Yaponiyalik Ivao Hakamada, nohaq ravishda o‘limga hukm qilinib, 47 yil umrini qamoqda o‘tkazgan fuqaro, nihoyat davlat tomonidan tovon puli oladi. Kyodo agentligining xabar berishicha, unga 217 million iyena (1,44 million dollar) miqdorida tovon to‘lashga qaror qilindi.
Yaponiya tarixidagi eng uzoq noo‘rin qamoq jazosi
Hakamada 1968 yilda o‘z xo‘jayini, uning xotini va ikki bolasini o‘ldirganlikda ayblanib, o‘lim jazosiga hukm qilingan. Qotillik 1964 yilda sodir etilgan bo‘lib, u paytda Hakamada bor-yo‘g‘i 28 yoshda edi.
47 yil davomida u o‘limni kutib qamoqda qoldi. Ushbu muddat dunyo tarixida nohaq o‘lim hukmini kutib o‘tirgan eng uzoq qamoq jazosi sifatida qayd etilgan.
Sud qarori va oqlanish
Hakamada ishi ko‘p yillar davomida shubhalarga sabab bo‘lib kelgan. 2014 yilda Yaponiya sudi ishni qayta ko‘rib chiqishga qaror qildi va 2023 yilda uni oqladi. Tergov jarayonida dalillar soxtalashtirilgani, Hakamadadan e’tirofnomani qiynoqlar orqali olingani ma’lum bo‘ldi.
89 yoshli Hakamada ozodlikka chiqqanida juda zaiflashgan edi. Uning sog‘lig‘i qamoqda o‘tgan yillar davomida jiddiy ziyon ko‘rgan.
Moliyaviy tovon va adolatning kechikishi
Hakamadaga tovon puli ajratilishi adolat tiklanganini anglatsa-da, uning yo‘qotilgan umri va azoblarini to‘liq qoplashi mumkin emas. 47 yil qamoqda o‘tkazilgan vaqt, oiladan ayrilik, tushkunlik va psixologik zararni hech qanday tovon bilan qoplab bo‘lmaydi.
Yaponiya sud tizimida bunday nohaqlik sodir bo‘lishi inson huquqlarini himoya qilish zaruratini yana bir bor ko‘rsatadi. Hakamada ishi nafaqat Yaponiyada, balki butun dunyoda sud adolati haqidagi muhokamalarni qayta qozg‘atdi.
Ivao Hakamada ishi sud tizimidagi xatolar qanday og‘ir oqibatlarga olib kelishi mumkinligini namoyon etdi. Unga to‘langan tovon adolatni tiklash yo‘lidagi muhim qadam, biroq u o‘tgan yillarni qaytarib bera olmaydi. Bu voqea sud va tergov jarayonlarida yuqori aniqlik va xolislikni ta’minlash qanchalik muhim ekanini ko‘rsatadi.
