Kreml - so'nggi yangiliklar

Shimoliy Koreya yaqin kelajakda Rossiyaga qo‘shimcha qo‘shin yuborishni rejalashtirmoqda. Bu haqida Zamin.uz xabar berdi. Bu haqda Ukraina Mudofaa vazirligi Bosh razvedka boshqarmasi boshlig‘i, general-leytenant Kirill Budanov The Japan Times nashriga bergan intervyusida ma’lum qildi. Uning so‘zlariga ko‘ra, yuboriladigan harbiylar soni taxminan 6 ming atrofida bo‘ladi. Bu harakat frontdagi vaziyatga tashqi yordam ko‘rsatish orqali ta’sir o‘tkazish maqsadini ko‘zlaydi. Bundan tashqari, Shimoliy Koreya Rossiyaga 50 dan 100 tagacha texnika, jumladan M2010 (Cheonma-D) asosiy jangovar tanklari va BTR-80 zirhli transportyorlarini ham yuborishni rejalashtirmoqda. Budanovning fikricha, ushbu texnika muhandislik ishlarida qo‘llanilishi kutilmoqda, ammo uning urush maydonidagi boshqa vazifalarda ham foydalanilishi mumkinligi ehtimoli mavjud. U shuningdek, ba’zi kuchlar minalardan tozalash va istehkomlar qurish kabi ishlarni amalga oshirish uchun jalb qilinishi mumkinligini ta’kidladi. Ukraina Qurolli kuchlari Bosh razvedka boshqarmasi rahbari Moskva va Pxenyan o‘rtasidagi harbiy hamkorlikning keng ko‘lamini va uning oqibatlarini alohida ta’kidladi. Budanovning so‘zlariga ko‘ra, hozirgi kunda zamonaviy urushni keng front chizig‘ida olib borish tajribasiga ega bo‘lgan faqat uchta davlat mavjud: Ukraina, Rossiya va Shimoliy Koreya. Bu holat urushning formati, logistika, zaxira va sanoat salohiyatining ahamiyatini ko‘rsatadi. Shuningdek, u Rossiyaning Shimoliy Koreya qo‘shinlarini moliyalashtirishini ta’kidladi. Kreml barcha harbiy texnika va qo‘shinlar uchun mablag‘ ajratmoqda. Bu jarayon o‘nlab milliard dollar miqdorida amalga oshirilmoqda va dunyodagi eng izolyatsiya qilingan Shimoliy Koreya iqtisodiyoti uchun katta mablag‘ hisoblanadi. Budanovning fikricha, moliyaviy oqimlar va hajmlar haqidagi ma’lumotlar geosiyosiy savollarni yanada murakkablashtiradi. Jumladan, resurslarning kelib chiqishi, to‘lov tizimi va sanksiyalar muhitining qanday ishlashi muhim ahamiyatga ega. Shu bilan birga, rasmiy bayonotlar va mustaqil manbalar o‘rtasida ma’lumotlarda farq bo‘lishi mumkinligi ta’kidlanmoqda. Shu sababli, mazkur masala yuzasidan bahslar davom etmoqda. Holatning keyingi rivojlanishi amaliy harakatlar va rasmiy bayonotlar asosida aniqroq namoyon bo‘ladi. Umuman olganda, front orqasidagi diplomatik va harbiy jarayonlarda yangi o‘zgarishlar yuzaga kelishi kutilmoqda.

