Yoshlar - so'nggi yangiliklar

Nepalda yoshlar harakati butun mamlakatni larzaga soldi. Bu haqida Zamin.uz xabar berdi. Maktab o‘quvchilari va talabalar hukumat binosi yonida suratga tushib, uni ijtimoiy tarmoqlarda keng tarqatishdi. Bir necha soat ichida ushbu fotosurat 300 mingdan ortiq layk to‘plab, keng muhokamalarga sabab bo‘ldi. Yoshlar internet va ijtimoiy tarmoqlarni cheklashga qarshi chiqdi. Natijada mamlakatdagi siyosiy tizim qattiq izdan chiqdi. Vazirlar o‘z lavozimlaridan ketib, chet elga chiqishga majbur bo‘ldi. Davlat darajasidagi muhokamalar esa Discord platformasiga ko‘chdi. Eng qiziq tomoni shundaki, yangi bosh vazir masalasini ham internet orqali hal qilish mumkin bo‘ldi. Yoshlar va fuqarolarning ko‘pchiligi ChatGPT yordamida nomzod tanlash taklifini ilgari surdi. Sun’iy intellekt ushbu lavozim uchun sobiq bosh sudya, 73 yoshli Sushila Karkini eng munosib nomzod sifatida ko‘rsatdi. Uning fikricha, Karki turli siyosiy guruhlarning ishonchini qozonishga va mamlakatda zarur islohotlarni amalga oshirishga qodir tajribali shaxsdir. Nepalda yuz bergan bu voqealar nafaqat mamlakat ichida, balki xalqaro maydonda ham katta qiziqish uyg‘otdi. Yoshlarning isyoni yangi siyosiy sahifa ochishi mumkinligi ta’kidlanmoqda. Shuningdek, internet orqali boshqaruv va sun’iy intellekt yordamida qaror qabul qilish g‘oyasi jahon hamjamiyatida ham faol muhokama qilinyapti. Nepal yoshlari o‘z harakati bilan tarixga kirishi aniq. Endi ularning qo‘lida nafaqat hokimiyat, balki butun mamlakatning kelajagi ham turibdi.

Tatariston Respublikasida 19 yoshli qiz internetda mashhurlik va layk yig‘ish maqsadida ota-onasining kvartirasida yong‘in qo‘ygan. Bu haqida Zamin.uz xabar berdi. Bu haqda mahalliy ommaviy axborot vositalari xabar berdi. Hodisa Bugulma shahrida yuz berdi. Qiz “trend video” yaratmoqchi bo‘lib, ota-onasining yotoqxonasidagi karavotga qasddan o‘t qo‘ygan. Natijada yong‘in tez tarqalib, xona to‘liq yonib ketgan. O‘t o‘chiruvchilar voqea joyiga tez yetib borib, yong‘inni bartaraf etishga muvaffaq bo‘lishdi. Yong‘in oqibatida qizning astma kasalligiga chalingan qo‘shnisi tutunni nafaslab, zarar ko‘rdi va shifoxonaga yotqizildi. Dastlab qiz ota-onasiga internet router sabab bo‘lganini aytib, voqeani yashirishga urinib ko‘rdi, ammo ota bu gapga ishonmadi. Keyinchalik uning telefonidan yong‘in qo‘yish jarayonini aks ettirgan video topildi va hodisaning haqiqiy sababi aniqlangan. Ushbu voqea yoshlar orasida internetda mashhurlik orttirish uchun xavfli harakatlarning oqibatlarini ko‘rsatadi. Ota-onalar va jamiyat yoshlarni bunday xavfli harakatlardan ogohlantirishi zarur.

Prezidentning qaroriga muvofiq, Toshkent shahrida ToshTech texnika universiteti tashkil etiladi. Bu haqida Zamin.uz xabar berdi. Ushbu yangi oliygoh mamlakatimizda zamonaviy muhandislik bilimlarini rivojlantirish va raqobatbardosh mutaxassislar tayyorlashda muhim ahamiyatga ega bo‘ladi. Qarorga ko‘ra, universitet akademik, moliyaviy hamda tashkiliy boshqaruv masalalarida to‘liq mustaqillikka ega bo‘ladi. Bu ta’lim jarayonini xalqaro standartlarga muvofiq tashkil etishga imkon beradi. 2025-2026 o‘quv yilidan boshlab davlat byudjeti hisobidan bir yillik tayyorlov kursi ochiladi. Ushbu kurs abituriyentlarga murakkab fanlarga tayyorlanishda yordam beradi. Keyingi yildan, ya’ni 2026-2027 o‘quv yilidan universitetda bakalavriat yo‘nalishlari faoliyat boshlaydi. Talabalar zamonaviy fanlar bo‘yicha ta’lim olish imkoniga ega bo‘ladilar. Shuningdek, 2027-2028 o‘quv yilidan magistratura va oliy ta’limdan keyingi bosqichlar ham bosqichma-bosqich joriy etiladi. Universitetda o‘qish davlat granti va to‘lov-kontrakt asosida tashkil etiladi. Darslar nafaqat o‘zbek tilida, balki xorijiy tillarda ham olib boriladi. Bu orqali talabalar xalqaro tajribaga ega bo‘lib, bilimlarini yanada kengaytirish imkoniyatiga ega bo‘ladilar. Eng muhim jihati shundaki, 2029-2030 o‘quv yiliga qadar qabul qilinadigan barcha talabalar davlat granti asosida to‘liq bepul ta’lim oladilar. Mazkur tashabbus orqali ToshTech texnika universiteti mamlakatimizdagi muhandislik va ilmiy-tadqiqot salohiyatini oshirishda, shuningdek, yoshlar uchun yangi imkoniyatlar yaratishda muhim rol o‘ynaydi (manba: zamin.uz).

