2022 yilgi Istanbul muzokaralari qanday o‘tgan va nima bilan yakunlangandi?

Putin amalda davom ettirishni taklif qilgan Istanbuldagi muzokaralar 2022 yil mart oyi oxirida, Rossiya Ukraina hududiga keng ko‘lamli bostirib kirishni boshlaganidan bir necha haftadan keyin bo‘lib o‘tgandi.

O‘shanda Rossiya Ukrainaning NATOga qo‘shilishdan bosh tortishini va Kiyevning yadrosiz va blokdan tashqari davlat maqomiga rozi bo‘lishini talab qilgan, Ukraina esa shartnomalarda qayd etilgan xavfsizlik kafolatlari sharti bilan bunga tayyor edi. Rossiya tomonidan anneksiya qilingan Qrim va Donbass masalasi ikki davlat prezidentlari darajasida alohida muhokama qilinishi ko‘zda tutilgandi. Kiyev o‘t ochish to‘liq to‘xtatilganidan keyingina shartnoma imzolanishi mumkinligini bildiradi.

Muzokaralar natijalari «Istanbul kommyunikesi»da qayd etildi, ammo uni rivojlantirish bo‘yicha aniq shartnomalar tuzilmadi. Iyun oyi o‘rtalarida Putinning yordamchisi Yuriy Ushakov «hammasi tugagani»ni ma’lum qildi.

O‘shanda BBC manbasi muzokaralar muvaffaqiyatsizligining sababini shunday izohlagandi: «Muzokaralar, agar yetakchilar tinchlik haqida kelishib olsalar, imzolaydigan hujjatlar haqida edi. Endilikda tinchlik umuman imkonsiz ekani ayon bo‘ldi».

Bu vaqtga kelib, xususan, rossiyalik harbiy xizmatchilarning Ukrainaning Bucha shahridagi harbiy jinoyatlari faktlari allaqachon oshkor bo‘lgan, Rossiya esa Qora dengiz floti flagmani «Moskva» kreyseridan ayrilgan, bu esa Zelenskiyning muzokaralarni davom ettirishga tayyorligi haqidagi bayonotlariga qaramay, muzokaralarni murakkablashtirgan edi.

O‘sha yil kuzida Rossiya Ukrainaning to‘rtta oblastini anneksiya qilganidan so‘ng, Zelenskiy Putin bilan to‘g‘ridan to‘g‘ri muzokaralar olib borishni amalda taqiqlovchi farmonni imzolaydi.

Endi, Putinning yordamchisi Yuriy Ushakov muzokaralar «2022 yilda to‘xtatilgan joyidan, tabiiyki, haqiqiy vaziyatni hisobga olgan holda» qayta boshlanishi kerakligini aytdi.

2025 yil bahoriga kelib Istanbul kommyunikesi yangi muzokaralar uchun boshlang‘ich nuqta bo‘lishi mumkinligi haqida yana gapira boshlashdi. Xususan, Donald Trampning Yaqin Sharq bo‘yicha maxsus vakili, shuningdek, Ukraina bo‘yicha muzokaralarni tashkil etish jarayonida ishtirok etayotgan Stiv Uitkoff Istanbuldagi muzokaralarni «aniq va mazmunli» deb atadi va ular «tinchlik bitimi tuzish uchun mo‘ljal» bo‘lib xizmat qilishi mumkinligini aytdi. Biroq, Trampning Ukraina bo‘yicha maxsus vakili Kit Kellog uning fikriga qo‘shilmadi va endi tomonlar «mutlaqo yangi narsani ishlab chiqishlari kerakligi»ni bildirdi.

Foto: Sergei Karpukhin/TASS