qiziqardi, hayvonlarni yaxshi ko‘rar va oilasi bilan baxtli yashardi. Ushbu voqea siyosiy bahslarga ham sabab bo‘ldi. Ayrimlar Braun ilgari og‘ir jinoyatlar uchun jazolangan bo‘lsa-da, ozodlikka chiqqanini tanqid qildi. Shtat rahbari esa jinoyatchilikka qarshi yanada samarali choralar ko‘rishga chaqirdi. Bu voqea jamiyatda xavfsizlik va adolat masalalarini yana bir bor muhokama qilishga sabab bo‘ldi.

Apple kompaniyasi yaqinda yangi iPhone 17 smartfonini taqdim etdi. Bu haqida Zamin.uz xabar berdi. Toshkentdagi "Malika" bozorida sotuvchilar bilan suhbat natijasida ushbu yangi modellar uchun taxminiy narxlar aniqlangan. Ma’lum bo‘lishicha, iPhone 17 smartfonlari O‘zbekistonda 23 sentyabrdan boshlab sotuvga chiqariladi. Narxlar xotira hajmi va qurilmaning funksiyalariga qarab farqlanadi. Masalan, iPhone 17 ning 256 gigabaytli modeli taxminan 16 million 250 ming so‘m atrofida baholanmoqda. Kattaroq xotira hajmiga ega modellarning narxi esa yuqoriroq bo‘ladi. iPhone 17 Pro va Pro Max versiyalari esa yanada ko‘p funksiyalar va imkoniyatlarga ega bo‘lib, ularning narxlari 23 million so‘mdan boshlanib, 50 million so‘mga yaqinlashadi. Ushbu yangi smartfonlar O‘zbekiston bozorida katta qiziqish uyg‘otishi kutilmoqda. Xaridorlar uchun eng maqbul variantni tanlashda xotira hajmi va byudjet muhim omillar hisoblanadi. Shuningdek, rasmiy savdo nuqtalarida to‘liq kafolat va xizmat ko‘rsatish imkoniyatlari taqdim etilishi kutilyapti. Yangi iPhone 17 modellarining O‘zbekistonda sotuvga chiqishi smartfon bozorida yangiliklar va raqobatni kuchaytiradi.

Mashhur turk aktrisasi Hande Erchel va tadbirkor Hakan Sabanji o‘rtasidagi munosabatlarga doir so‘nggi paytlarda ko‘plab mish-mishlar tarqalmoqda. Bu haqida Zamin.uz xabar berdi. Ayniqsa, juftlikning ajrashgani haqidagi xabarlar muxlislar orasida katta qiziqish uyg‘otdi. Gel Konuşalım dasturida ilk bor gapirgan Hakan Sabanji esa ularning munosabatlariga oid da’volarga o‘z munosabatini bildirdi. U shaxsiy hayoti haqida keng gapirishni istamagan bo‘lsa-da, ayrim gap-so‘zlarga aniqlik kiritdi. Hakan Sabanji ajralish masalasini muhokama qilishni istamasligini, chunki bu ularning shaxsiy hayotiga taalluqli ekanligini ta’kidladi. Shuningdek, u xiyonat haqidagi mish-mishlar mutlaqo asossizligini bildirdi. Oldinroq Hande Erchel ijtimoiy tarmoqlardagi sahifasidan Sabanji bilan tushgan barcha suratlarini o‘chirib tashlagan edi. Bu esa turk matbuotida ularning ajralgani haqidagi xabarlarga asos bo‘ldi. Mashhur jurnalist Birsen Altuntash juftlik orasida jiddiy kelishmovchilik borligini ta’kidlagan, ammo rasmiy ajrim hali sodir bo‘lmaganini ma’lum qilgan. Shunga qaramay, Hande va Hakan hanuz bir-birlariga ijtimoiy tarmoqlarda obuna bo‘lib qolishgan. Muxlislarning bir qismi ularning munosabatlari qayta tiklanishiga umid bildirsa, boshqalar esa bu jarayon shunchaki ommaviy axborot vositalari uchun reklama bo‘lishi mumkinligini taxmin qilmoqda.