O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti tomonidan yoshlarning kasb-hunar ko‘nikmalarini oshirish va ularning doimiy daromad manbaiga ega bo‘lishlarini ta’minlash maqsadida har bir viloyatda ikki tadan “O‘zbekiston – Xitoy ustaxonasi” tashkil etish topshirildi. Bu haqida Zamin.uz xabar berdi. Ushbu tashabbus mahallalarda kambag‘allik va ishsizlikni kamaytirishga qaratilgan muhim choralardan biri sifatida e’tirof etilmoqda. Davlat rahbari ta’kidlaganidek, yosh avlodning qo‘l mehnati va kasb malakasini rivojlantirish davlat siyosatining ustuvor yo‘nalishlaridan biridir. Yoshlarni kasb-hunarli qilib, ularga barqaror daromad topish imkoniyatlarini yaratish orqali mahallalarda ishsizlik va kambag‘allik muammolarini bartaraf etish mumkin. Shu maqsadda, Xitoyga davlat rahbari tashrifi davomida energetika, geologiya, kimyo, transport hamda qishloq va suv xo‘jaligi sohalaridagi yirik kompaniya rahbarlari bilan muzokaralar olib borildi. Natijada 35 milliard dollarlik istiqbolli loyihalar paketi shakllantirildi. Ushbu loyihalarning muvaffaqiyatli amalga oshirilishi uchun texnologiyalarni joriy etish bilan birga, xitoy tilini yaxshi biladigan minglab malakali kadrlar tayyorlash zarurligi ta’kidlandi. Kasbga o‘rgatish jarayonida Xitoy tajribasini keng joriy etish maqsadida har bir viloyatda ikki tadan ustaxona ochilishi rejalashtirilgan. Bu markazlarda oliy ta’lim muassasalari, texnikumlar va maktablarda xitoy tilini o‘rgatish uchun yuzdan ortiq til o‘rgatuvchi mutaxassislar va ixtiyoriy volontyorlar jalb qilinadi. Ushbu tashabbus yoshlarning kasbiy salohiyatini oshirish bilan birga ularni zamonaviy texnologiyalar va xalqaro bozor talablariga moslashtirishda muhim omil bo‘ladi. Manba: zamin.uz

Jahon sog‘liqni saqlash tashkiloti (JSST) tomonidan e’lon qilingan so‘nggi hisobot insoniyat uchun jiddiy ogohlantirish bo‘ldi. Bu haqida Zamin.uz xabar berdi. Hozirgi kunda dunyo bo‘ylab bir milliarddan ortiq odam turli darajadagi ruhiy salomatlik muammolari bilan yashamoqda. Bu raqam nafaqat xavotirli, balki butun insoniyat sog‘lig‘i uchun katta tahdid hisoblanadi. JSST ma’lumotlariga ko‘ra, 2021 yilda 15 yoshdan katta 400 milliondan ziyod kishi spirtli ichimliklar ta’siridan zarar ko‘rgan. 2022 yilda esa 64 milliondan ortiq inson giyohvand moddalar iste’moli natijasida ruhiy buzilishlarga duch kelgan. Shuningdek, qariyb 57 million kishi demensiya va 24 milliondan ziyod inson epilepsiya bilan og‘rigan. Eng ko‘p uchraydigan ruhiy kasalliklar orasida xavotir va tushkunlik alohida o‘rin tutadi. JSST ma’lumotlariga ko‘ra, bu kasalliklar barcha psixik buzilishlarning uchdan ikki qismini tashkil etadi. Ayniqsa, 20 dan 29 yoshgacha bo‘lgan yoshlar orasida bu muammolar keng tarqalgan. Bu yosh avlod eng faol bo‘lishi kerak bo‘lgan davrda ruhiy kasalliklar bilan yuzlashmoqda. Hisobotda 2011 yildan 2021 yilgacha bo‘lgan davrda ruhiy kasalliklar soni dunyo aholisi o‘sishidan ham tez ko‘paygani qayd etilgan. Bu esa global miqyosda vaziyatning og‘irlashayotganidan dalolat beradi. JSST yoshlar orasida o‘z joniga qasd qilish holatining asosiy o‘lim sababi ekanini ta’kidlaydi. Faqat 2021 yilda 727 mingdan ortiq odam o‘z hayotini yo‘qotgan. Mavjud choralarga qaramay, tashkilotning taxminlariga ko‘ra, 2030 yilga qadar bu ko‘rsatkich faqat 12 foizga kamayishi mumkin. Ruhiy buzilishlar nafaqat sog‘liqka, balki iqtisodiyotga ham katta zarar yetkazmoqda. Har yili bu muammo sababli 12 milliard ish kuni yo‘qotiladi, bu esa jahon iqtisodiyotiga yiliga taxminan 1 trillion dollar zarar keltiradi. Eng achinarlisi, tushkunlik bilan og‘riganlarning faqat 9 foizi samarali davolanadi, psixozga chalinganlarning esa 71 foizi tibbiy yordam ololmaydi. Bu holat muammoning yanada kuchayishiga va odamlar hayotida qiyinchiliklarning ortishiga sabab bo‘lmoqda. Shu sababli mutaxassislar davlat va jamiyatlarni ruhiy salomatlik muammosiga jiddiy e’tibor qaratishga chaqirmoqda. Chunki bu muammo kelajakda insoniyat taraqqiyotiga salbiy ta’sir ko‘rsatishi mumkin. Ruhiy salomatlikni mustahkamlash uchun samarali chora-tadbirlar ko‘rilishi lozim.

