AQSHning sobiq prezidenti va yangi saylovlarda ishtirok etuvchi nomzod Donald Tramp ma’muriyati Qo‘shma Shtatlarga ayrim mamlakatlar fuqarolari uchun kirishni yanada cheklashni rejalashtirmoqda. Bu haqda The New York Times nashri xabar bermoqda.
Yangi taqiqlar va “qizil ro‘yxat”
Manbalarga ko‘ra, Vashington “qizil ro‘yxat” nomli yangi tizimni joriy qilishni rejalashtirmoqda. Bu tizimda muayyan davlatlar fuqarolarining AQSHga kirishi to‘liq taqiqlanishi mumkin. Ro‘yxatga quyidagi mamlakatlar kirishi mumkin:
- Kuba
- Eron
- Liviya
- Shimoliy Koreya
- Somali
- Sudan
- Suriya
- Venesuela
- Yaman
- Afg‘oniston (taklif etilayotgan variant)
Cheklovlarning turli darajalari
Rejalashtirilayotgan choralar fuqarolarning AQSHga kirish imkoniyatlarini har xil darajada cheklashni ko‘zda tutadi:
1. Qizil ro‘yxat – Ushbu ro‘yxatdagi davlatlar fuqarolari AQSHga kirishi butunlay taqiqlanadi.
2. Pushti ro‘yxat – Bu davlatlar fuqarolari uchun kirish cheklangan bo‘ladi, lekin to‘liq yopilmaydi. Masalan, faqat boy tadbirkorlar yoki maxsus viza toifalariga ruxsat berilishi mumkin.
3. Sariq ro‘yxat – Ushbu mamlakatlarga o‘z kamchiliklarini to‘g‘rilash uchun 60 kun beriladi. Agar belgilangan talablar bajarilmasa, ular “qizil” yoki “pushti” ro‘yxatga o‘tkaziladi.
Bu kamchiliklar orasida:
- AQSHga kelayotganlar haqida noto‘g‘ri ma’lumot taqdim etilishi;
- Pasport va xavfsizlik tekshiruvi tizimlarining zaifligi;
- Ayrim mamlakatlarning taqiqlangan davlatlardan kelgan shaxslarga fuqarolik sotishi.
Viza va grin-karta egalariga ta’siri
Hozircha amaldagi vizalar va grin-karta (Green Card) egalariga bu taqiqlar qanday ta’sir qilishi noma’lum. Qo‘lda mavjud vizalar bekor qilinishi mumkinligi yoki yo‘qligi bo‘yicha rasmiy ma’lumot yo‘q.
Tramp ma’muriyatining ilgari joriy qilgan taqiqlari
Tramp ilk bor 2017 yilda ayrim davlatlar fuqarolariga nisbatan kirishni cheklovchi qarorlarni joriy qilgan edi. Ushbu taqiq dastlab Chad, Eron, Liviya, Shimoliy Koreya, Suriya, Venesuela va Yamanni qamrab olgan. Keyinchalik, 2020 yilda bu ro‘yxatga qo‘shimcha ravishda Nigeriya, Eritreya, Myanma, Qirg‘iziston, Tanzaniya va Sudan qo‘shilgan.
Baydenning taqiqlarni bekor qilishi
Jo Bayden 2021 yilda prezidentlikka kelganidan so‘ng, Tramp ma’muriyati joriy qilgan barcha viza taqiqlarini bekor qildi. Uning o‘rniga AQSHga keluvchi fuqarolarni individual tekshirish tizimi qayta joriy qilindi.
Agar Tramp qayta prezidentlikka saylansa, u AQSHga kirish qoidalarini yanada qat’iylashtirishi mumkin. Bu choralar ayrim mamlakatlar fuqarolari uchun jiddiy cheklovlar yaratishi ehtimoli yuqori. Hozircha, bu masala bo‘yicha rasmiy qaror qabul qilinmagan, ammo taklif muhokama qilinayotgani ma’lum.
Foto: Jim Wilson/The New York Times
