Yaqin Sharqda o‘ziga xos katta nizo o‘chog‘i paydo bo‘lganiga uch kundan oshdi. Isroil va Eron o‘rtasidagi keng ko‘lamli raketa va dron hujumlari nafaqat harbiy infratuzilma va atom obyektlariga, balki tinch aholi yashovchi mintaqalarga ham jiddiy xavf tug‘diryapti. Uchinchi kunga kelib, har ikki davlatda qurbonlar soni va zarar ko‘rgan obyektlar ro‘yxati ortmoqda.
Isroildan katta masshtabda javob zarbalari
Mojaroning uchinchi kuni Isroil o‘z hududi bo‘ylab keng ko‘lamli raketalar va aniq zarbalar amalga oshirdi. 14 iyun kuni kechqurun islom respublikasining Janubiy Fors mintaqasida joylashgan yirik gaz konini nishonga olgan zarba oqibatida obyektda ishlab chiqarish qisman to‘xtatildi. 15 iyunga o‘tar kechasi esa Tehrondagi Shahron neft ombori, Eron mudofaa vazirligi qarorgohi, Mudofaa innovatsiyalari va tadqiqotlari tashkiloti (SPND) hamda Isfahondagi uranni qayta ishlash zavodi zarbalar ostida qoldi. Atom energetikasi agentligiga ko‘ra, bu yerda to‘rtta muhim binoga, jumladan uran konversiyasi va yoqilg‘i plastinalari sexiga ham ziyon yetgan. Tehron shimoli-sharqidagi turar joy binosi portlash oqibatida xarobaga aylangan va ko‘plab bolalar halok bo‘lgani aytilmoqda.
Tehron aholisi Shahron neft omboridagi yong‘inni kuzatmoqda, 2025 yil 15 iyun
Majid Asgaripour / WANA / Reuters / Scanpix / LETA
Fars agentligining xabar berishicha, xarobalar ostida 10 nafar bola halok bo‘lgani qayd etilgan. Isroil mudofaa armiyasi ma’lumotiga ko‘ra, 80 dan ortiq strategik va harbiy obyekt tungi hujumlarda nishonga olindi. Uch kunlik to‘qnashuvda esa 170 dan ziyod manzilga zarba berilgan.
Erondan kutilgan qat’iy javob
15 iyunga o‘tar kechasi Eron Isroilga qarshi eng qudratli javob zarbasini amalga oshirdi. 80 ga yaqin ballistik raketa Isroilga yo‘naltirildi. Tinch aholiga yetgan zarar jiddiy ko‘lamda: mamlakat shimolidagi Tamra shahrida to‘rt ayol, Tel-Aviv yaqinidagi Bat-Yam shaharchasida olti kishi, jumladan ikki bola halok bo‘lgan. Zarba oqibatida ko‘p qavatli turar joy binosi vayron bo‘lgan, qutqaruv ishlariga Isroil bosh vaziri Netanyahu shaxsan tashrif buyurdi va qasos olishga so‘z berdi.
Isroilning Bat-Yam shahrida vayron bo‘lgan bino xarobalari ostidan qurbonlar va jabrlanganlar qidirilmoqda
Abir Sultan / EPA / Scanpix / LETA
Isroil bo‘ylab 200 dan ortiq odam turli darajada yaralangan. Rexovot shahridagi Veysman ilmiy instituti va Hayfadagi neft korxonalari ham zarar ko‘rgan. Islom inqilobi muhofizlari korpusi esa Eron harbiylari Isroil qiruvchi samolyotlari uchun yoqilg‘i ishlab chiqarish korxonalari va energetika markazlariga zarba berilganini bildirdi. Biroq bu ma’lumotni Isroil rasmiylari rasman tasdiqlamadi.
Qurbonlar soni va talafotlar ortib bormoqda
Mojaroning uch kunligida har ikki davlat tinch aholisi o‘rtasida qurbonlar soni keskin oshdi. Isroilda uch kun davomida kamida 13 kishi halok bo‘ldi va 200 dan ortig‘i yaralangan bo‘lsa, Eronda 120 nafardan ko‘proq kishi halok bo‘ldi va 900 kishi jarohat olgan. Isroil bu statistikaga yuqori martabali harbiylar va atom dasturida ishtirok etuvchi muhandislarni ham qo‘shganini ta’kidlamoqda.
Isroilning aholini ogohlantirishi va yangi zarbalar ehtimoli
Isroil armiyasi islom respublikasi aholisini fors tilida maxsus ogohlantirdi: qurol ishlab chiqarish va yordamchi infratuzilmalar yaqinida yashovchi barcha fuqarolar xavfsiz hududlarga evakuatsiya qilinishi lozim. Ogohlantirishdan so‘ng Tehronda bir nechta portlashlar kuzatildi, Valiasr maydonida va Talegani ko‘chasida snaryadlar tushgani qayd etildi. Turli shaharlarda beshta avtomobil portlatilgani haqida ham xabarlar tarqaldi. Shuningdek, ayrim manbalarga ko‘ra, bu portlashlarda yadrochi olimlar yo‘q qilingan.
The Jerusalem Post manbasiga ko‘ra, Mehrobod aeroporti ham hujumga uchragan bo‘lishi mumkin. Shu bilan birga, Isroil harbiylari Islom inqilobi muhofizlari korpusi razvedkasi binosiga zarba berib, tashkilot rahbari Muhammad Kozimiy va uning o‘rinbosari halok bo‘lgani aytildi. Netanyahu Fox News'ga bergan intervyusida bu ma’lumotni tasdiqladi. Shuningdek, ayrim xabarlarda «Tehron qassobi» Ahmadrizo Radan ham yo‘q qilingani qayd etilmoqda.
Diplomatik murosa va xalqaro tahdidlar
Eron tashqi ishlar vaziri Abbos Aroqchiy yadroviy qurol bo‘lmasligiga kafolat beradigan bitim imzolashga tayyorligini ma’lum qildi. Shu bilan birga, AQSH ma’muriyatining Isroil hujumlarini rejalashtirishda ishtirok etganiga shubha borligini bildirib o‘tdi. Eron mintaqadagi mojaroni to‘xtatishga tayyor ekanini, faqat Isroil o‘z agressiv harakatlarini bas qilsa, zarbalarni to‘xtatishini bildirdi.
AQSH prezidenti Donald Tramp esa Truth Social tarmog‘idagi bayonotida Eronni jiddiy ogohlantirdi: agar Eron AQSHga hujum qilsa, tarixda kuzatilmagan kuchda javob zarbasi berilishini aytdi. Shu bilan birga, Tramp bu qonli nizo bo‘yicha AQSH ishtirokini inkor qildi va oson kelishuv bilan nizoni tugatish mumkinligini qayd etdi.
Uch kunlik keng ko‘lamli mojaro natijasida Yaqin Sharqda tinchlik va barqarorlik yanada zaiflashmoqda. Ikki tomonning tinch aholisi o‘rtasidagi qurbonlar soni ortib bormoqda, strategik va iqtisodiy obyektlar vayron bo‘lmoqda. Dunyo hamjamiyati esa bu nizoga munosabatda aniq va qat’iy pozitsiyani egallashga hali ham tayyor emasdek tuyuladi.