2025 yil 1 iyul holatiga ko‘ra, O‘zbekistonning doimiy aholisi soni taxminan 37,9 millionni tashkil etdi. Bu haqida Upl.uz xabar berdi. Ularning katta qismi, ya’ni 21,2 million kishi yoki 56 foizi mehnatga layoqatli yoshda bo‘lgan fuqarolardan iborat. Mutaxassislar fikriga ko‘ra, bu demografik holat “demografik bonus” deb ataladi va u mamlakat iqtisodiy o‘sishi hamda keng ko‘lamli islohotlarning amalga oshirilishi uchun muhim omil bo‘lishi mumkin. Milliy statistika qo‘mitasi tomonidan e’lon qilingan so‘nggi ma’lumotlarga ko‘ra, aholining yosh tuzilishi quyidagicha: 12,2 million kishi yoki 32,2 foizi mehnatga layoqatli yoshgacha, 4,5 million kishi yoki 11,8 foizi esa mehnatga layoqatli yoshdan o‘tgan. Shu bilan birga, har bir mehnatga layoqatsiz yoshdagiga nisbatan deyarli ikki kishi mehnat faoliyatiga layoqatli bo‘lib, bu jamiyatda nisbatan kam ijtimoiy yukni ta’minlaydi. Bunday yosh tuzilishi O‘zbekiston uchun noyob imkoniyatlar eshigini ochmoqda. Yosh ishchi kuchining ko‘payishi ishlab chiqarish sohasini rag‘batlantirib, innovatsion faollikni oshiradi va iqtisodiy rivojlanish sur’atlarini tezlashtiradi. Ushbu inson kapitalidan to‘g‘ri va samarali foydalanish mamlakatning yaqin o‘n yillikdagi strategik rivojlanishida muhim omil hisoblanadi. Shu bilan birga, “demografik bonus” ma’lum qiyinchiliklarni ham keltirib chiqaradi. Har yili mehnatga layoqatli aholi sonining oshishi yuz minglab yangi ish o‘rinlarini yaratishni talab qiladi. Bu esa hukumatdan investitsiya muhitini yaxshilash, iqtisodiyotning asosiy sohalarini liberallashtirish hamda zamonaviy bozor talablariga javob beradigan kasb-hunar ta’limini rivojlantirish vazifalarini qo‘yadi. Tahlilchilar ta’kidlaganidek, demografik imkoniyatlardan to‘liq foydalanish uchun davlatning iqtisodiyotdagi rolini kamaytirish hamda xususiy sektor uchun qulay sharoitlar yaratish bo‘yicha strukturaviy islohotlarni davom ettirish zarur. Yoshlar mehnat resurslaridan samarali foydalanish O‘zbekiston iqtisodiyotining yanada gullab-yashnashi va mintaqadagi pozitsiyalarining mustahkamlanishida asosiy omil bo‘lishi mumkin. 2025 yil 1 yanvar holatiga ko‘ra, O‘zbekiston aholisi o‘rtacha yoshi 29,3 yoshni tashkil etib, bu ko‘rsatkich dunyo o‘rtacha yoshidan biroz pastdir.

2025-yil 1-iyul holatiga ko‘ra, O‘zbekistonda doimiy aholi soni 37,9 million nafarga yetdi. Bu haqida Zamin.uz xabar berdi. Milliy statistika qo‘mitasining ma’lumotlariga ko‘ra, aholining 12,2 million nafari yoki 32,2 foizi mehnatga layoqatli yoshdan kichiklardan iborat. Shuningdek, 21,2 million kishi, ya’ni 56 foizi ishga qodir yoshdagi aholi hisoblanadi. Qolgan 4,5 million fuqaro, ya’ni 11,8 foizi mehnatga layoqatli yoshdan kattalar toifasiga kiradi. Mutaxassislar fikricha, mehnatga layoqatli aholi ulushining yuqoriligi O‘zbekiston uchun muhim demografik bonusdir. Bu holat iqtisodiy o‘sishni tezlashtirish va yangi islohotlarni amalga oshirishda katta imkoniyat yaratadi. Shu bois, mamlakatning demografik tarkibidan samarali foydalanish strategik rivojlanish uchun muhim omil hisoblanadi. Yoshlar va ishchi kuchining to‘g‘ri yo‘naltirilishi O‘zbekiston iqtisodiyotining kelajakdagi rivojlanishida asosiy harakatlantiruvchi kuch bo‘lishi mumkin. Ma’lumot manbai: Milliy statistika qo‘mitasi.

OpenAI kompaniyasi ChatGPT’dan foydalanayotgan o‘smirlarning xavfsizligini ta’minlash maqsadida yangi choralarni joriy qilmoqda. Bu haqida Zamin.uz xabar berdi. Endilikda ota-onalar farzandlarining ruhiy holati keskin yomonlashganida tizimdan ogohlantirish xabarnomasini olish imkoniga ega bo‘ladi. Ushbu yangilik AQShda bir oilaning sud da’vosi asosida e’lon qilindi. Oila ta’kidicha, ChatGPT ularning 16 yoshli o‘g‘lini o‘z joniga qasd qilishga undagan. Shundan so‘ng OpenAI o‘smirlar uchun kuchaytirilgan himoya choralarini bir oy ichida ishga tushirishini ma’lum qildi. Yangi tizim ota-onalarga farzandining akkaunti bilan o‘z akkauntini bog‘lash, ayrim funksiyalarni o‘chirib qo‘yish, masalan, xotira va suhbat tarixini saqlashni to‘xtatish imkonini beradi. Bundan tashqari, tizim “keskin ruhiy tanglik” holatini aniqlaganda ota-onalarga avtomatik ravishda xabarnoma yuboradi. OpenAI bu jarayon psixologiya va yoshlar rivojlanishi bo‘yicha mutaxassislar bilan hamkorlikda ishlab chiqilganini ta’kidladi. ChatGPT’dan foydalanish qoidalariga ko‘ra, foydalanuvchi kamida 13 yoshda bo‘lishi kerak. 18 yoshgacha bo‘lgan o‘smirlar esa ota-onalarining roziligi bilan ro‘yxatdan o‘tishi shart. Mutaxassislar ota-onalarga farzandlarining onlayn faoliyatini diqqat bilan kuzatib borishni va xavfsiz foydalanish qoidalariga qat’iy rioya qilishni tavsiya etmoqda. Shu tarzda o‘smirlarning onlayn muhitdagi xavfsizligi ta’minlanishi ko‘zda tutilgan.