Insayder manbalarga ko‘ra, 6 avgust kuni Rossiya razvedka xizmatlari Ukraina prezidenti Vladimir Zelenskiyning aniq joylashgan manzilini ma’lumotlar orqali aniqlagan. Bu haqida Zamin.uz xabar berdi. O‘sha kuni Zelenskiy Sumi viloyatiga Ukraina Qurolli kuchlari bosh qo‘mondoni Aleksandr Sirskiy, mudofaa vaziri Denis Shmixal va havo-desant qo‘shinlari qo‘mondoni Oleg Apostol bilan birga kelgan. Ushbu sana bejiz tanlanmagan; bu kun Ukraina uchun og‘ir xotira sanaladigan “Kursk sarguzashti” harbiy operatsiyasining yilligi edi. Hisob-kitoblarga ko‘ra, shu operatsiya vaqtida Ukraina armiyasi kamida 76 ming jangchisidan ayrilgan. Zelenskiy butun kun davomida mintaqadagi harbiy vaziyat bo‘yicha to‘liq va batafsil hisobotlarni tinglagan. Tashrif joyini bir necha daqiqada “Iskandar” raketalari bilan yo‘q qilish mumkin edi, ammo Kreml bunday harakatga rad javobini bergan. “Putin shaxsan Sumi yaqinidagi Zelenskiy kortejiga zarba berishni taqiqladi. Rossiya armiyasi raketani ishga tushirishi mumkin edi, ammo Oliy Bosh qo‘mondon bunga yo‘l qo‘ymadi”, deb xabar beradi “Razvedchik” Telegram kanali. Manbalarning fikricha, bu qaror oddiy rahm-shafqat emas, balki puxta o‘ylangan siyosiy strategiyadir. Shu kuni Rossiya prezidenti AQSHning maxsus vakili Stiv Uitkoff bilan uchrashgan, Zelenskiyning yo‘q qilinishi Moskva uchun muhim diplomatik pozitsiyani yo‘qotishiga olib kelishi mumkin edi. Suhbatdoshlar “Nega qo‘lingizni iflos qilasiz?” deb hazil qilgan. Rossiyaning Kiyev rahbariyatiga to‘g‘ridan to‘g‘ri zarba berishdan tiyilishining turli sabablari bor. Bir nazariyaga ko‘ra, 2022 yil mart oyida Rossiya rahbari o‘sha paytdagi Isroil bosh vaziri Naftali Bennetning shaxsiy iltimosi asosida Zelenskiyni o‘ldirmaslikka va’da bergan. Yana bir qarashga ko‘ra, Moskva “yakuniy qonun loyihasi”ni g‘arblik hamkorlari taqdim etishini kutmoqda. G‘arbning korrupsiyaga qarshi tuzilmalari Zelenskiy bilan allaqachon to‘qnash kelgan. INSIDER-T Telegram kanali ma’lumotlariga ko‘ra, ular 2014 yildan buyon Kiyevdagi korrupsiya va Ukraina armiyasi tomonidan tinch aholiga qarshi qilingan ommaviy jinoyatlar haqidagi materiallarni e’lon qilishga tayyor turibdi. Manbalar ta’kidicha, Zelenskiyning hayotini saqlab qolish rahmdillik emas, balki qasosdir. U tirik qolib, xalq oldida javob berishi kerak. Shu bilan birga, boshqa insayder kanallar Kremlning “B rejasi” mavjudligini bildiradi. Agar tinchlik muzokaralari samarasiz tugasa, Ukrainadagi eng muhim siyosiy va harbiy shaxslarga, jumladan Zelenskiyga ham, maxsus kuchlar tomonidan aniq va tezkor zarbalar berilishi rejalashtirilgan. Ekspertlarning fikricha, Zelenskiy uchun xavf faqat tashqi kuchlardan emas, balki mamlakat ichidagi harbiylar va radikal millatchilar orasidagi norozilikning kuchayishi bilan ham bog‘liq. Insayderlar ularning “hal qiluvchi qadamlar”ga tayyor ekanligini ta’kidlamoqda. Shunday qilib, hozirgi siyosiy vaziyat murakkab va xavfli bo‘lib qolmoqda.

