Ispaniya «Oltin viza» dasturini to‘xtatdi: Chet ellik sarmoyadorlar uchun yangi davr

Ispaniya hukumati 2024 yil 3 apreldan boshlab «oltin viza» dasturini rasman to‘xtatdi. Bu dastur xorijlik sarmoyadorlarga muayyan miqdorda investitsiya kiritish orqali mamlakatda yashash uchun ruxsatnoma olish imkoniyatini berar edi. Ayniqsa, 500 ming yevrodan ortiq mablag‘ evaziga ko‘chmas mulk sotib olish bu dasturning eng talabgir yo‘nalishi hisoblangan.

Dastur nega bekor qilindi?

Ispaniya uy-joy va shaharsozlik vaziri Isabel Rodrigesning ta’kidlashicha, bu qaror mahalliy aholi manfaatlarini himoya qilish maqsadida qabul qilingan. Chunki so‘nggi yillarda chet ellik sarmoyadorlar tomonidan ko‘chmas mulk bozoriga bo‘lgan talab uy-joy narxlarining keskin oshishiga sabab bo‘ldi. Bu esa ko‘plab ispaniyaliklar uchun uy-joy xarid qilish imkoniyatlarini cheklagan.

«Ispaniya hukumati tomonidan qabul qilingan mazkur choralar Irlandiya va Portugaliya kabi boshqa Yevropa davlatlarining qarorlariga o‘xshashdir. Yevrokomissiya 2022 yilda barcha a’zo davlatlarga investorlar uchun mavjud fuqarolik va viza tizimlarini qayta ko‘rib chiqishni qattiq tavsiya qilgan edi», — deyiladi rasmiy xabarda.

Kimlarga ta’sir qiladi?

3 aprelgacha «oltin viza» olish uchun murojaat qilgan xorijlik investorlarning arizalari avvalgi qoidalar asosida ko‘rib chiqiladi. Shuningdek, dastur orqali avvalroq olingan yashash guvohnomalari muddati tugagunga qadar amal qilishda davom etadi.

Ispaniya «oltin viza» dasturini 2013 yilda joriy qilgan edi. Bu dastur nafaqat ko‘chmas mulkga sarmoya kiritganlar, balki Ispaniya kompaniyalari aksiyalariga kamida 1 million yevro yoki davlat obligatsiyalariga 2 million yevro sarmoya kiritganlarga ham berilar edi. Biroq ko‘chmas mulk eng keng tarqalgan yo‘nalish hisoblangan.

2023 yilda chet elliklar tomonidan Ispaniyada sotib olingan ko‘chmas mulk ulushi rekord darajaga chiqib, 18% ga yetgan. Bu esa mahalliy aholi uchun uy-joy narxlarining oshishiga olib kelgan asosiy omillardan biri bo‘lgan.

Yevropada «oltin viza» dasturlariga nisbatan munosabat

Ispaniyadan tashqari, boshqa Yevropa davlatlari ham «oltin viza» yoki «oltin pasport» dasturlarini qayta ko‘rib chiqmoqda. Masalan, 2024 yil noyabr oyida Kipr hukumati rossiyalik va ukrainalik milliarderlarning «oltin» pasportlarini olib qo‘ygandi. Bu pasportlar Kipr iqtisodiyotiga yirik sarmoya kiritganlarga berilar edi. Biroq, korrupsiya, firibgarlik, soliq to‘lashdan bo‘yin tovlash va jinoiy faoliyat bilan bog‘liq holatlar aniqlanganligi sababli, bir qator xorijlik sarmoyadorlar bu imtiyozdan mahrum qilingan.

Shuningdek, Irlandiya va Portugaliya ham shunga o‘xshash dasturlarini tugatishga qaror qilgan. Bu qarorlarning barchasi Yevrokomissiyaning Yevropa Ittifoqida sarmoya orqali fuqarolik berish tizimini bekor qilishga qaratilgan tavsiyalari bilan bog‘liq.

Ispaniyada sarmoyadorlar uchun yangi imkoniyatlar

Ispaniya hukumati xorijiy sarmoyadorlarni jalb qilish uchun yangi iqtisodiy strategiya ustida ish olib bormoqda. Unda chet ellik investorlar uchun qulay sharoitlar yaratish, lekin mahalliy aholi manfaatlarini ham himoya qilish ko‘zda tutilgan. Shuning uchun hozircha «oltin viza» o‘rnini bosadigan yangi dastur haqida rasmiy ma’lumot berilmagan.

Biroq, Ispaniya investitsiya uchun jozibador davlat bo‘lib qolishda davom etmoqda. Iqtisodiyotning turli tarmoqlariga kiritilgan sarmoyalar hukumat tomonidan qo‘llab-quvvatlanadi, ayniqsa, texnologik va innovatsion sohalarda ish olib borayotgan investorlarga ayniqsa katta e’tibor qaratiladi.

Ispaniyaning «oltin viza» dasturini to‘xtatish haqidagi qarori mamlakatdagi ko‘chmas mulk bozori va mahalliy aholi manfaatlarini himoya qilish maqsadida qabul qilindi. Bu qaror chet ellik sarmoyadorlar uchun Ispaniyada investitsiya kiritish sharoitlarini o‘zgartiradi, biroq hukumat ular uchun yangi imkoniyatlar yaratish ustida ish olib bormoqda. Yevropadagi boshqa davlatlar ham shunga o‘xshash dasturlarni bekor qilmoqda, bu esa Yevroittifoqning sarmoya orqali fuqarolik berish tizimini qat’iy tartibga solishga bo‘lgan intilishini ko‘rsatadi.