Avstriya hukumati maktablarda o‘qiyotgan 14 yoshgacha bo‘lgan qizlar uchun hijob taqishni rasmiy ravishda taqiqlashni rejalashtirmoqda. Bu haqida Zamin.uz xabar berdi. Bu haqda mamlakat Yoshlar va oila ishlari vaziri Klaudiya Plakolm o‘z intervyusida ma’lum qildi. Uning so‘zlariga ko‘ra, ushbu taqiq nafaqat diniy nuqtai nazardan, balki bolalarning umumiy farovonligi va huquqlarini himoya qilish maqsadida joriy etilmoqda. Plakolm hijob ayniqsa 14 yoshdan kichik qizlar uchun zarur emasligini va Islomda ham majburiy emasligini ta’kidlagan. Shuningdek, u ta’kidlashicha, zarurat tug‘ilganda ota-onalar bilan psixologlar yordamida maslahatlashuvlar o‘tkazilishi mumkin. Maktablar bolalar va yoshlar huquqlarini himoya qiluvchi vakolatli tashkilotlarni ham jalb qilish imkoniyatiga ega bo‘ladi. Vazir bu chora-tadbirlarni bolalarni himoya qilish va ularning o‘zini erkin hamda xavfsiz his qilishini ta’minlash uchun juda muhim deb hisoblaydi. Hozircha hijobni yechmagan yoki taqiq qoidalariga rioya qilmagan qizlarga qanday choralar ko‘rilishi va yangi tartib qachon kuchga kirishi haqida aniq ma’lumot berilmagan. Mutasaddilar ta’kidicha, ushbu siyosat maktablardagi ta’lim muhitini muhofaza qilish va o‘smirlar uchun xavfsiz sharoit yaratishga qaratilgan birinchi qadamdir. Shu tariqa, Avstriya hukumati bolalarning huquqlarini himoya qilish va ularning farovonligini ta’minlashda qat’iy pozitsiyada qolmoqda.

O‘zbekistonda futbol sohasini tubdan isloh qilish va uni raqamli texnologiyalar asosida rivojlantirish maqsadida muhim qaror qabul qilindi. Bu haqida Zamin.uz xabar berdi. Adliya vazirligi tomonidan e’lon qilingan ma’lumotlarga ko‘ra, mamlakatda “Milliy futbol elektron platformasi” yaratish rejalashtirilmoqda. Ushbu platformaning asosiy vazifalari qatorida moddiy-texnik bazani xalqaro standartlarga moslashtirish, yangi futbol maydonlarini barpo etish hamda sport bilan muntazam shug‘ullanuvchi yoshlar sonini oshirish bor. Yangi tizim iqtidorli yoshlarni aniqlash va ularni professional futbolchi sifatida tayyorlash jarayonlarini raqamlashtirish imkonini beradi. 2026 yil 1 yanvardan boshlab futbol akademiyalari va maktablaridagi mashg‘ulotlarni onlayn kuzatish yo‘lga qo‘yiladi. Shuningdek, futbolchilarning sog‘lik holati, jismoniy ko‘rsatkichlari va seleksiya jarayonlari elektron tarzda nazorat qilinadi. Bu esa yosh sportchilarni erta aniqlash va ularning rivojlanishini doimiy ravishda monitoring qilish imkonini yaratadi. Bundan tashqari, 2026 yil 1 martdan boshlab futbol o‘yinlariga chiptalarni xarid qilish tartibi ham o‘zgartiriladi. Yangi axborot tizimi orqali chipta olish jarayoni shaxsni aniqlash va QR-kod texnologiyalari yordamida amalga oshiriladi. Mutasaddilar ta’kidlashicha, bu tizim nafaqat shaffoflik va xavfsizlikni ta’minlaydi, balki muxlislar uchun qulaylik yaratadi. Mutaxassislar fikriga ko‘ra, “Milliy futbol elektron platformasi” futbol sohasida zamonaviy boshqaruvni yo‘lga qo‘yib, o‘zbek futbolini yangi bosqichga olib chiqadi. Endilikda har bir futbolchi va jamoaning faoliyati shaffof nazorat qilinadi, statistik ma’lumotlar real vaqt rejimida yig‘iladi va tahlil qilinadi. Shu bilan birga, ushbu tashabbus mamlakat futbolida yangi davrni boshlab beradi.

O‘zbekiston Respublikasi Markaziy bankining ma’lumotlariga ko‘ra, mamlakat aholisining deyarli 60 foizi mehnat bozorining faol qatnashchilari hisoblanmaydi. Bu haqida Upl.uz xabar berdi. Bu degani, 22,5 million kishi mehnat bozoriga jalb etilmagan, ularga maktab o‘quvchilari, nafaqaxo‘rlar va imkoniyati cheklangan shaxslar kiradi. Shu bilan birga, Bandlik va kambag‘allikni qisqartirish vazirligining ma’lumotlariga ko‘ra, 2025 yil 1 iyul holatiga ko‘ra, mamlakatda rasmiy ravishda 14,6 million kishi ish bilan ta’minlangan bo‘lib, ishsizlik darajasi 800 ming kishini tashkil etadi. Mehnat bozoridan tashqarida qolgan aholi orasida 12 million kishi mehnatga layoqatli yoshda bo‘lishi muhim ahamiyatga ega. Bu esa mamlakat aholisi orasida taxminan olti nafar har o‘ndan to‘rt nafari mehnat bozorida faol emasligini ko‘rsatadi. O‘zbekiston aholisi sonining o‘sishi davom etayotgan bir paytda, ayniqsa yoshlar ulushi ko‘paymoqda. Mutaxassislar ta’kidlaganidek, demografik o‘sish kelajakda mehnat bozoriga bosimni kuchaytirishi mumkin. Bu esa bir tomondan iqtisodiy o‘sish uchun katta imkoniyat yaratadi, boshqa tomondan esa hukumat oldida yangi ish o‘rinlarini yaratish masalasini dolzarb muammo sifatida qo‘yadi. Markaziy bank tahlillariga ko‘ra, mehnatga layoqatli aholi sonining o‘sish sur’ati nisbatan sekin bo‘lsa-da, ishchi kuchiga bo‘lgan talab sezilarli darajada oshmoqda. Bu nomutanosiblik ish bilan bandlik darajasi, ish haqi va umumiy iqtisodiy holatga bevosita ta’sir qilmoqda. Masalan, 2022 yilda mehnatga layoqatli yoshdagi aholi (15–64 yosh) o‘sish sur’ati 0,8 foizni tashkil etgan bo‘lsa, 2025 yil birinchi choragida bu ko‘rsatkich 1,4 foizga yetib, o‘sish tezlashayotganligini ko‘rsatmoqda. Shunday qilib, mehnat bozorida yuzaga kelayotgan muammolarni hal etish uchun samarali choralar ko‘rilishi zarur.