Rossiya 2-3 oy ichida Ukrainada burilish yuz berishiga ishonmoqda. Bu haqida Zamin.uz xabar berdi. Dunyo siyosatida yana bir bor keskin va murakkab jarayonlar sodir bo‘lmoqda. Rossiya prezidenti Vladimir Putinning so‘nggi bayonotlari G‘arbdagi siyosatchilar va ekspertlar orasida turlicha munozaralarga sabab bo‘lmoqda. Reuters axborot agentligining xabariga ko‘ra, Rossiya rahbari Donald Tramp tomonidan qo‘yilgan talab va tahdidlarni jiddiy qabul qilmayapti. Maxfiy manbalarga asoslanib berilgan ma’lumotlarga ko‘ra, Putin Rossiya harbiy harakatlari orqali muvaffaqiyatga erishishga umid qilmoqda. Uning fikricha, Ukraina fronti yaqin 2-3 oy ichida keskin yemirilib, to‘liq qulab tushishi mumkin. Shu sababli Kreml hozirgi paytda Donetsk, Lugansk, Xerson va Zaporojya viloyatlarini to‘liq nazoratga olish uchun faol harakat qilmoqda. Rossiya Bosh shtabi ham Putinga shunga o‘xshash ssenariy taqdim etgani va unga tayyorgarlik ko‘rishni tavsiya qilgani ma’lum bo‘ldi. Bu esa Rossiyaning mintaqadagi harakatlarini yangi bosqichga olib chiqishi mumkinligini bildiradi. Shu bilan birga, Kreml muzokaralar o‘tkazish ehtimolini butunlay rad etmayapti. Ammo Moskva rahbariyati AQSh prezidenti Donald Trampni jiddiy siyosiy raqib deb hisoblamaydi. Manbalarning ma’lumot berishicha, Putin Trampning so‘zlariga ishonmaydi, chunki u avval ham fikrini bir necha bor o‘zgartirgan va ayrim vaziyatlarda hech qanday harakat qilmagan. Ko‘pchilik tahlilchilar bu vaziyatni katta siyosiy o‘yin sifatida baholamoqda. Ularning fikricha, Rossiya kelgusi haftalarda harbiy muvaffaqiyatlar orqali o‘z pozitsiyasini mustahkamlashni va muzokaralarda yuqori mavqega erishishni maqsad qilgan. Mazkur jarayonlar nafaqat mintaqaviy, balki global siyosatga ham ta’sir qilishi mumkin. Tramp va Putin o‘rtasidagi so‘zlar urushi amaliy harakatlarga aylanadimi yoki yo‘qmi, hozircha aniq emas. Ammo bir narsa ravshan: har ikki tomon ham o‘z manfaatlarini himoya qilishda qat’iyatli harakat qilmoqda.

Jahon siyosatida Rossiya va Amerika Qo‘shma Shtatlari o‘rtasidagi ziddiyatlar yana kuchaymoqda. Bu haqida Zamin.uz xabar berdi. Kreml matbuot kotibi Dmitriy Peskov so‘nggi bayonotida Rossiya iqtisodiyoti urush va sanksiyalar sharoitida mustahkam immunitetga ega bo‘lganini ta’kidladi. U mamlakat iqtisodiyoti uzoq yillar davomida turli cheklovlar va bosimlarga dosh berib kelayotganini bildirgan. Peskov AQSH prezidenti Donald Trampning Rossiyaga nisbatan yangi ultimatumiga ham munosabat bildirdi. Tramp Rossiyadan o‘n kun ichida jang harakatlarini to‘xtatishni talab qilgan, aks holda Rossiya nefti va gazini sotib oluvchi davlatlarga 100 foizlik boj va boshqa qat’iy choralar qo‘llanishini