Sogliqni Saqlash Vazirligi - so'nggi yangiliklar

Sog‘liqni saqlash vazirligi tizimida yangi tayinlovlar amalga oshirildi. Bu haqida Zamin.uz xabar berdi. Vazirlikning tegishli buyrug‘iga muvofiq, Alijanov Abrorjon Alijon o‘g‘li Tibbiy yordamni tashkillashtirish departamenti boshlig‘i etib tayinlandi. U 2003-yilda Andijon davlat tibbiyot institutining bakalavriat, 2006-yilda esa magistratura bosqichlarini tamomlagan. Tayinlovdan oldin Alijanov Sog‘liqni saqlash vazirligi Nazorat inspeksiyasi boshlig‘i sifatida faoliyat yuritgan. Shuningdek, Eraliyev Umidjan Ergashovich Onalik va bolalikni muhofaza qilish boshqarmasi boshlig‘i lavozimiga tayinlandi. U 2009-yilda Toshkent pediatriya tibbiyot institutining bakalavriat, 2012-yilda Toshkent tibbiyot akademiyasining magistratura bosqichlarini bitirgan. Eraliyev tayinlovdan oldin O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Administratsiyasi Sog‘liqni saqlashni rivojlantirish sho‘basi bosh inspektori sifatida ishlagan. Bundan tashqari, Sultanov Davron Taxirovich Nazorat inspeksiyasi bo‘limi boshlig‘i lavozimiga tayinlandi. U 2005-yilda Toshkent davlat tibbiyot institutining bakalavriat, 2013-yilda Toshkent pediatriya tibbiyot institutining magistratura bosqichlarini tamomlagan. Tayinlovdan oldin Sultanov O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Administratsiyasi Ijtimoiy rivojlanish departamenti sho‘ba mudiri lavozimida faoliyat yuritgan. Manba: zamin.uz.

Qirg‘iziston hukumati oliy tibbiy ta’lim tizimini tubdan isloh qilishni boshladi va ushbu sohada davlat monopoliyasini joriy etdi. Bu haqida Upl.uz xabar berdi. Prezident Sadir Japarov tomonidan imzolangan qaror milliy sog‘liqni saqlash uchun kadrlar tayyorlashda yuzaga kelgan tizimli inqirozga javob sifatida qabul qilindi. Yangi modelning markaziy elementi sifatida I.K. Axunbaev nomidagi Qirg‘iziston davlat tibbiyot akademiyasi (QDTTA) belgilandi. Ushbu oliy ta’lim muassasasi tizimni shakllantiruvchi maqomga ega bo‘lib, yuqori tibbiy va farmatsevtik ta’lim sohasida mutaxassislar tayyorlashda eksklyuziv vakolatlarni oladi. Shuningdek, QDTTA amaldagi tibbiyot va ilmiy xodimlarni qayta tayyorlash hamda malakasini oshirish bo‘yicha yagona markaz bo‘ladi. Xususiy tibbiyot yo‘nalishidagi oliy ta’lim muassasalari uchun qat’iy me’yorlar belgilandi. Ular 2026 yil 1 iyungacha majburiy davlat akkreditatsiyasidan o‘tishi kerak bo‘ladi. Bu jarayonni Sog‘liqni saqlash vazirligi amalga oshiradi. Akkreditatsiyadan muvaffaqiyatli o‘tgan muassasalar mustaqilligini saqlab qolmaydi, ularning faoliyati QDTTAning filiallari yoki tarkibiy bo‘linmalariga aylantiriladi va to‘liq akademik hamda metodik nazoratga o‘tadi. Akkreditatsiyadan o‘tmagan muassasalarning taqdiri aniq. Ular oliy ta’lim dasturlari bo‘yicha to‘liq ta’lim berish huquqidan mahrum qilinadi. Ularning faoliyati faqat tayyorlov kurslari yoki o‘quv-klinik bazalar shaklida davom ettiriladi va bu ham davlat tibbiyot akademiyasi nazoratida bo‘ladi. Rasmiy hujjatda so‘nggi yillarda xususiy tibbiyot oliy ta’lim muassasalari sonining tartibsiz o‘sishi ta’kidlangan. Ularning aksariyati jiddiy kamchiliklarga ega bo‘lib, talabalarning amaliy tayyorgarligi uchun zarur bo‘lgan klinik bazalar yetishmasligi, o‘qituvchilar malakasining talab darajasiga javob bermasligi va ta’lim jarayonining faqat diplom berishga qaratilganligi muammolari ko‘rsatildi. Prezident ma’muriyati bahosiga ko‘ra, bu holat yillik yuzlab past malakali mutaxassislarning yetishib chiqishiga sabab bo‘lmoqda. Bu nafaqat milliy tibbiy ta’lim tizimiga bo‘lgan ishonchni zaiflashtiradi, balki Qirg‘iziston diplomining xalqaro nufuziga ham jiddiy zarar yetkazadi. Tibbiyot ta’limida “g‘oya universitetlari” yoki “diplom fabrikalari” muammosi faqat Qirg‘izistonga xos emas. 2010-yillarning boshlarida Hindistonda ham shunday vaziyat yuzaga kelgan bo‘lib, u yerda ko‘plab tibbiyot kollejlarining mavjudligi faqat hujjatlarda aniqlangan va bu keng ko‘lamli tekshiruvlar hamda akkreditatsiya tizimining islohiga olib kelgan.

