Jeneva xavfsizlik siyosati markazi ekspertlari 31 sahifali hujjatni taqdim etishdi, unda Ukrainadagi o‘t ochishni to‘xtatish rejasi nazarda tutilgan. Bu haqda The New York Times xabar berdi. Hujjat fevral oyida maxfiy kanal orqali tarqatilgan va shveysariyalik Jeneva markazi tomonidan moliyalashtirilgan. Bu, o‘t ochishni to‘xtatishning eng batafsil shablonlaridan biri sifatida qabul qilinmoqda, chunki u nazariy variantlardan aniq amaliy yechimlarga o‘tishni nazarda tutadi.
Reja, 1200 kilometrdan ortiq front chizig‘i bo‘ylab o‘t ochishni nazorat qilish va to‘xtatishni ta’minlash uchun tafsilotlar berib, ikki armiyani ajratish uchun kengligi 10 kilometr bo‘lgan bufer zonasini yaratishni taklif qiladi. Bu zonada 5000 nafar fuqaro va politsiyachi bilan patrullash, shuningdek, 10 mingga yaqin xorijiy harbiy xizmatchilarni jalb qilish kerak bo‘lishi mumkin. Hujjat, uning amalga oshirilishida Birlashgan Millatlar Tashkiloti (BMT)ning mandati asosida kuzatuvchilar tomonidan ish olib borilishini nazarda tutadi.
Shuningdek, hujjatda xalqaro kuzatuvchilar va Rossiya va Ukraina harbiylaridan iborat qo‘shma komissiyaning ishlashini ham ko‘zda tutishgan. Komissiya orqali tomonlar bir-birini javobgarlikka tortib, mahbuslarni ozod qilish, hududlarni minalardan tozalash va fuqarolik yo‘laklarini yaratishga yordam berishlari mumkin.
Ammo, bu yo‘lning amalga oshishi murakkab muammo ekanligi ta’kidlanmoqda. Rossiya boshqargan hududning uzunligi KXDR va Janubiy Koreya o‘rtasidagi qurolsizlantirilgan hududdan taxminan besh baravar uzunroq. Shuningdek, har ikki tomonning harbiy kuchlari va ularning qurollari murakkabligi ham bunga sabab bo‘lishini aytishmoqda. Tinchlikka yo‘naltirilgan reja, bunday murakkab sharoitda hayotga tadbiq qilishdagi katta qiyinchiliklarga duch kelishi mumkin.
Ekspertlar, bu rejani amalga oshirishdagi eng katta qiyinchilik Kreml rahbari Vladimir Putinning pozitsiyasini aytishmoqda. Ular Rossiya prezidentining o‘t ochishni to‘xtatishga rozi bo‘lishi va uning shartlariga amal qilishiga shubha bilan qaraydi. Rossiya rasmiylari urushdan oldin ham Ukrainaga bosqin qilish niyati yo‘qligini aytishgani hamda hech qanday monitoring missiyasining Rossiya prezidentini, agar u Ukrainaga yangi bosqinni boshlashga qaror qilsa, to‘xtata olishini bildirgani haqida xabarlar kelmoqda.
Hujjat tayyorlashda Ukraina, Rossiya, AQSH va Yevropa Ittifoqi vakillari ishtirok etdi. Lekin, bunday rejalarga ishonch bilan qarash qiyin, chunki davlatlar orasidagi milliy manfaatlar, xavfsizlik siyosati va harbiy strategiyalarning barchasi ushbu rejani amalga oshirishga katta to‘siq bo‘lishi mumkin.
Shu bilan birga, Jeneva xavfsizlik siyosati markazi direktori Tomas Greminger ta’kidlashicha, bu hujjat ishga tushsa, u bundan keyingi hujumlar va harbiy amalga oshirish jarayonlarini katta darajada o‘zgartiradi.
