O‘zbekistonning tibbiyot biznesi vakillari davlat organlariga davlat ro‘yxatga olish va tibbiyot uskunalari hamda tibbiy buyumlarni sertifikatlash jarayonlarini qayta ko‘rib chiqish va sezilarli darajada yengillashtirish bo‘yicha qat’iy murojaat bilan chiqishdi. Bu haqida Upl.uz xabar berdi.
Bu masala 15 iyul kuni Savdo-sanoat palatasi tomonidan tashkil etilgan ochiq muloqotda sanoatning dolzarb muammolarini muhokama qilishda markaziy mavzu bo‘ldi. Uchrashuvda Samarkanddagi Bio Nur Med Servis kompaniyasi rahbari Zafar Pulatov asosiy nutq so‘zladi.
U yuqori texnologiyali tibbiyot uskunalarini import qiluvchi kompaniyalar duch kelayotgan protsedura to‘siqlarini batafsil tushuntirdi. Uning ta’kidlashicha, kompaniya ishlab chiqaruvchisi Yevropa Ittifoqi va AQSh kabi davlatlarda tan olingan xalqaro sertifikatlarga ega bo‘lsa ham, uskunalar uzoq muddat davomida milliy ro‘yxatga olinishi talab qilinadi.
Pulatovning aytishicha, O‘zbekistonga olib kirilayotgan har qanday yangi tibbiyot uskunasini davlat ro‘yxatga olish jarayoni olti oydan bir yilgacha davom etadi. Bu esa zamonaviy texnologiyalarni klinikalarga joriy etishda katta kechikishlarga sabab bo‘ladi.
Shuningdek, u majburiy test sinovlari bilan bog‘liq paradoksal vaziyatga e’tibor qaratdi. Yuqori texnologiyali uskuna ilgari mamlakatda ishlatilmagan bo‘lsa, mahalliy mutaxassislar qanday qilib to‘liq sinovlarni o‘tkazishi mumkinligi savol ostida qolmoqda.
Bundan tashqari, uzoq davom etgan ro‘yxatga olishdan so‘ng alohida sertifikatlash jarayoni ham talab etiladi. Muammoni hal etish uchun Pulatov xalqaro moslik sertifikatlarini milliy darajada tan olishni taklif qildi.
Savdo-sanoat palatasi raisi Davron Vahabov bu taklifga javoban Sog‘liqni saqlash vazirligi bilan birgalikda ishchi guruh tuzish tashabbusini ilgari surdi. Ushbu guruh jahondagi taniqli tibbiyot uskunalari ishlab chiqaruvchilarining rasmiy ro‘yxatini ishlab chiqadi va ularning mahsulotlari yengilroq tartibda ro‘yxatga olinishi mumkin bo‘ladi.
Biroq, uzoq muddatli jarayonlar yagona muammo emas. Pulatov sertifikatlash xarajatlarining yuqori ekanligini, ayniqsa arzon tibbiy buyumlar va sarf materiallari uchun bu muammo yanada dolzarbligini ta’kidladi.
Masalan, sertifikatlash narxi mahsulotning o‘z narxidan 100-200 barobar yuqori bo‘lishi mumkin. Sarf materiallari uchun, narxi bir-ikki dollar bo‘lgan mahsulotga 6 million so‘mlik sertifikatlash to‘lovi belgilangan.
Davlat bojining miqdori esa million dollarlik uskuna yoki 10 ming so‘mlik sarf materialiga bir xil qo‘llaniladi. Pulatov bu nomuvofiqlikka e’tibor qaratganda, ularga katta miqdorda mahsulot olib kelishni taklif qilishgan.
Biroq bozordagi yillik talab 100-200 dona bo‘lgani uchun bunday hajmni olish maqsadga muvofiq emas. Bundan tashqari, sertifikatlash jarayonlari uchun Toshkentdan mutaxassisni olib kelish zarurati kompaniyaga qo‘shimcha 1,5-2 million so‘mlik xarajatlar keltiradi.
Bu logistika xarajatlarini oshiradi. Tibbiyot uskunalari importchilari tomonidan ko‘tarilgan muammolar dorivor sektor vakillarining ham fikri bilan uyg‘unlashdi.
Muloqotda ishtirok etgan, ismi oshkor etilmagan boshqa bir shaxs dori vositalarini ro‘yxatga olishni yengillashtirish, yetakchi xalqaro regulyatorlar sertifikatlarini tan olish bo‘yicha shunga o‘xshash taklif bilan chiqdi. Uning qayd etishicha, hozirgi to‘siqlar sababli mahalliy dorixonalar do‘konlaridan mashhur Yevropa va Amerika brendlari asta-sekin yo‘qolib bormoqda, ularning o‘rnini Pokiston, Xitoy va Hindistonda ishlab chiqarilgan dorilar egallamoqda.
Bu holat nafaqat distribyutorlik biznesi va dorixona tarmoqlarining rentabelligini pasaytiradi, balki dorivor mahsulotlar qora bozorining rivojlanishiga ham imkon yaratadi. Dunyoning rivojlangan ko‘plab davlatlarida, jumladan AQSh (FDA regulyatori) va Yevropa Ittifoqi (CE belgisi)da tibbiy buyumlar xavf darajasiga qarab tasniflanadigan tizim amal qiladi.
Past xavfli buyumlar, masalan, bandajlar,