Sog‘liqni saqlash vazirligi so‘nggi paytlarda kosmetologik xizmatlar bilan bog‘liq sog‘liq muammolari ko‘payayotganini ma’lum qildi. Bu haqida Zamin.uz xabar berdi. Ijtimoiy tarmoqlarda ko‘plab ayollar kosmetologlarga murojaat qilib, kutilgan natijaga erisha olmaganliklari yoki salbiy ta’sirlar yuzaga kelgani haqida shikoyat qilmoqda. Tadqiqotlar shuni ko‘rsatadiki, litsenziyaga ega tibbiyot muassasalarida bunday holatlar kam uchraydi. Aksariyat muammolar litsenziyasiz faoliyat yuritayotgan shaxslar tomonidan yuzaga kelmoqda. Hozirda O‘zbekistonda 147 ta nodavlat tibbiyot tashkiloti kosmetologik xizmatlar ko‘rsatish uchun rasmiy litsenziya olgan, ularning 94 tasi Toshkent shahrida joylashgan. Shu bilan birga, go‘zallik salonlari va tibbiy maqomga ega bo‘lmagan muassasalar ham kosmetologik xizmatlarni taklif qilmoqda, bu esa muammolarni yanada oshirmoqda. Respublika dermatovenerologiya va kosmetologiya ilmiy-amaliy tibbiyot markazi direktori Ulug‘bek Sabirovning ta’kidlashicha, tibbiy ma’lumotga ega bo‘lmagan shaxslarning kosmetologiya sohasida faoliyati asosiy muammo hisoblanadi. Bunday faoliyat Sog‘liqni saqlash vazirligi tomonidan yetarlicha nazorat qilinmaydi. Shu sababli, vazirlik tomonidan «Tibbiy kosmetologik xizmatlar ko‘rsatish tartibi» to‘g‘risidagi nizom ishlab chiqilgan bo‘lib, unda davlat muassasalari va shifokor-kosmetologlarga qo‘yiladigan talablar aniq belgilangan (manba: zamin.uz).

So‘nggi yillarda mamlakatimizda xalq tabobatini rivojlantirish, soha mutaxassislarining malakasini oshirish va uni zamonaviy tibbiyot tizimiga integratsiya qilish borasida keng ko‘lamli ishlar amalga oshirilmoqda. Bu haqida Zamin.uz xabar berdi. Hozirda 150 dan ortiq tadbirkorlik subyektlari tegishli litsenziya asosida xalq tabobati sohasida samarali faoliyat yuritmoqda. Shu bilan birga, soxta tabiblar sonining ortib borayotgani xavotir uyg‘otmoqda. Ular litsenziyasiz, tasdiqlanmagan va ruxsat etilmagan usullardan foydalangan holda kasalliklarga tashxis qo‘yish va davolash bilan shug‘ullanmoqda. Ayniqsa, ijtimoiy tarmoqlarda o‘zini g‘ayritabiiy qobiliyatga ega deb tanishtirgan, sinovdan o‘tmagan xizmatlar taklif qilayotgan shaxslarning faolligi oshmoqda. Sog‘liqni saqlash vazirligi bunday holatlarning milliy klinik protokol va standartlarga mutlaqo mos kelmasligini bildiradi. Shuningdek, litsenziyasiz faoliyat yuritayotganlarning xizmatlaridan foydalanish inson salomatligi uchun katta xavf tug‘dirishini ta’kidlaydi. Shu bois, aholiga faqat rasmiy litsenziyaga ega mutaxassislar xizmatidan foydalanish tavsiya etiladi. Manba: sogliqni saqlash vazirligi.

Yaponiyada ayollar umr ko‘rish davomiyligi bo‘yicha yangi rekord o‘rnatildi. Bu haqida Zamin.uz xabar berdi. NHK telekanali xabariga ko‘ra, Sog‘liqni saqlash vazirligi ma’lumotlariga asosan, 2024 yilda mamlakat ayollarining o‘rtacha umr ko‘rish davomiyligi 87,13 yoshni tashkil etdi. Bu ko‘rsatkich bilan Yaponiya 40-marta jahon yetakchisi bo‘lib qolmoqda. Erkaklar orasida esa o‘rtacha umr davomiyligi 81,09 yoshga teng bo‘ldi. 2023 yil bilan solishtirganda, ayollarda umr davomiyligi faqat 0,01 foizga oshgan, erkaklarda esa o‘zgarish kuzatilmagan. Yapon ayollari uchun bu uzoq muddatli ustunlik hisoblanadi. Erkaklar esa dunyoda oltinchi o‘rinda turib, faqat Shvetsiya, Shveysariya va Norvegiya kabi davlatlardan orqada qolmoqda. Sog‘liqni saqlash vazirligi ma’lumotlariga ko‘ra, o‘tgan yil davomida yurak-qon tomir kasalliklaridan o‘lim holatlari kamaygan. Shu bilan birga, mamlakatda odamlar ko‘proq tabiiy sabablar bilan vafot etmoqda. COVID-19 pandemiyasi davridagi o‘limlar sabab umr davomiyligining o‘sishi sekinlashgan, ammo 2023 yilda bu ko‘rsatkichlar barqarorlashgan. Yaponiyaning umr ko‘rish davomiyligi bo‘yicha yetakchiligi dunyoda katta e'tibor qozonmoqda. Sog‘lom turmush tarzi, tibbiyotning rivojlanishi va kasalliklarni oldini olish bo‘yicha olib borilayotgan ishlar bu natijalarga erishishda muhim rol o‘ynamoqda. Jamoatchilik esa har yili yangilanadigan bunday rekordlarni ijobiy o‘zgarish va yangi umid belgisi sifatida qabul qilmoqda.