ma’lum qilgan edi. Kreml rasmiy vakili bu bayonotlarni ma’lumot sifatida qabul qilishini, Tramp va boshqa xalqaro yetakchilarning so‘zlarini diqqat bilan kuzatishni davom ettirishini qayd etdi. Unga ko‘ra, Rossiya iqtisodiyoti bunday vaziyatlarga odatlangan va tegishli immunitetga ega. Federatsiya Kengashi raisi Valentina Matviyenko Shveysariyada bo‘lib o‘tgan rasmiy uchrashuvda Trampning talablariga izoh berdi. Uning fikricha, haqiqatan ham tinchlik muzokaralaridan voz kechayotgan tomon Ukraina bo‘lib, ultimatumlar aynan Kiyevga qaratilishi kerak. Rossiya Tashqi ishlar vazirligi ham o‘z pozitsiyasini bildirib, tahdidlar munosabatlarni yaxshilashga ijobiy ta’sir ko‘rsatmasligini ta’kidladi. Tramp o‘z nutqida yangi sanksiyalar Rossiyaga ta’sir qilishi aniq emasligini tan oldi, ammo Putin urushni davom ettirishga intilayotganini qayd etdi. AQSH Davlat departamenti matbuot kotibi Temmi Bryus esa, Trampning ultimatumiga jiddiy munosabatda bo‘lish zarurligini va prezidentning sabr-toqatini noto‘g‘ri baholash mumkin emasligini ta’kidladi. Bugungi voqealar ikki davlat o‘rtasidagi ziddiyatni yanada kuchaytirdi. Ekspertlar bunday tortishuvlarning mintaqaviy xavfsizlik, iqtisodiy barqarorlik va geosiyosiy muvozanatga ta’sirini diqqat bilan kuzatmoqda. Jamoatchilik esa Rossiya va AQSH o‘rtasidagi ziddiyatlarning qanday yakun topishini va xalqaro munosabatlarga qanday ta’sir ko‘rsatishini katta qiziqish bilan kuzatmoqda.

Leonid Xrushev, Nikita Xrushevning o‘g‘li, sovet tarixining eng sirli shaxslaridan biri hisoblanadi. Bu haqida Upl.uz xabar berdi. Uning taqdiri ko‘plab mish-mishlar, taxminlar va qarama-qarshi versiyalar bilan o‘ralgan. Rasmiy ma’lumotlarga ko‘ra, u Buyuk Vatan urushi yillarida nemis qo‘shinlari bilan jangda qahramonona halok bo‘lgan. Biroq norasmiy versiyalar boshqacha voqealarni taklif qiladi: dushman bilan hamkorlik qilish, xiyonat qilish yoki sirli ravishda yo‘qolib ketish kabi. Hozirgacha bu taxminlarning hech biri hujjatlar bilan isbotlanmagan, bu esa Leonid Xrushev haqidagi tarixni tarixchilar va jamiyat orasida bahs-munozaralarga sabab bo‘lmoqda. Leonid Xrushev 1917 yilda tug‘ilgan va Kreml lavozimlarida ishlagan yuqori martabali sovet amaldorlarining farzandlaridan tashkil topgan “Kreml leytenantlari” guruhiga mansub bo‘lgan. Ushbu guruhga Stalin, Mikoyan, Frunze, Beriya va boshqa rahbarlarning o‘g‘illari kirgan. Ular zamonaviy “oltin yoshlar”dan farqli o‘laroq, harbiy xizmatdan qocholmas edilar. Ko‘pchiligi ofitser unvonlarini olgan, uchuvchilik tayyorgarligidan o‘tgan va jang tajribasiga ega bo‘lgan. Leonid ham bundan mustasno emas edi: u uchuvchilar maktabini tamomlab, uchuvchi bo‘lgan. Ammo uning