Domeniko Tedesko «Fenerbahche» jamoasining bosh murabbiyi lavozimiga asosiy nomzodlardan biridir. Bu haqida Euro-football.ru xabar berdi. Turkiya klubida portugaliyalik murabbiy Joze Mourinyu bilan xayrlashilgandan so‘ng yangi bosh murabbiy qidirilmoqda. «Kanareykalar» rahbariyati Tedesko nomini qisqa ro‘yxatga kiritgan va italiyalik mutaxassis bu lavozimni egallashga tayyor ekanligini bildirgan, deb xabar beradi mashhur jurnalist Nikolo Skira. Agar hammasi reja bo‘yicha amalga oshsa, 39 yoshli mutaxassis 2027 yilgacha Istanbulning yirik klubida shartnoma imzolaydi. Domeniko Tedesko so‘nggi ish joyi Belgiya milliy terma jamoasi bo‘lib, u yerda 2023 yil fevralidan 2025 yil yanvarigacha bosh murabbiylik qilgan. Bundan avval u «RB Leyptsig», Moskva «Spartak», «Shalke 04» kabi yirik klublarda ham faoliyat yuritgan. Uning murabbiylik tajribasi va yirik jamoalarda ishlaganligi «Fenerbahche» uchun katta imkoniyat bo‘lishi mumkin. Klub yangi murabbiy bilan kelgusida muvaffaqiyatlarga erishishni maqsad qilgan.

Vengriyaning Seksard shahrida noodatiy va qiziqarli voqea – qabr qazish bo‘yicha 18-xalqaro chempionat bo‘lib o‘tdi. Bu haqida Zamin.uz xabar berdi. Ushbu musobaqa mamlakatning Qabr qazuvchilar uyushmasi tomonidan aniq reja va tartib asosida tashkil etildi. Tadbir kasb sohasi nufuzini oshirishga xizmat qildi. Musobaqada ishtirokchilar ikki kishilik jamoalar shaklida qatnashdi. Ularga ikki soat vaqt berildi. Shu vaqt ichida har bir jamoa 200x80 santimetr o‘lchamda va 160 santimetr chuqurlikda qabr qazishi kerak edi. Ushbu qoidalar ishtirokchilardan nafaqat mahorat, balki diqqat va tezkorlikni ham talab qildi. Chempionat yakunida Parakletosz Nonprofit jamoasi g‘olib deb topildi. Bu jamoa ketma-ket ikkinchi yil chempionlikni qo‘lga kiritdi, bu ularning puxta tayyorgarligi va kasbiy darajasining yuqori ekanligini ko‘rsatdi. Tashkilotchilarning ta’kidlashicha, bunday musobaqalar kasb nufuzini oshirish bilan birga, yosh avlodni professional mutaxassislar bilan yaqindan tanishtiradi. Shuningdek, ishtirokchilarga jamoaviy hamkorlik va sog‘lom raqobat muhitida ishlash ko‘nikmalarini rivojlantirishga yordam beradi. Bu tadbirlar kasbiy malakani oshirish va sohani yanada rivojlantirish uchun muhim ahamiyatga ega.

O‘tgan yillarda "Yuventus" jamoasida o‘ynagan taniqli futbolchi Edgar Davids tanishi Nabila Habibining o‘g‘irlik qilgani haqida xabar oldi. Bu haqida Euro-football.ru xabar berdi. Bu haqda ad.nl portali ma’lumot berdi. Nashr ma’lumotlariga ko‘ra, Davids o‘zining rasm kolleksiyasining o‘g‘irlanganini bir necha yil o‘tib bilib qolgan. U kolleksiyani ishonch bildirgan odamga topshirgan edi. Bir muddat Habibi ham uning uyida yashagan. Davids kolleksiyasi xavfsiz joyda saqlanayotganiga ishonar ekan, Habibi 37 ta rasmni o‘g‘irlab, ularni turli lombardlarga garovga qo‘ygan va taxminan 30 ming yevro olgan. 2017 yilda Habibi qarzlarini to‘lay olmagach, lombardlar rasmlarni sotish huquqiga ega bo‘lgan. Sotib olganlardan biri rasmning orqa tomonida Davidsning ismini ko‘rib, ijtimoiy tarmoqlar orqali unga murojaat qilgan. Shundan so‘ng Davids sudga murojaat qilgan. Habibi o‘g‘irlikni tan olgan. Avvalroq u jinoyat ishlari bilan bog‘liq muammolarga duch kelgan va tanishidan 3500 yevro olgan holda qoldirgan edi.