O‘zbekiston bo‘ylab bir hafta davomida juda issiq havo saqlanadi. Bu haqida Zamin.uz xabar berdi. Harorat ko‘p joylarda 40 dan 43 darajagacha, janubiy hududlarda esa 45 darajagacha yetishi mumkin. Sog‘liqni saqlash vazirligi ushbu vaziyatda quyosh nurlarining ta’siri, xususan allergik reaksiyalar yuzaga kelishidan ogohlantirdi. Mutaxassislar ta’kidlaganidek, yuqori darajadagi ultrabinafsha nurlari terida allergik reaksiyalarni keltirib chiqarishi mumkin. Bunday sharoitda terining quyosh nuriga nisbatan sezgirligi oshadi. Natijada fotodermatoz kasalligi paydo bo‘lishi ehtimoli yuqori bo‘ladi. Bu kasallik ultrabinafsha nurlari ta’sirida terida yoki tanadagi boshqa moddalar bilan o‘zaro ta’sir natijasida allergik reaksiyalar yuzaga kelishini anglatadi. Fotodermatoz ko‘krak, bo‘yin va qo‘l sohalarida pufakchalar, qizil dog‘lar, kuyish kabi toshmalar, shuningdek terining qipiqlanishi, qichishishi va shishlari bilan namoyon bo‘ladi. Toshmalar quyosh ta’sir qilgan dastlabki soatlardan boshlab bir hafta davomida paydo bo‘lishi mumkin. Odatda, muolajalar natijasida bu belgilar yo‘qoladi, lekin ayrim hollarda kasallik surunkali holga o‘tishi mumkin. Bunday muammolardan saqlanish uchun soat 10:00 dan 16:00 gacha quyosh nuri kuchli bo‘lgan paytda soya yoki salqin joylarda bo‘lish tavsiya etiladi. Imkon qadar yopiq kiyimlar kiyish zarur. Ta’sirchan teriga mo‘ljallangan quyoshdan himoya qiluvchi kremlardan foydalanish maqsadga muvofiqdir. Shuningdek, ba’zi dorilar fotodermatozni kuchaytirishi yoki keltirib chiqarishi mumkin. Shu sababli har qanday dori vositasini qo‘llashdan oldin ko‘rsatmalarni diqqat bilan o‘qish yoki shifokor bilan maslahatlashish zarur. Masalan, Eritromitsin, Tetratsiklin va Streptomitsin kabi dorilar ultrabinafsha nurlarini tortish xususiyatiga ega bo‘lib, ularni qabul qilayotgan yoki yuz sohasiga surtayotgan bemorlarga issiq kunlarda kunduzi ko‘chaga chiqmaslik tavsiya etiladi. Agar fotodermatoz belgilari paydo bo‘lsa, Respublika ixtisoslashtirilgan allergologiya va klinik immunologiya ilmiy-amaliy tibbiyot markazi hamda uning hududiy filiallariga murojaat qilish tavsiya etiladi. Sog‘liqni saqlash vazirligi ushbu ogohlantirishlar orqali aholining sog‘ligini himoya qilishni maqsad qilgan.