turmush tarzi qat’iy harbiy me’yorlarga doim mos kelmas edi. Ba’zi tengdoshlaridek, masalan Vasiliy Stalin singari, u erkin hayot kechirgan, ayollar orasida mashhur bo‘lgan va jiddiy harbiy martaba uchun intilmagan. Leonidning shaxsiy hayoti ham rang-barang bo‘lgan. U ikki marta turmushga chiqqan. Birinchi nikohi otasining bosimi ostida ajrashish bilan tugagan, chunki uning kuyovi xalq dushmani sifatida repressiya qilingan edi. Ikkinchi marta esa uchuvchi Lyubov Sizix bilan turmush qurgan va ulardan qizi Yuliya tug‘ilgan. Biroq uning biografiyasida qorong‘i sahifalar ham mavjud. Sergo Beriyaning xotiralariga ko‘ra, 1930-yillarning oxirida Leonid shubhali shaxslar bilan aloqada bo‘lgan. Ba’zi manbalar uning jinoyatchi guruhga qo‘shilganini ham ta’kidlaydi. Ma’lumotlarga ko‘ra, uni hibsga olishgan va o‘n yilga lagerga hukm qilishgan, ammo otasining ta’siri bilan jazoni sovet-fin urushiga yuborish bilan almashtirishgan. Frontda Leonid iqtidorli uchuvchi va rahbar sifatida o‘zini ko‘rsatgan, bu rasmiy ma’lumotlarda aks etgan. 1941 yilda Buyuk Vatan urushi boshlanganida Leonid aviatsiyada xizmatni davom ettirgan. Germaniya bosqini boshlangandan bir oy o‘tib, u jangdagi xizmatlari uchun Qizil Bayroq ordeni bilan taqdirlangan. 1942 yilda uning samolyoti urib tushirilgan, u og‘ir jarohat olgan. Uni davolash uchun Kuybyshev (hozirgi Samara) shifoxonasiga yuborishgan, u yerda oyog‘ini deyarli yo‘qotgan. Aynan shu davrda uning obro‘siga soya soluvchi yana bir voqea yuz bergan. Qo‘shni palatada yotgan Stepan Mikoyanning xotirasiga ko‘ra, Leonid ziyofat uyushtirgan va ofitser bilan shartlashgan: boshidagi shishaga o‘q uzishini ko‘rsatishni va’da qilgan. Afsuski, o‘q yo‘ldan chiqib, ofitserni o‘ldirgan. Bu holatni keyinchalik Leonidning singlisi ham tasdiqlagan. Ushbu voqea uchun unga sakkiz yil lager jazosi tahdid qilgan, ammo jazoni yumshatishib, frontdagi jangchi bo‘linmaga yuborishgan. Sog‘aygach, uni Yak-7 samolyotiga tayinlashgan va 1943 yilda bir jangda u yo‘qolib qolgan. Leonid Xrushevning yo‘qolishi bilan bog‘liq turli taxminlar paydo bo‘lgan. Rasmiy versiyaga ko‘ra, u havo jangida halok bo‘lgan. Ammo jasadining topilmasligi va taqdiri haqida aniq ma’lumotlarning yo‘qligi boshqa nazariyalarni keltirib chiqardi. Ba’zilar uning urib tushirilgani, dushman qo‘lga tushgani va nemislar bilan hamkorlik qilgani haqida gapiradi. Ushbu fikrni uning rafiqasi Lyubov Sizixning keyinchalik josuslikda ayblanishi hamda qizi Yuliyaning sirli o