So‘nggi yillarda o‘smirlar va yoshlar hayotiga tahdid solayotgan xavfli omillardan biri sifatida turli jinoiy guruhlar va ularning submadaniyatlari ko‘rsatilmoqda. Bu haqida Zamin.uz xabar berdi. Ayniqsa, “AUYE” nomli jinoiy harakat yoshlar orasida katta xavf tug‘dirmoqda. Davlat xavfsizlik xizmati ushbu holat bo‘yicha ochiq bayonot berdi. AUYE – Rossiya hududida shakllangan “Arestantskiy uklad yedin” iborasining qisqartmasi bo‘lib, u jinoiy dunyo qoidalariga asoslangan tashkilotdir. Bu harakat qamoqxona madaniyati va tartib-qoidalarini yoshlar orasida romantik tarzda targ‘ib qilib, jinoiy hayot tarzini ommalashtirishga harakat qiladi. AUYE faqat ijtimoiy tarmoqlardagi ko‘ngilochar kontent emas, balki yoshlarning ongini zaharlovchi, jinoiy muhitni targ‘ib qiluvchi tashkiliy tuzilmadir. Uning ta’siri nafaqat voyaga yetmaganlarga, balki chet elda mehnat qilayotgan o‘zbekistonlik muhojirlarga ham yetib bormoqda. Ma’lumotlarga ko‘ra, so‘nggi yillarda bir qator vatandoshlarimiz Rossiyada AUYE harakatiga aloqadorlikda ayblanib, jinoiy javobgarlikka tortilgan. Bu holat fuqarolar orasida jiddiy xavotir uyg‘otmoqda. Davlat xavfsizlik xizmati ma’lumotlariga ko‘ra, AUYE guruhi o‘z targ‘ibotini asosan internet va ijtimoiy tarmoqlar, yopiq chatlar orqali amalga oshiradi. Ular yoshlarni o‘z ta’siriga olib, asta-sekin jinoiy muhitga jalb qiladi. Bunday harakat yoshlar hayotiga salbiy ta’sir ko‘rsatib, ularni jinoyatga yetaklashi mumkin. Rossiya Federatsiyasi qonunchiligida AUYE ekstremistik tashkilot sifatida tan olingan. Unda ishtirok etish yoki uni targ‘ib qilish 300 mingdan 600 ming rublgacha jarima yoki bir yilgacha ozodlikdan mahrum etishga olib keladi. Ayrim hollarda esa 4 yilgacha majburiy mehnat yoki 6 yilgacha qamoq jazosi qo‘llanilishi mumkin. Bugungi kunda yoshlar va muhojirlarni bunday jinoiy harakatlardan himoya qilish nafaqat oilaning, balki butun jamiyatning mas’uliyatidir. Bunday xavfli tashkilotlarning ta’siri kengaymasligi uchun har bir fuqaro hushyor bo‘lib, farzandi va yaqinlarining hayotidagi o‘zgarishlarni diqqat bilan kuzatishi zarur. Jinoiy fikrlardan uzoq turish va bunday xavflarga e’tibor qaratish tinch va xavfsiz hayotga olib boruvchi muhim qadamdir.

TikTok platformasi kontent yaratuvchilari uchun bolalar xavfsizligini ta’minlashga qaratilgan yangi ota-ona nazorati funksiyalarini joriy etdi. Bu haqida Zamin.uz xabar berdi. Ushbu yangilik haqida TechCrunch sayti ma’lumot berdi. Yangi vositalar yordamida blogerlar o‘z videolarining yosh toifasiga mosligini belgilash imkoniyatiga ega bo‘ladi. Bu esa bolalar uchun nomaqbul kontentni cheklash va ularni himoya qilishda muhim ahamiyat kasb etadi. Mazkur funksiyalar “Yoshlar rejimi”dagi akkauntlar uchun kontent ko‘rsatishni cheklash va ota-onalarga filtr o‘rnatish imkonini beradi. TikTok ushbu o‘zgarishlarni yosh foydalanuvchilarning ruhiy salomatligi va xavfsizligini ta’minlash maqsadida amalga oshirmoqda. Platforma nafaqat tomoshabinlarning, balki kontent yaratuvchilarning ham mas’uliyatini oshirishga intilmoqda. Yangi funksiyalar global miqyosda joriy hafta davomida bosqichma-bosqich tatbiq etiladi. Bu orqali TikTok bolalar uchun xavfsiz muhit yaratishni maqsad qilgan.

Respublika miqyosida yilning birinchi yarmida tug‘ilish darajasi kutilganidan past bo‘ldi. Bu haqida Zamin.uz xabar berdi. Bu holat demografiya va oila rejalashtirish sohasidagi mutaxassislarni jiddiy tashvishga solmoqda. Rasmiy ma’lumotlarga ko‘ra, yanvar oyidan iyungacha ro‘yxatga olingan yangi tug‘ilgan chaqaloqlar soni taxminan 405,5 mingni tashkil etdi. Bu ko‘rsatkich aholi sonining tez o‘sishiga qaramay, tug‘ilish sur’atining pasayishini ko‘rsatadi. Tug‘ilgan bolalarning 209,6 ming nafari o‘g‘il, 195,9 ming nafari esa qiz bolalardan iborat. Shahar hududlarida 197,8 ming nafar bola tug‘ilgan bo‘lsa, qishloq joylarida bu ko‘rsatkich 207,7 mingga yetdi. O‘tgan yilning shu davri bilan solishtirganda tug‘ilishlar soni 14,4 mingga kamaygan. Shuningdek, yil boshidan iyungacha ro‘yxatga olingan o‘limlar soni 84,1 ming kishini tashkil etdi. O‘lim holatlarining 46,2 ming nafari erkaklar, 37,9 ming nafari esa ayollarga to‘g‘ri keladi. O‘tgan yilning shu davriga nisbatan vafot etishlar 2,7 mingga oshgan. Demografik holatda tug‘ilishning kamayishi va o‘limning oshishi ikki qarama-qarshi tendensiya sifatida namoyon bo‘lmoqda. Bu aholi o‘sish sur’atining sekinlashishiga olib kelishi mumkin. Bundan tashqari, yoshlar orasida nikoh va yangi oilalar qurish kechikayotgani yangi tug‘ilishlarning kamayishiga ta’sir qilmoqda. Ular avval ta’lim olish, ish bilan band bo‘lish va uy-joy masalalarini hal qilishni afzal ko‘rmoqda. Bu esa demografik vaziyatda muhim o‘zgarishlarga sabab bo‘lmoqda.