SSV matbuot xizmati ushbu savolga Sog‘liqni saqlash vazirligi bo‘lim boshlig‘i Shahobiddin Gulyamovdan javob oldi. — Xalq tabobati ixtisosligi bo‘yicha tibbiy faoliyatga litsenziya berish Vazirlar Mahkamasining 2022 yil 21 fevraldagi 80-sonli qarori bilan tasdiqlangan «Maxsus elektron tizim orqali ayrim faoliyat turlarini litsenziyalash tartibi to‘g‘risida»gi yagona Nizom talablari asosida amalga oshiriladi, — deydi Sh.Gulyamov. — Ushbu litsenziya Sog‘liqni saqlash vazirligi tomonidan faqat yuridik shaxslar uchun beriladi. Buning uchun yuridik shaxs o‘z elektron raqamli imzosi (ERI) yordamida «Litsenziya» axborot tizimi (license.gov.uz) orqali elektron shaklda ariza yuboradi. Ariza 30 kun muddatda ko‘rib chiqilib, uning uchun to‘lanadigan yig‘im bazaviy hisoblash miqdorining 2 baravarini tashkil etadi. Shuningdek, litsenziya berilgani uchun bazaviy hisoblash miqdorining 5 baravari miqdorida davlat boji to‘lanadi. Tibbiy faoliyatga litsenziya olish uchun quyidagilar talab etiladi: vrach mutaxassis — oliy tibbiy ma’lumotga, xalq tabobati ixtisosligi bo‘yicha amaldagi malaka toifasiga hamda so‘nggi besh yil ichida malaka oshirgani to‘g‘risidagi hujjatga ega bo‘lishi (tibbiy ma’lumoti bo‘lmagan mutaxassislar uchun Respublika xalq tabobati ilmiy-amaliy markazi tomonidan xalq tabobati bo‘yicha o‘quv kursini tugatgani bo‘yicha berilgan guvohnoma) ega bo‘lishi; tibbiyot xodimida — sterilizatsiya uskunasida ishlash bo‘yicha o‘quvdan o‘tganini tasdiqlovchi hujjat (agar sterilizatsiya talab etilsa); mulk huquqi yoki boshqa ashyoviy huquq bilan tegishli bo‘lgan, sanitariya qoidalari, normalari va gigiyena normativlariga mos litsenziyalangan faoliyat turini amalga oshirishga mo‘ljallangan xonalar; mulk huquqi yoki boshqa ashyoviy huquq bilan tegishli bo‘lgan, belgilangan metrologik va texnika xavfsizligi me’yorlariga mos uskunalar hamda boshqa texnika vositalari. Amaldagi qonunchilikka muvofiq, tibbiy ma’lumotga ega bo‘lmagan shaxslar ham xalq tabobati bo‘yicha tibbiy faoliyat yuritishi mumkin. Buning uchun ular Respublika xalq tabobati ilmiy-amaliy markazida tegishli o‘quv kursini tamomlab, maxsus guvohnoma olishi hamda yuridik shaxs tashkil etib, xalq tabobati ixtisosligi bo‘yicha tibbiy faoliyatga litsenziya olishi talab etiladi. Shuningdek, litsenziya olmoqchi bo‘lgan yuridik shaxsda mavjud bo‘lishi talab etiladigan tibbiy asbob-uskunalar ro‘yxati Adliya vazirligida 2017 yil 28 iyulda 2905-son bilan ro‘yxatdan o‘tkazilgan talablarning 54 prim-1 va prim-2-bandlari bilan belgilangan. Ushbu faoliyatga litsenziya olishda Sanitariya-epidemiologik osoyishtalik va jamoat salomatligi qo‘mitasi, Favqulodda vaziyatlar hamda Ekologiya, atrof-muhitni muhofaza qilish va iqlim o‘zgarishi vazirliklarining hududiy boshqarmalari bilan kelishish talab etiladi. Ma’lumot uchun, hozirgi kunga qadar 131 ta yuridik shaxs Sog‘liqni saqlash vazirligidan xalq tabobati ixtisosligi bo‘yicha tibbiy faoliyatga litsenziya olgan.

16 maygacha O‘zbekistonning katta qismida havo harorati 42–43 daraja issiqni tashkil etishi kutilmoqda. Shu munosabat bilan Sog‘liqni saqlash vazirligi jaziramada organizmni qanday himoyalash lozimligi haqida ayrim tavsiyalarni taqdim etdi. Jazirama nafaqat noqulaylik tug‘diradi, balki inson salomatligi uchun jiddiy xavf keltirib chiqaruvchi omil hamdir. Bunday ob-havo sharoitida organizmning termoregulyatsiya tizimiga katta yuk tushadi, bu esa mavjud surunkali kasalliklarning zo‘rayishiga yoki issiqlik bilan bog‘liq kasalliklar, jumladan, issiqdan organizmning umumiy holsizlanishi va hayot uchun xavfli bo‘lgan oftob urishi kabi holatlarning yuzaga kelishiga olib kelishi mumkin. Ta’kidlanishicha, yuqori harorat, ayniqsa, yurak-qon tomir tizimiga salbiy ta’sir ko‘rsatadi, yurak urishini tezlashtiradi va qon bosimini oshirishi mumkin. Organizmning tana haroratini me’yorda saqlashga urinishi kuchli terlashga olib keladi, bu esa suvsizlanish xavfini oshiradi. Xo‘sh, qanday ehtiyot choralarini ko‘rish lozim? Ushbu savolga Sog‘liqni saqlash vazirligining Ekologik diplomatiya bo‘limi boshlig‘i Abduqayum To‘xtaqulov batafsil javob berdi. Jazirama kunlari kunning eng issiq vaqti – soat 12:00 dan 16:00 gacha iloji boricha yopiq binolar yoki salqin joylarda bo‘lish tavsiya etiladi. Bu vaqtda quyosh nurlari eng kuchli bo‘lib, tananing qizib ketishi va quyosh urishi xavfi yuqoridir. Agar ko‘chaga chiqish zarurati tug‘ilsa, soya joylarda yurish, soyabondan foydalanish va faollikni kunning salqinroq paytlari – ertalab yoki kechqurunga rejalashtirish maqsadga muvofiqdir. Shuningdek, uy sharoitida salqinlikni ta’minlash ham muhim. Masalan, kunduzi quyosh tushadigan tomondagi derazalarni yopiq holda saqlash, kechasi havo salqinlashganda derazalarni ochib, xonalarni shamollatish, kunning eng issiq vaqtlarida pech, kir yuvish mashinasi, quritkich kabi o‘zidan issiqlik chiqaruvchi maishiy texnikalardan foydalanishni cheklash kerak. Jaziramada to‘g‘ri kiyim tanlash muhim. Yengil, keng bichimli, havoni yaxshi o‘tkazadigan tabiiy matolardan (paxta, ipak) tikilgan liboslarni kiyish tavsiya etiladi. Sintetik matolardan tikilgan kiyimlardan saqlanish lozim! Imkon qadar och rangli ust-boshlarni tanlash maqsadga muvofiq, chunki ular quyosh nurini yaxshiroq qaytaradi. Ko‘chaga chiqqanda keng soyabonli bosh kiyim kiyish va quyoshdan himoyalovchi ko‘zoynak taqish kerak. Boshni quyosh nuridan asrash juda muhim, chunki bosh miyaning qizib ketishi tezda issiq urishiga olib kelishi mumkin. Kun davomida tez-tez salqin dush yoki vanna qabul qilish tana haroratini pasaytirishga yordam beradi. Muntazam yuvinish terining samarali nafas olishini ta’minlaydi. Ammo juda sovuq suvdan foydalanmaslik kerak, chunki haroratning keskin o‘zgarishi organizm uchun stress bo‘lishi va hatto pnevmoniyaga olib kelishi mumkin. Xona haroratidagi yoki biroz salqin suv eng maqbul variantdir. Teriga, ayniqsa, bosh va bo‘yin sohalariga ho‘l sochiq yoki latta qo‘yish ham organizmni samarali sovitish usulidir. Shuningdek, issiqda og‘ir jismoniy mehnat yoki sport bilan shug‘ullanish suvsizlanish, silla qurishi va oftob urish xavfini sezilarli darajada oshiradi. Bunday sharoitda yurak-qon tomir tizimiga tushadigan yuk ortadi, bu esa tayyorgarligi bo‘lmagan odamlarda yurak xuruji yoki insult xavfini yuzaga keltiradi. Imkon bo‘lsa, sport bilan konditsionerli yopiq inshootlarda shug‘ullangan afzal. Mashg‘ulot paytida organizmga quloq solish, tez-tez dam olish, yetarli miqdorda suyuqlik ichish zarur. Bosh aylanishi, ko‘ngil aynishi yoki kuchli holsizlik kabi belgilar paydo bo‘lsa, mashg‘ulotni darhol to‘xtatish kerak. Surunkali kasalliklari (gipertoniya, yurak kasalliklari, semizlik) bor insonlar issiqda jismoniy faollik bilan shug‘ullanishdan oldin shifokor bilan maslahatlashishlari lozim.