O‘zbekistonda umumiy o‘rta ta’lim tizimi tubdan o‘zgarishlarga yuz tutmoqda. Bu haqida Upl.uz xabar berdi. Mamlakatda rasmiy ravishda 12 yillik ta’lim modeli joriy etilishi boshlandi. Bu haqda Maktabgacha va maktab ta’limi vazirligi matbuot xizmatidan ma’lum qilindi. Yaqin kunlarda ushbu yangiliklarni tasdiqlovchi normativ-huquqiy hujjat imzolanishi kutilmoqda. Ushbu qaror ta’lim sohasini isloh qilish bo‘yicha keng qamrovli dastur doirasida qabul qilindi. Dastur prezidentga 8 sentyabr kuni taqdim etilgan bo‘lib, u maktabgacha ta’limdan tortib oliy ta’limgacha bo‘lgan barcha bosqichlarni tizimli yangilashni ko‘zda tutadi. 12 yillik ta’limga o‘tish xalqaro tajribaga moslashish maqsadida amalga oshirilmoqda. 2022 yilda o‘tkazilgan PISA tadqiqot natijalari shuni ko‘rsatdiki, ta’limda yetakchi hisoblangan 85 foiz mamlakatlarda o‘quv yillari soni aynan 12 yilni tashkil etadi. Yangi model joriy etilishi o‘quv dasturlarini xalqaro standartlarga moslashtirishga, shuningdek, o‘quvchilarni keyingi bilim olish va kasbga tayyorlash bosqichlariga sifatli tayyorlashga imkon beradi. Yangilangan tizim tuzilmasi quyidagicha bo‘ladi: birinchi yil 6 yoshdagi bolalar uchun maktabga tayyorgarlik bosqichi sifatida belgilangan bo‘lib, u boshlang‘ich ta’limning bir qismi hisoblanadi. Boshlang‘ich ta’lim umumiy 5 yilni tashkil etadi, bunda 1 yil tayyorgarlik va 4 yil boshlang‘ich maktab o‘quvi mavjud. Keyingi bosqich 5-9-sinflarni o‘z ichiga olgan asosiy umumiy o‘rta ta’lim bo‘lib, 5 yil davom etadi. So‘nggi 2 yil esa to‘liq umumiy o‘rta ta’lim bosqichi bo‘lib, u maktablar, akademik litseylar, ixtisoslashtirilgan harbiy maktablar yoki texnikumlarda olib boriladi. O‘tish jarayonini silliq tashkil etish va zarur infratuzilmani yaratish maqsadida 3600 ga yaqin yangi maktablar qurilishi va mingdan ortiq davlat bog‘chalari ochilishi rejalashtirilgan. Aynan shu muassasalarda eng kichik o‘quvchilar uchun yangilangan tayyorgarlik dasturi sinovdan o‘tkaziladi. Qiziqarli jihati shundaki, 12 yillik ta’limga o‘tish haqida ma’lumotlar 2023 yildan boshlab ijtimoiy tarmoqlarda faol muhokama qilinar edi. Ammo o‘sha paytda Maktabgacha va maktab ta’limi vazirligi bu gaplarni rasman rad etgan, amalda 11 yillik ta’lim amal qilganini ta’kidlagan. Hozirgi qaror davlat darajasida yondashuvlar qayta ko‘rib chiqilganini va keng ko‘lamli islohotlarni amalga oshirishga siyosiy iroda borligini ko‘rsatadi. Mustaqil O‘zbekiston tarixida ilgari ham 12 yillik ta’lim tizimi mavjud bo‘lgan. 2010 yildan 2017 yilgacha ta’lim 9+3 sxemasi asosida tashkil etilgan bo‘lib, unda 9-sinfni tamomlagan o‘quvchilar majburiy ravishda kasb-hunar kollejlari va akademik litseylarida ta’lim olishgan.