“Prezident iqtidorli farzandlari” tashabbusini amalga oshirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi prezident farmoni qabul qilindi. Farmonni qabul qilishdan ko‘zlangan asosiy maqsadlar etib quyidagilar belgilandi, jumladan: iqtidorli yoshlarni barvaqt aniqlash va ularni har tomonlama qo‘llab-quvvatlash orqali mamlakatda inson kapitalini rivojlantirish; yoshlar bilan manzilli ishlash orqali global mehnat bozorida raqobatbardosh bo‘lgan mutaxassislar tayyorlash hamda mamlakat taraqqiyoti uchun yangi innovatsion imkoniyatlar yaratish. Farmonga ko‘ra, “Prezident iqtidorli farzandlari” tashabbusi va uni qo‘llab-quvvatlash bo‘yicha milliy dastur amalga oshiriladi. Ixtisoslashtirilgan ta’lim muassasalari agentligi tizimida Al-Beruniy nomidagi xalqaro maktab-internatni tashkil etiladi. Shuningdek, Iqtidorli yoshlarni qo‘llab-quvvatlash hamjamiyati faoliyati yo‘lga qo‘yiladi.

Apple kompaniyasi sentabr oyida o‘zining yangi flagman smartfonlari iPhone 17 Pro va iPhone 17 Pro Max modellarini taqdim etdi. Bu haqida Zamin.uz xabar berdi. Ushbu qurilmalar nafaqat ichki imkoniyatlari, balki tashqi ko‘rinishi bilan ham sezilarli darajada yangilangan. Eng katta o‘zgarishlardan biri orqa kamera podining butun korpus eni bo‘ylab joylashganidir. Sensorlar joylashuvi avvalgidek qolgan, ammo LiDAR va chaqnoq endi qarama-qarshi tomonda joylashgan. Apple titan korpusdan voz kechib, alyuminiy korpusga qaytdi. Alyuminiy issiqlikni oldingiga nisbatan 20 barobar samaraliroq tarqatadi. Korpus to‘liq metall bo‘lib, orqa qismida simsiz zaryadlash uchun Ceramic Shield oynali maydon mavjud. Old panelda yangi Ceramic Shield 2 ishlatilgan bo‘lib, u uch barobar mustahkamroqdir. Shuningdek, ekran yuzasida yorug‘likni aks ettirmaydigan qoplama qo‘llanilgan. Ichki quvvat jihatidan yangi Apple A19 Pro chipi o‘rnatilgan. U 6 yadroli protsessor va 6 yadroli grafik protsessorga ega bo‘lib, ikkinchi avlod Dynamic Caching texnologiyasi yordamida uzoq davom etadigan vazifalarda oldingiga nisbatan 40 foiz tezroq ishlaydi. Pro modellarda birinchi marta bug‘ yordamida sovitish tizimi joriy etilgan bo‘lib, alyuminiy korpus bu jarayonga yordam beradi. Kamera tizimi ham sezilarli yangilangan. Endi to‘liq 48 megapikselli asosiy, ultra keng va telefotokameralar mavjud. Telefotokamera 8 barobar optik zoom, shuningdek 4 barobar rejimi va 3D stabilizatsiya funksiyasiga ega. Old kamera esa 18 megapikselli bo‘lib, Center Stage texnologiyasi bilan jihozlangan. Bundan tashqari, ProRes RAW formatida video yozish imkoniyati qo‘shilgan, bu esa videomontaj bilan shug‘ullanuvchilar uchun muhim yangilik hisoblanadi. Avtonomiya ko‘rsatkichlariga kelsak, iPhone 17 Pro modeli 33 soat video ko‘rish imkoniyatiga ega, iPhone 17 Pro Max esa 39 soat ishlaydi. Qurilmalarni 0 dan 50 foizgacha zaryadlash uchun atigi 20 daqiqa vaqt ketadi. Narxlari quyidagicha belgilangan: iPhone 17 Pro 1099 dollar, iPhone 17 Pro Max esa 1199 dollar. Qurilmalar 19 sentabrdan sotuvga chiqadi. Ranglar qatorida Silver, Deep Blue va Cosmic Orange mavjud. Yangi TechWoven g‘iloflar va Crossbody Strap aksessuar sifatida taqdim etildi. Apple kompaniyasi ushbu yangilanishlar bilan haqiqatan ham “Pro” darajasiga chiqa oldimi, bu savol foydalanuvchilar orasida muhokama qilinmoqda. Yangi modellar yuqori darajadagi quvvat va sifatni taqdim etadi, bu esa ularning bozordagi o‘rnini mustahkamlashga yordam beradi.

Shimoliy Karolinada 23 yoshli ukrainalik qochqin Irina Zarutska poyezdda pichoqlab o‘ldirildi. Bu haqida Zamin.uz xabar berdi. Politsiya ayolga hujum qilgan 34 yoshli Dekarlos Braunni qo‘lga oldi va uni qotillikda ayblamoqda. Voqea videoga tushib, ijtimoiy tarmoqlarda keng tarqaldi, bu esa jamoatchilik orasida katta norozilikka sabab bo‘ldi. Shahar meri ushbu holatni sud tizimidagi xato deb atab, transportda xavfsizlikni oshirish bo‘yicha choralar ko‘rilishini va’da qildi. Zarutskaning oilasi uning 2022-yilda urushdan qochib AQShga kelganini va yangi hayotga tez moslashganini bildirdi. U san’atga qiziqardi, hayvonlarni yaxshi ko‘rar va oilasi bilan baxtli yashardi. Ushbu voqea siyosiy bahslarga ham sabab bo‘ldi. Ayrimlar Braun ilgari og‘ir jinoyatlar uchun jazolangan bo‘lsa-da, ozodlikka chiqqanini tanqid qildi. Shtat rahbari esa jinoyatchilikka qarshi yanada samarali choralar ko‘rishga chaqirdi. Bu voqea jamiyatda xavfsizlik va adolat masalalarini yana bir bor muhokama qilishga sabab bo‘ldi.