O'zbekistonda 2025–2035 yillarga mo‘ljallangan rakka qarshi milliy strategiyaning nol versiyasi JSST va Sog‘liqni saqlash vazirligi ekspertlari tomonidan kelishib olindi, deb Nova24.uz xabar berdi. Shu asosda harakatlar rejasi shakllantirilmoqda. Mazkur faoliyat “O‘zbekiston Respublikasida onkologik xizmatlarni rivojlantirish loyihasini qo‘llab-quvvatlash, II bosqich” tashabbusi doirasida Islom taraqqiyot banki ishtirokida olib borilmoqda. JSST ma'lumotlariga ko'ra, O'zbekistonda 100 mingdan ortiq odam onkologik tashxis bilan yashamoqda. Har yili 20 mingdan ortiq yangi holat aniqlanadi. JSST ta’kidlashicha, ko‘plab hollarda kasallikni barvaqt aniqlash va mavjud davolash usullari orqali oldini olish yoki butunlay davolash mumkin. Ammo buning uchun tizimli yondashuv zarur. Shu sababli har bir maqsad va harakat alohida muhokama qilinmoqda: uskunalardan tortib kadrlar, madaniy to‘siqlar va aholi ishonchigacha.

Tezpishar taomlar — yoshlar orasida eng ommalashgan yeguliklar. Shu bois “fast-fud”, yarim tayyor mahsulotlar, qovurilgan kartoshka frisi, chips, qolaversa, turli qandolatlarning bozori chaqqon. Tahlillarga ko‘ra, ular tarkibida transyog‘lar miqdori haddan ziyod ko‘p. Jahon sog‘liqni saqlash tashkiloti tahliliga ko‘ra, dunyo bo‘ylab 5 milliard odam ushbu yog‘larning zararli ta’siridan himoyalanmagan. Bu yurak xastaliklari va o‘lim xavfini oshiradi. Shu singari taomlarni tayyorlashda ishlatiladigan transyog‘lar har yili sayyoramiz bo‘yicha 300 mingga yaqin kishining o‘limiga sabab bo‘lmoqda. Xo‘sh, tibbiyot xodimlarining bu boradagi xulosasi qanday? Transyog‘lar — organizm uchun foydali yog‘larga qaraganda arzonroq va qator kimyoviy va fizik xususiyatlarga ega, — deydi tibbiyot fanlari doktori, professor Nizom Ermatov. — Masalan, xona haroratida qattiq holatda saqlanib qoladi, shu sabab ularni turli xil qayta ishlangan oziq-ovqat mahsulotlariga qo‘shish qulay. Ular sanoat usulida ishlov berilgan yoki tabiiy to‘yinmagan yog‘ kislotasi hisoblanadi. Bu mahsulot margarin, o‘simlik yog‘lari, qovurilgan taom va pishiriqlar, xususan, krakerlar, pechene va piroglarda mavjud. Shuningdek, kavsh qaytaruvchi hayvonlar go‘shti va sutida tabiiy holda uchraydi. Ammo har ikki turdagisi ham sog‘lik uchun zararli. Yog‘lar hujayra membranalari va boshqa biologik strukturalarning hosil bo‘lishi uchun “qurilish materiali” vazifasini o‘taydi. Agar ular sun’iy sintezlangan trans shaklga ega bo‘lsa, organizmda moddalar almashinuvi jarayoniga salbiy ta’sir ko‘rsatadi. Xususan, tanada zararli xolesterin miqdorini oshiradi, ya’ni past zichlikdagi lipoproteinlar qon tomirlari devorida tiqin hosil qilib, ularni toraytiradi. Natijada organizmda qon aylanishi va hayotiy muhim organlarni qon bilan ta’minlash jarayoni izdan chiqadi. Oqibatda infarkt, insult va o‘pka arteriyasi tromboemboliyasi kabi turli xavfli kasalliklar kelib chiqishi mumkin. Shuningdek, transyog‘lar yallig‘lanish jarayonlarini tezlashtirb, qandli diabet va onkologik xastaliklar rivojlanish xavfini ham oshiradi. Shu sababli JSST ushbu turdagi yog‘larni taqiqlash yoki uni kunlik energiya miqdorining 1 foizigacha kamaytirishni tavsiya qilinmoqda. Ya’ni, kunlik ratsionda 2000 kaloriya bo‘lsa, transyog‘lar ulushi 2,2 grammga to‘g‘ri kelishi lozim. Lekin bugun ayrim yeguliklar tarkibida bu turdagi yog‘lar miqdori kunlik normadan 200 baravar ortiqni tashkil qilmoqda. Shunday ekan, bunday vaziyatda eng to‘g‘ri yo‘l – transyog‘lar iste’molidan butunlay voz kechish yoki ular miqdorini minimal darajada kamaytirishdir. Sog‘liqni saqlash vazirligi Matbuot xizmati.