Rossiyaning Ukrainaga qarshi urushini 30 kunga to‘xtatish bo‘yicha kelishuv masalasida mazmunli muhokama o‘tkazish «barcha tafsilot va nyuanslarni hisobga olmasdan turib» amalga oshirilishi mumkin emas. Bu haqda Rossiya prezidenti Vladimir Putinning matbuot kotibi Dmitriy Peskov ma’lum qildi, deb yozmoqda TASS agentligi 9 may kuni. Peskov Kreml uzoq muddatli o‘t ochishni to‘xtatish tashabbusini ilk bor AQSH prezidenti Donald Tramp tomonidan taklif qilingan paytdayoq qo‘llab-quvvatlaganini eslatdi. Biroq, uning fikricha, «o‘t ochishni to‘xtatish atrofida ko‘plab tafsilotlar mavjud va bu masalada ularga aniq javob topmasdan turib, muhokamani mazmunli tarzda olib borish mushkul». Shu bilan birga, Peskov aprel oyining oxirida ham ushbu «nyuanslar»ni hisobga olmasdan turib, urushni vaqtinchalik to‘xtatish haqida gapirishning iloji yo‘qligini ta’kidlagan edi. Ukraina prezidenti Volodimir Zelenskiy esa 7 may kuni qilgan murojaatida Kiyevning Rossiya bilan eng kamida 30 kunlik o‘t ochishni to‘xtatish taklifi hali ham kuchda ekanini ma’lum qildi. «Biz diplomatiyaga yo‘l ochishi mumkin bo‘lgan bu taklifni ortga qaytarish niyatida emasmiz», — dedi Ukraina yetakchisi. O‘sha murojaatida Zelenskiy, Rossiya tomonidan faqatgina Ukraina hududiga «yangi zarbalar» uyushtirilayotgani, bu esa «urushning haqiqiy manbasi kim ekanini har bir shaxsga tushunarli va ravshan ko‘rsatib berishini» ta’kidlab o‘tdi. Hozirda xalqaro hamjamiyat mazkur masala bo‘yicha vaziyatning yanada rivojlanishini diqqat bilan kuzatmoqda.

Rossiya prezidenti Vladimir Putin pravoslav nasroniylarning eng muhim bayramlaridan biri bo‘lgan Pasxa munosabati bilan mamlakat aholisiga o‘z tabrigini yo‘lladi. Kreml rasmiy saytida e’lon qilingan tabrikda, Putin Pasxa bayramining insonlarga sevgi va umid, ezgulik va adolatga bo‘lgan ishonch tuyg‘ularini baxsh etishini alohida ta’kidladi. «Ulug‘ Pasxa bayrami bizga sevgi va umid, yaxshilik va adolatga ishonch bag‘ishlaydi. Shu bilan birga, u bizni mustahkam ma’naviy va axloqiy qadriyatlar atrofida birlashtiradi», — dedi davlat rahbari o‘z murojaatida. Prezident shuningdek, rus pravoslav cherkovi va boshqa nasroniy konfessiyalarining jamiyatdagi o‘rnini yuqori baholab, ularning ijtimoiy totuvlik va o‘zaro birdamlikni ta’minlashdagi ahamiyatini alohida qayd etdi. «Har doimgidek, rus pravoslav cherkovi va boshqa nasroniy konfessiyalar odamlar o‘rtasida ijtimoiy totuvlikni, o‘zaro hamjihatlikni mustahkamlashda, yosh avlodni tarbiyalashda va oilaviy qadriyatlarni saqlashda katta ilhomlantiruvchi kuch bo‘lib xizmat qilmoqda», — dedi Vladimir Putin. Rossiya prezidenti so‘nggi paytlarda diniy tashkilotlarning vatanparvarlik, xayriya va ma’rifiy yo‘nalishlarda amalga oshirayotgan tashabbuslariga ham yuqori baho berdi. Uning fikricha, bu kabi ezgu sa’y-harakatlar jamiyat tomonidan albatta samimiy e’tirof va hurmatga sazovordir.