Apple kompaniyasi yaqinda yangi iPhone 17 smartfonini taqdim etdi. Bu haqida Zamin.uz xabar berdi. Toshkentdagi "Malika" bozorida sotuvchilar bilan suhbat natijasida ushbu yangi modellar uchun taxminiy narxlar aniqlangan. Ma’lum bo‘lishicha, iPhone 17 smartfonlari O‘zbekistonda 23 sentyabrdan boshlab sotuvga chiqariladi. Narxlar xotira hajmi va qurilmaning funksiyalariga qarab farqlanadi. Masalan, iPhone 17 ning 256 gigabaytli modeli taxminan 16 million 250 ming so‘m atrofida baholanmoqda. Kattaroq xotira hajmiga ega modellarning narxi esa yuqoriroq bo‘ladi. iPhone 17 Pro va Pro Max versiyalari esa yanada ko‘p funksiyalar va imkoniyatlarga ega bo‘lib, ularning narxlari 23 million so‘mdan boshlanib, 50 million so‘mga yaqinlashadi. Ushbu yangi smartfonlar O‘zbekiston bozorida katta qiziqish uyg‘otishi kutilmoqda. Xaridorlar uchun eng maqbul variantni tanlashda xotira hajmi va byudjet muhim omillar hisoblanadi. Shuningdek, rasmiy savdo nuqtalarida to‘liq kafolat va xizmat ko‘rsatish imkoniyatlari taqdim etilishi kutilyapti. Yangi iPhone 17 modellarining O‘zbekistonda sotuvga chiqishi smartfon bozorida yangiliklar va raqobatni kuchaytiradi.

Mashhur turk aktrisasi Hande Erchel va tadbirkor Hakan Sabanji o‘rtasidagi munosabatlarga doir so‘nggi paytlarda ko‘plab mish-mishlar tarqalmoqda. Bu haqida Zamin.uz xabar berdi. Ayniqsa, juftlikning ajrashgani haqidagi xabarlar muxlislar orasida katta qiziqish uyg‘otdi. Gel Konuşalım dasturida ilk bor gapirgan Hakan Sabanji esa ularning munosabatlariga oid da’volarga o‘z munosabatini bildirdi. U shaxsiy hayoti haqida keng gapirishni istamagan bo‘lsa-da, ayrim gap-so‘zlarga aniqlik kiritdi. Hakan Sabanji ajralish masalasini muhokama qilishni istamasligini, chunki bu ularning shaxsiy hayotiga taalluqli ekanligini ta’kidladi. Shuningdek, u xiyonat haqidagi mish-mishlar mutlaqo asossizligini bildirdi. Oldinroq Hande Erchel ijtimoiy tarmoqlardagi sahifasidan Sabanji bilan tushgan barcha suratlarini o‘chirib tashlagan edi. Bu esa turk matbuotida ularning ajralgani haqidagi xabarlarga asos bo‘ldi. Mashhur jurnalist Birsen Altuntash juftlik orasida jiddiy kelishmovchilik borligini ta’kidlagan, ammo rasmiy ajrim hali sodir bo‘lmaganini ma’lum qilgan. Shunga qaramay, Hande va Hakan hanuz bir-birlariga ijtimoiy tarmoqlarda obuna bo‘lib qolishgan. Muxlislarning bir qismi ularning munosabatlari qayta tiklanishiga umid bildirsa, boshqalar esa bu jarayon shunchaki ommaviy axborot vositalari uchun reklama bo‘lishi mumkinligini taxmin qilmoqda.

Domeniko Tedesko «Fenerbahche» jamoasining bosh murabbiyi lavozimiga asosiy nomzodlardan biridir. Bu haqida Euro-football.ru xabar berdi. Turkiya klubida portugaliyalik murabbiy Joze Mourinyu bilan xayrlashilgandan so‘ng yangi bosh murabbiy qidirilmoqda. «Kanareykalar» rahbariyati Tedesko nomini qisqa ro‘yxatga kiritgan va italiyalik mutaxassis bu lavozimni egallashga tayyor ekanligini bildirgan, deb xabar beradi mashhur jurnalist Nikolo Skira. Agar hammasi reja bo‘yicha amalga oshsa, 39 yoshli mutaxassis 2027 yilgacha Istanbulning yirik klubida shartnoma imzolaydi. Domeniko Tedesko so‘nggi ish joyi Belgiya milliy terma jamoasi bo‘lib, u yerda 2023 yil fevralidan 2025 yil yanvarigacha bosh murabbiylik qilgan. Bundan avval u «RB Leyptsig», Moskva «Spartak», «Shalke 04» kabi yirik klublarda ham faoliyat yuritgan. Uning murabbiylik tajribasi va yirik jamoalarda ishlaganligi «Fenerbahche» uchun katta imkoniyat bo‘lishi mumkin. Klub yangi murabbiy bilan kelgusida muvaffaqiyatlarga erishishni maqsad qilgan.

O‘tgan yillarda "Yuventus" jamoasida o‘ynagan taniqli futbolchi Edgar Davids tanishi Nabila Habibining o‘g‘irlik qilgani haqida xabar oldi. Bu haqida Euro-football.ru xabar berdi. Bu haqda ad.nl portali ma’lumot berdi. Nashr ma’lumotlariga ko‘ra, Davids o‘zining rasm kolleksiyasining o‘g‘irlanganini bir necha yil o‘tib bilib qolgan. U kolleksiyani ishonch bildirgan odamga topshirgan edi. Bir muddat Habibi ham uning uyida yashagan. Davids kolleksiyasi xavfsiz joyda saqlanayotganiga ishonar ekan, Habibi 37 ta rasmni o‘g‘irlab, ularni turli lombardlarga garovga qo‘ygan va taxminan 30 ming yevro olgan. 2017 yilda Habibi qarzlarini to‘lay olmagach, lombardlar rasmlarni sotish huquqiga ega bo‘lgan. Sotib olganlardan biri rasmning orqa tomonida Davidsning ismini ko‘rib, ijtimoiy tarmoqlar orqali unga murojaat qilgan. Shundan so‘ng Davids sudga murojaat qilgan. Habibi o‘g‘irlikni tan olgan. Avvalroq u jinoyat ishlari bilan bog‘liq muammolarga duch kelgan va tanishidan 3500 yevro olgan holda qoldirgan edi.