2025 yil 15 dan 19 sentyabrga qadar Toshkent shahrining sakkiz tumani ayrim hududlarida issiq suv ta’minoti vaqtincha to‘xtatiladi. Bu haqda Zamin.uz xabar berdi. Bu haqda Kursiv.media xabar berdi. Issiq suv uzilishi Veolia Energy Tashkent kompaniyasi tomonidan qish mavsumiga tayyorgarlik doirasida amalga oshirilayotgan profilaktika ishlari bilan bog‘liqdir. Issiq suv ta’minoti uziladigan hududlar quyidagilardan iborat: Yashnobod tumani, jumladan Qorasuv, Beshariq, Birlashgan, Elbek, Asalobod, Quruvchilar, Uysizlar, Parkent, Chulpon, Alimkent ko‘chalari, shuningdek Tuzel-1 dan 4 gacha bo‘lgan massivlar, Uysizlar-1, Asalobod-1 va 2 massivlari hamda Aviasozlar shaharchasi. Mirobod, Yunusobod, Shayxontohur va Yakkasaroy tumanlarida Amir Temur va Mustaqillik prospektlari, Sharof Rashidov, Navoiy, Bobur, Glinka, Shota Rustaveli, Bogiboston va Arnasoy ko‘chalari hamda boshqa ayrim hududlarda issiq suv berilishi to‘xtaydi. Chilonzor tumanida Katta Chilonzor, Muqimi, Seul va Choponota ko‘chalari hamda Ts-1, 2, 4, 5, 7, Oqtepa, Chilonzor (1-5, 7, E, I), Qushbegi, Boshliq va Uchuvchilar shaharchalari issiq suv ta’minotidan uziladi. Shuningdek, Sergeli va Mirzo Ulug‘bek tumanlarining ayrim hududlarida ham issiq suv uzilishi kuzatiladi. Fuqarolardan ushbu vaqt davomida suvdan oqilona foydalanishlari va zarur ehtiyot choralarini ko‘rishlari so‘raladi. Profilaktika ishlari tugagach, issiq suv ta’minoti tiklanadi. Manba: Kursiv.media

Apple kompaniyasi yaqinda yangi iPhone 17 smartfonini taqdim etdi. Bu haqida Zamin.uz xabar berdi. Toshkentdagi "Malika" bozorida sotuvchilar bilan suhbat natijasida ushbu yangi modellar uchun taxminiy narxlar aniqlangan. Ma’lum bo‘lishicha, iPhone 17 smartfonlari O‘zbekistonda 23 sentyabrdan boshlab sotuvga chiqariladi. Narxlar xotira hajmi va qurilmaning funksiyalariga qarab farqlanadi. Masalan, iPhone 17 ning 256 gigabaytli modeli taxminan 16 million 250 ming so‘m atrofida baholanmoqda. Kattaroq xotira hajmiga ega modellarning narxi esa yuqoriroq bo‘ladi. iPhone 17 Pro va Pro Max versiyalari esa yanada ko‘p funksiyalar va imkoniyatlarga ega bo‘lib, ularning narxlari 23 million so‘mdan boshlanib, 50 million so‘mga yaqinlashadi. Ushbu yangi smartfonlar O‘zbekiston bozorida katta qiziqish uyg‘otishi kutilmoqda. Xaridorlar uchun eng maqbul variantni tanlashda xotira hajmi va byudjet muhim omillar hisoblanadi. Shuningdek, rasmiy savdo nuqtalarida to‘liq kafolat va xizmat ko‘rsatish imkoniyatlari taqdim etilishi kutilyapti. Yangi iPhone 17 modellarining O‘zbekistonda sotuvga chiqishi smartfon bozorida yangiliklar va raqobatni kuchaytiradi.

