2024 yilda AQSH prezidenti Donald Tramp tomonidan e’lon qilingan yangi tariflar xalqaro maydonda katta shov-shuvga sabab bo‘ldi. Uning qaroriga ko‘ra, barcha mamlakatlardan import qilinadigan tovarlarga 10 foizlik bojxona boji joriy etiladi. Ba’zi davlatlar uchun esa bu raqam sezilarli darajada yuqori: masalan, Xitoyga 34 foiz, Yevropa Ittifoqiga 20 foiz, Yaponiyaga 24 foiz va Hindistonga 26 foiz.
Yevropa Ittifoqining munosabati
Yevrokomissiya rahbari Ursula fon der Lyayen bu qarorni «jahon iqtisodiyotiga jiddiy zarba» sifatida baholadi. U Samarqanddagi «Yevropa Ittifoqi – Markaziy Osiyo» sammitida qilgan nutqida shunday dedi:
«Prezident Trampning butun dunyo, jumladan, Yevropa Ittifoqi uchun ham bojlar joriy etishi jahon iqtisodiyotiga jiddiy zarba bo‘ldi. Noaniqlik kuchayib boradi va proteksionizm yanada o‘sishiga turtki bo‘ladi. Buning oqibatlari butun dunyo bo‘ylab millionlab odamlar uchun dahshatli bo‘ladi. Bu darhol seziladi. Millionlab fuqarolar oziq-ovqat uchun to‘lovlarning oshishiga duch kelishadi. Dori-darmon va transport qimmatlashadi. Inflyatsiya o‘sadi.»
Yevropa Ittifoqi agar AQSH bu bojlar bo‘yicha muzokaralarga kelmasa, javob choralarini ko‘rishini ta’kidladi.
Irlandiya bosh vaziri o‘rinbosari Saymon Harris Yevropa Ittifoqi o‘z javobida xotirjamlik va vazminlikni saqlashi kerakligini aytdi va muzokaralar orqali yechim topishga harakat qilishini ta’kidladi. Italiya bosh vaziri Jorjia Meloni esa Trampning tariflar bo‘yicha qarorini «noto‘g‘ri» deb atadi va savdo urushiga yo‘l qo‘ymaslik uchun barcha imkoniyatlarni ishga solishga va’da berdi.
Shvetsiya bosh vaziri Ulf Kristersson:
«Biz savdo to‘siqlari ko‘payishini istamaymiz. Biz savdo urushini xohlamaymiz. Bu xalqlarimizni qashshoqroq, dunyoni esa uzoq muddatli istiqbolda xavfliroq qiladi.»
Fransiya va Germaniyaning munosabati
Fransiya prezidenti Emmanuel Makron ushbu masalada ishbilarmon doiralar bilan maslahatlashish maqsadida ularni Yelisey saroyida qabul qilishini ma’lum qildi. Bu esa Fransiyaning AQSH bilan munosabatlarini qayta ko‘rib chiqish niyatidan dalolat beradi.
Osiyo davlatlarining munosabati
Xitoy savdo vazirligi e’lon qilgan bayonotda Trampning bu qarorini keskin qoraladi va o‘z huquq hamda manfaatlarini himoya qilish uchun qarshi choralar ko‘rishini ma’lum qildi:
«Savdo va tarif urushlarida g‘oliblar yo‘q va proteksionizm – bu yechim emas. AQSH o‘zining noto‘g‘ri xatti-harakatlarini to‘g‘rilashi va barcha davlatlar, jumladan, Xitoy bilan savdo bahslarini tenglik, o‘zaro hurmat va o‘zaro manfaat asosida maslahatlashuvlar yo‘li bilan hal qilishi kerak.»
Yaponiya bosh vaziri Shigeru Ishiba esa:
«AQSH hukumatining joriy choralari va boshqa keng ko‘lamli savdo cheklovlari Yaponiya va AQSH o‘rtasidagi iqtisodiy munosabatlarga, shuningdek, jahon iqtisodiyoti va ko‘p tomonlama savdo tizimiga sezilarli ta’sir ko‘rsatadi.»
Janubiy Koreya prezidenti vazifasini bajaruvchi Xan Dok Su ham yangi tariflardan chuqur tashvish bildirib, hukumat ushbu savdo inqirozini bartaraf etish uchun barcha imkoniyatlarini ishga solishi kerakligini ta’kidladi.
Avstraliya va Kanada munosabati
Avstraliya bosh vaziri Entoni Albaneze AQSHning bunday siyosatiga qarshi chiqib:
«Do‘stlar bunday qilmaydi. Tariflar hech qanday mantiqqa ega emas va ikki davlat o‘rtasidagi sheriklik asoslariga ziddir.»
Kanada bosh vaziri Mark Karni esa qo‘l qovushtirib o‘tirmaslikka va bu tariflarga qarshi kurashmoqchi ekanligini bildirdi:
«Ishchilarimizni himoya qilamiz va G7'dagi eng kuchli iqtisodiyotni quramiz.»
Rossiya va boshqa mamlakatlar
Trampning farmonida Rossiya nomi zikr etilmagan, chunki Rossiya allaqachon AQSH sanksiyalari ostida. Oq uy matbuot kotibi Kerolayn Levitt bu haqda shunday dedi:
«Rossiyaga qarshi joriy qilingan sanksiyalar shundoq ham sezilarli darajada savdo qilish imkoniyatini istisno qilgan.»
2024 yilda Rossiya va AQSH o‘rtasidagi tovar ayirboshlash hajmi 3,5 milliard dollarni tashkil etgan, bu 1992 yildan beri eng past ko‘rsatkichdir. Kuba, Belarus va KXDR ham bu tariflar ta’siriga tushmagan, chunki bu mamlakatlarga nisbatan amaldagi AQSH sanksiyalari juda qattiq.
Trampning yangi tariflari xalqaro hamjamiyatda katta aks-sado berdi. Ko‘pgina davlatlar buni iqtisodiyotga tahdid sifatida qabul qilmoqda va javob choralari ko‘rish niyatida. Yevropa Ittifoqi, Xitoy, Yaponiya, Janubiy Koreya, Kanada va Avstraliya kabi davlatlar AQSH bilan muzokara o‘tkazishga intilishmoqda. Shu bilan birga, global iqtisodiy munosabatlar va savdo tartibi jiddiy sinovdan o‘tmoqda.
Trampning bojlariga dunyo bo‘ylab munosabat qanday bo‘lmoqda?
👍 0❤️ 0😂 0😢 0😡 0