Vengriyaning Seksard shahrida noodatiy va qiziqarli voqea – qabr qazish bo‘yicha 18-xalqaro chempionat bo‘lib o‘tdi. Bu haqida Zamin.uz xabar berdi. Ushbu musobaqa mamlakatning Qabr qazuvchilar uyushmasi tomonidan aniq reja va tartib asosida tashkil etildi. Tadbir kasb sohasi nufuzini oshirishga xizmat qildi. Musobaqada ishtirokchilar ikki kishilik jamoalar shaklida qatnashdi. Ularga ikki soat vaqt berildi. Shu vaqt ichida har bir jamoa 200x80 santimetr o‘lchamda va 160 santimetr chuqurlikda qabr qazishi kerak edi. Ushbu qoidalar ishtirokchilardan nafaqat mahorat, balki diqqat va tezkorlikni ham talab qildi. Chempionat yakunida Parakletosz Nonprofit jamoasi g‘olib deb topildi. Bu jamoa ketma-ket ikkinchi yil chempionlikni qo‘lga kiritdi, bu ularning puxta tayyorgarligi va kasbiy darajasining yuqori ekanligini ko‘rsatdi. Tashkilotchilarning ta’kidlashicha, bunday musobaqalar kasb nufuzini oshirish bilan birga, yosh avlodni professional mutaxassislar bilan yaqindan tanishtiradi. Shuningdek, ishtirokchilarga jamoaviy hamkorlik va sog‘lom raqobat muhitida ishlash ko‘nikmalarini rivojlantirishga yordam beradi. Bu tadbirlar kasbiy malakani oshirish va sohani yanada rivojlantirish uchun muhim ahamiyatga ega.

O‘zbekistonda umumiy o‘rta ta’lim tizimi tubdan o‘zgarishlarga yuz tutmoqda. Bu haqida Upl.uz xabar berdi. Mamlakatda rasmiy ravishda 12 yillik ta’lim modeli joriy etilishi boshlandi. Bu haqda Maktabgacha va maktab ta’limi vazirligi matbuot xizmatidan ma’lum qilindi. Yaqin kunlarda ushbu yangiliklarni tasdiqlovchi normativ-huquqiy hujjat imzolanishi kutilmoqda. Ushbu qaror ta’lim sohasini isloh qilish bo‘yicha keng qamrovli dastur doirasida qabul qilindi. Dastur prezidentga 8 sentyabr kuni taqdim etilgan bo‘lib, u maktabgacha ta’limdan tortib oliy ta’limgacha bo‘lgan barcha bosqichlarni tizimli yangilashni ko‘zda tutadi. 12 yillik ta’limga o‘tish xalqaro tajribaga moslashish maqsadida amalga oshirilmoqda. 2022 yilda o‘tkazilgan PISA tadqiqot natijalari shuni ko‘rsatdiki, ta’limda yetakchi hisoblangan 85 foiz mamlakatlarda o‘quv yillari soni aynan 12 yilni tashkil etadi. Yangi model joriy etilishi o‘quv dasturlarini xalqaro standartlarga moslashtirishga, shuningdek, o‘quvchilarni keyingi bilim olish va kasbga tayyorlash bosqichlariga sifatli tayyorlashga imkon beradi. Yangilangan tizim tuzilmasi quyidagicha bo‘ladi: birinchi yil 6 yoshdagi bolalar uchun maktabga tayyorgarlik bosqichi sifatida belgilangan bo‘lib, u boshlang‘ich ta’limning bir qismi hisoblanadi. Boshlang‘ich ta’lim umumiy 5 yilni tashkil etadi, bunda 1 yil tayyorgarlik va 4 yil boshlang‘ich maktab o‘quvi mavjud. Keyingi bosqich 5-9-sinflarni o‘z ichiga olgan asosiy umumiy o‘rta ta’lim bo‘lib, 5 yil davom etadi. So‘nggi 2 yil esa to‘liq umumiy o‘rta ta’lim bosqichi bo‘lib, u maktablar, akademik litseylar, ixtisoslashtirilgan harbiy maktablar yoki texnikumlarda olib boriladi. O‘tish jarayonini silliq tashkil etish va zarur infratuzilmani yaratish maqsadida 3600 ga yaqin yangi maktablar qurilishi va mingdan ortiq davlat bog‘chalari ochilishi rejalashtirilgan. Aynan shu muassasalarda eng kichik o‘quvchilar uchun yangilangan tayyorgarlik dasturi sinovdan o‘tkaziladi. Qiziqarli jihati shundaki, 12 yillik ta’limga o‘tish haqida ma’lumotlar 2023 yildan boshlab ijtimoiy tarmoqlarda faol muhokama qilinar edi. Ammo o‘sha paytda Maktabgacha va maktab ta’limi vazirligi bu gaplarni rasman rad etgan, amalda 11 yillik ta’lim amal qilganini ta’kidlagan. Hozirgi qaror davlat darajasida yondashuvlar qayta ko‘rib chiqilganini va keng ko‘lamli islohotlarni amalga oshirishga siyosiy iroda borligini ko‘rsatadi. Mustaqil O‘zbekiston tarixida ilgari ham 12 yillik ta’lim tizimi mavjud bo‘lgan. 2010 yildan 2017 yilgacha ta’lim 9+3 sxemasi asosida tashkil etilgan bo‘lib, unda 9-sinfni tamomlagan o‘quvchilar majburiy ravishda kasb-hunar kollejlari va akademik litseylarida ta’lim olishgan.