Mashhur turk aktrisasi Hande Erchel va tadbirkor Hakan Sabanji o‘rtasidagi munosabatlarga doir so‘nggi paytlarda ko‘plab mish-mishlar tarqalmoqda. Bu haqida Zamin.uz xabar berdi. Ayniqsa, juftlikning ajrashgani haqidagi xabarlar muxlislar orasida katta qiziqish uyg‘otdi. Gel Konuşalım dasturida ilk bor gapirgan Hakan Sabanji esa ularning munosabatlariga oid da’volarga o‘z munosabatini bildirdi. U shaxsiy hayoti haqida keng gapirishni istamagan bo‘lsa-da, ayrim gap-so‘zlarga aniqlik kiritdi. Hakan Sabanji ajralish masalasini muhokama qilishni istamasligini, chunki bu ularning shaxsiy hayotiga taalluqli ekanligini ta’kidladi. Shuningdek, u xiyonat haqidagi mish-mishlar mutlaqo asossizligini bildirdi. Oldinroq Hande Erchel ijtimoiy tarmoqlardagi sahifasidan Sabanji bilan tushgan barcha suratlarini o‘chirib tashlagan edi. Bu esa turk matbuotida ularning ajralgani haqidagi xabarlarga asos bo‘ldi. Mashhur jurnalist Birsen Altuntash juftlik orasida jiddiy kelishmovchilik borligini ta’kidlagan, ammo rasmiy ajrim hali sodir bo‘lmaganini ma’lum qilgan. Shunga qaramay, Hande va Hakan hanuz bir-birlariga ijtimoiy tarmoqlarda obuna bo‘lib qolishgan. Muxlislarning bir qismi ularning munosabatlari qayta tiklanishiga umid bildirsa, boshqalar esa bu jarayon shunchaki ommaviy axborot vositalari uchun reklama bo‘lishi mumkinligini taxmin qilmoqda.

Toshkent shahrida va viloyatida transport xizmatlarini yaxshilash maqsadida yangi 177-sonli avtobus yo‘nalishi ishga tushirildi. Bu haqda Zamin.uz xabar berdi. Ushbu yo‘nalish yo‘l harakati xavfsizligini ta’minlash va infratuzilmani rivojlantirish doirasida tashkil etilgan. 2025 yil 16 sentyabrdan boshlab yo‘lovchilar uchun xizmat ko‘rsatadigan ushbu marshrut Toshkent viloyatining Iftixor mahallasidan boshlanib, poytaxt markazidagi Chorsu metro bekatigacha qatnaydi. Bu yangi yo‘nalish viloyat aholisi uchun shahar markaziga qulay va tez yetib borish imkonini yaratadi. Yo‘nalishda jami sakkizta zamonaviy avtobus harakat qiladi. Ular King Long XMQ 6900EGW rusumidagi o‘rta sig‘imli, uzunligi 9,5 metr bo‘lgan transport vositalari bo‘lib, yuqori sifat va xavfsizlik talablariga javob beradi. Avtobuslar har kuni soat 05:30 dan 23:17 gacha qatnovni amalga oshiradi. Bu esa yo‘lovchilarga ertalabdan kechgacha muntazam va ishonchli transport xizmatidan foydalanish imkonini beradi. Yangi yo‘nalish ishga tushirilishi bilan viloyatdan poytaxtga keladiganlar uchun transportda katta qulaylik va vaqt tejash ta’minlanadi. Shu bilan birga, yo‘l harakati xavfsizligi oshiriladi va shahardagi transport tizimi samaradorligi yaxshilanadi. Ushbu ma’lumotlar zamin.uz sayti orqali tasdiqlangan.

Vengriyaning Seksard shahrida noodatiy va qiziqarli voqea – qabr qazish bo‘yicha 18-xalqaro chempionat bo‘lib o‘tdi. Bu haqida Zamin.uz xabar berdi. Ushbu musobaqa mamlakatning Qabr qazuvchilar uyushmasi tomonidan aniq reja va tartib asosida tashkil etildi. Tadbir kasb sohasi nufuzini oshirishga xizmat qildi. Musobaqada ishtirokchilar ikki kishilik jamoalar shaklida qatnashdi. Ularga ikki soat vaqt berildi. Shu vaqt ichida har bir jamoa 200x80 santimetr o‘lchamda va 160 santimetr chuqurlikda qabr qazishi kerak edi. Ushbu qoidalar ishtirokchilardan nafaqat mahorat, balki diqqat va tezkorlikni ham talab qildi. Chempionat yakunida Parakletosz Nonprofit jamoasi g‘olib deb topildi. Bu jamoa ketma-ket ikkinchi yil chempionlikni qo‘lga kiritdi, bu ularning puxta tayyorgarligi va kasbiy darajasining yuqori ekanligini ko‘rsatdi. Tashkilotchilarning ta’kidlashicha, bunday musobaqalar kasb nufuzini oshirish bilan birga, yosh avlodni professional mutaxassislar bilan yaqindan tanishtiradi. Shuningdek, ishtirokchilarga jamoaviy hamkorlik va sog‘lom raqobat muhitida ishlash ko‘nikmalarini rivojlantirishga yordam beradi. Bu tadbirlar kasbiy malakani oshirish va sohani yanada rivojlantirish uchun muhim ahamiyatga ega.

