Yaqinda AQSh prezidenti Donald Tramp va Yaponiyaning bosh vaziri Shigeru Ishiba o‘rtasida imzolangan savdo kelishuvi “tarixdagi eng yirik savdo kelishuvi” sifatida baholandi. Bu haqida Zamin.uz xabar berdi.
Garchi bu fikr bahsli bo‘lsa-da, kelishuv global iqtisodiyotga, ayniqsa Osiyo mamlakatlariga katta ta’sir ko‘rsatishi kutilmoqda. Yaponiya dunyoning to‘rtinchi yirik iqtisodiyoti hisoblanadi.
Uning eksporti asosan avtomobil, elektronika va texnika sohalariga to‘g‘ri keladi. AQSh esa Yaponiyaning eng yirik eksport bozori hisoblanadi.
Tramp ma’muriyati tomonidan ilgari qo‘yilgan yuqori bojxona to‘lovlari yapon iqtisodiyotiga salbiy ta’sir qilishi mumkin edi. Yangi kelishuv bojlarni pasaytirib, biznes uchun barqarorlik yaratadi va ishlab chiqaruvchilarga rejalashtirish imkoniyatini kengaytiradi.
Xususan, Yaponiyaning avtomobil sanoati — Toyota, Honda va Nissan kabi yirik kompaniyalar — yangi kelishuvdan katta foyda ko‘radi. Oldin AQShga olib kirilgan yapon avtomobillariga 27,5 foiz boj solinar edi, endilikda bu stavka 15 foizga tushiriladi.
Bu esa yapon avtomobillarini raqobatchilarga nisbatan arzonlashtiradi. Yaponiya ushbu kelishuv evaziga AQShga 550 milliard dollarlik investitsiya kiritishni rejalashtirmoqda.
Bu mablag‘ farmatsevtika va yarim o‘tkazgich kabi muhim sohalarda ishonchli ta’minot zanjirlarini yaratishga yo‘naltiriladi. Kelishuv natijasida AQShda yangi ish o‘rinlari yaratilishi va innovatsiyalar rivojlanishi kutilmoqda.
Shuningdek, Yaponiya AQShdan guruch sotib olish hajmini oshirishga ham rozi bo‘ldi. Bu Yaponiyaning oziq-ovqat ta’minotini mustahkamlashda muhim ahamiyatga ega.
Mintaqaviy va global bosim kuchaymoqda. Ushbu kelishuv Janubiy Koreya, Tayvan kabi mamlakatlar bilan olib borilayotgan muzokaralarga ta’sir ko‘rsatishi mumkin.
Vetnam, Indoneziya va Filippin allaqachon AQSh bilan yangi bitimlar imzolagan. Biroq kambag‘al mamlakatlar — Kambodja, Laos va Shri-Lanka kabi eksportga bog‘liq davlatlar AQSh bilan muhim takliflar bera olmayapti va bu jarayonda orqada qolmoqda.
Yevropa Ittifoqi ham Yaponiya bilan birgalikda nohaq savdo amaliyotlariga qarshi kurashish va iqtisodiy bosimlarga qarshi turish bo‘yicha hamkorlikni kuchaytirishini ma’lum qildi. Bu esa global savdo maydonida raqobatni yanada kuchaytirishi mumkin.