O‘tgan yillarda "Yuventus" jamoasida o‘ynagan taniqli futbolchi Edgar Davids tanishi Nabila Habibining o‘g‘irlik qilgani haqida xabar oldi. Bu haqida Euro-football.ru xabar berdi. Bu haqda ad.nl portali ma’lumot berdi. Nashr ma’lumotlariga ko‘ra, Davids o‘zining rasm kolleksiyasining o‘g‘irlanganini bir necha yil o‘tib bilib qolgan. U kolleksiyani ishonch bildirgan odamga topshirgan edi. Bir muddat Habibi ham uning uyida yashagan. Davids kolleksiyasi xavfsiz joyda saqlanayotganiga ishonar ekan, Habibi 37 ta rasmni o‘g‘irlab, ularni turli lombardlarga garovga qo‘ygan va taxminan 30 ming yevro olgan. 2017 yilda Habibi qarzlarini to‘lay olmagach, lombardlar rasmlarni sotish huquqiga ega bo‘lgan. Sotib olganlardan biri rasmning orqa tomonida Davidsning ismini ko‘rib, ijtimoiy tarmoqlar orqali unga murojaat qilgan. Shundan so‘ng Davids sudga murojaat qilgan. Habibi o‘g‘irlikni tan olgan. Avvalroq u jinoyat ishlari bilan bog‘liq muammolarga duch kelgan va tanishidan 3500 yevro olgan holda qoldirgan edi.

Prezidentning qaroriga muvofiq, Toshkent shahrida ToshTech texnika universiteti tashkil etiladi. Bu haqida Zamin.uz xabar berdi. Ushbu yangi oliygoh mamlakatimizda zamonaviy muhandislik bilimlarini rivojlantirish va raqobatbardosh mutaxassislar tayyorlashda muhim ahamiyatga ega bo‘ladi. Qarorga ko‘ra, universitet akademik, moliyaviy hamda tashkiliy boshqaruv masalalarida to‘liq mustaqillikka ega bo‘ladi. Bu ta’lim jarayonini xalqaro standartlarga muvofiq tashkil etishga imkon beradi. 2025-2026 o‘quv yilidan boshlab davlat byudjeti hisobidan bir yillik tayyorlov kursi ochiladi. Ushbu kurs abituriyentlarga murakkab fanlarga tayyorlanishda yordam beradi. Keyingi yildan, ya’ni 2026-2027 o‘quv yilidan universitetda bakalavriat yo‘nalishlari faoliyat boshlaydi. Talabalar zamonaviy fanlar bo‘yicha ta’lim olish imkoniga ega bo‘ladilar. Shuningdek, 2027-2028 o‘quv yilidan magistratura va oliy ta’limdan keyingi bosqichlar ham bosqichma-bosqich joriy etiladi. Universitetda o‘qish davlat granti va to‘lov-kontrakt asosida tashkil etiladi. Darslar nafaqat o‘zbek tilida, balki xorijiy tillarda ham olib boriladi. Bu orqali talabalar xalqaro tajribaga ega bo‘lib, bilimlarini yanada kengaytirish imkoniyatiga ega bo‘ladilar. Eng muhim jihati shundaki, 2029-2030 o‘quv yiliga qadar qabul qilinadigan barcha talabalar davlat granti asosida to‘liq bepul ta’lim oladilar. Mazkur tashabbus orqali ToshTech texnika universiteti mamlakatimizdagi muhandislik va ilmiy-tadqiqot salohiyatini oshirishda, shuningdek, yoshlar uchun yangi imkoniyatlar yaratishda muhim rol o‘ynaydi (manba: zamin.uz).

London shahrida tarixdagi eng yirik namoyishlardan biri bo‘lib o‘tdi. Bu haqida Zamin.uz xabar berdi. Ma’lumotlarga ko‘ra, taxminan 1,5 million kishi «Qirollikni birlashtir» shiori ostida ko‘chalarga chiqdi. Ushbu katta aksiya Temza daryosining janubiy sohilida joylashgan Sazerk tumanida boshlandi. Namoyishchilar poytaxt markaziga yo‘nalib, Uaytholl hukumat binosi tomon harakat qilishdi. Ular Vestminster ko‘prigidan o‘tib, asosiy yig‘ilish joyi bo‘lgan bosh vazir Kir Starmerning qarorgohi oldidagi ko‘chada to‘plandi. Tashkilotchilarning ma’lumotlariga ko‘ra, ushbu yirik harakatni English Defence League harakati asoschisi Tommi Robinson uyushtirgan. London ko‘chalarida yig‘ilgan odamlar turli plakatlar, shiorlar va da’vatlar bilan chiqish qildi. Kuzatuvchilar ta’kidlashicha, bu namoyish Buyuk Britaniyaning siyosiy jarayonlariga jiddiy ta’sir ko‘rsatishi mumkin. Shuningdek, namoyish nafaqat ishtirokchilar soni bilan, balki uyushganligi va siyosiy rang-barangligi bilan ham tarixiy voqea sifatida e’tirof etildi. Bu harakat mamlakatdagi siyosiy muhitda yangi davr boshlanishiga sabab bo‘lishi kutilmoqda. London aholisi tomonidan keng qo‘llab-quvvatlangan ushbu namoyish siyosiy faollik va birlashishning yorqin namunasi bo‘ldi.