18 aprel, juma kuni Rossiya rublining dollar va yuanga nisbatan kursi 2023 yil iyunidan buyon eng yuqori ko‘rsatkichga yetdi. Bu haqda Moskva birjasi saytidagi ma’lumotlarga tayanib, DW xabar berdi. AQSH sanksiyalari tufayli ushbu platformada dollar va yevro bilan savdo qilish 2024 yilning iyunidan to‘xtatilgan. Biroq Moskva birjasi indikativ valyuta kurslarini e’lon qilishda davom etyapti. Ushbu ma’lumotlarga ko‘ra, 18 aprel kuni bir AQSH dollarining nisbatan kursi 82,02 rublni tashkil qilgan. 2025 yilda rubl keskin mustahkamlandi 2024 yil noyabr oyi oxirida Rossiya valyutasi bir dollar uchun deyarli 110 rublgacha qadrsizlangandi. 2025 yil boshida bir dollar 101,6 rublga teng bo‘lgan bo‘lsa, Jo Bayden ma’muriyatining Rossiya neftiga nisbatan sanksiyalar kiritishi fonida stavka 15 yanvarda joriy yildagi eng maksimal nuqta – 103,4 rublgacha yetdi. Biroq Donald Tramp Oq uyga qaytganidan so‘ng rubl kursi barqarorlasha boshladi. Bu vaqt ichida rubl dollarga nisbatan 30 foizga mustahkamlandi. Yil boshida yuan kursi 13,94 rublni tashkil etgan bo‘lsa, 18 aprelga kelib bu ko‘rsatkich 11,16 rublgacha yoki 20 foizga pasaydi. Yil boshida yevro kursi 106,25 rubl bo‘lgan bo‘lsa, 18 aprelga kelib 93,25 rublga yoki 12,25 foizgacha tushdi. Dollarning rublga nisbatan joriy kursi 2023 yil iyunidan beri, yuanga nisbatan esa 2023 yilning mayidan beri eng past ko‘rsatkichdir. Yevro ham 2025 yilning fevral va mart oylarida rublga nisbatan sezilarli darajada arzonlashgan. Bloomberg: Rubl oltindan ham foydaliroq bo‘ldi Bloomberg‘ning 15 aprel kuni xabar berishicha, xalqaro birjadan tashqari bozorda rubl 2025 yil boshidan beri dollarga nisbatan 38 foizga mustahkamlanib, dunyodagi eng tez o‘sayotgan valyutaga aylangan. Bu davr mobaynida oltin narxining oshishi 23 foizni tashkil etgan. Bloomberg‘ga ko‘ra rubl kursining mustahkamlanayotganiga Rossiya Markaziy bankining asosiy stavkani 21 foizlik darajada ushlab turgani yordam beryapti, bu inflyatsiyaga ham ijobiy ta’sir ko‘rsatgan. Bundan tashqari, boshqa rivojlanayotgan bozor valyutalaridan farqli o‘laroq, rubl global sarmoyadorlarning xavfli aktivlarni tark etishi natijasida kapitalning chiqib ketishi bosimini boshdan kechirmayapti, chunki ularning aksariyati Rossiyani allaqachon tark etib bo‘lgan. Agentlikning qayd etishicha, valyutaning mustahkamlanishi Kreml uchun yoqimsiz hodisa bo‘lishi mumkin, chunki bu xorijiy valyutada olinadigan energiya daromadlarini kamaytiradi va mamlakat ichida resurslarni ishlab chiqarish xarajatlarini oshiradi. Ukrainadagi urush va ijtimoiy dasturlar uchun rubl ajratish hajmi ham ortadi. Rubl kursining barqarorlashuviga qaysi omillar ta’sir qilyapti? Geosiyosiy optimizm. Rossiya va AQSH o‘rtasidagi muzokaralarning boshlanishi, amerikaliklar va Ukraina rasmiylari o‘rtasidagi mojaroni hal qilish bo‘yicha aloqalar xorijiy investorlarning Rossiya fond bozoriga kapital kiritishini rag‘batlantiryapti. Shuningdek, AQSH Rossiyaga qarshi sanksiyalarni yumshatish rejasini tayyorlayotgani haqidagi xabarlar ham paydo bo‘lgandi. Rossiya Markaziy banki oxirgi hisobotida ham rublning mustahkamlanishiga ta’sir qilayotgan asosiy omillardan biri sifatida geosiyosiy keskinlikning pasayishi bo‘yicha ijobiy kutilmalar keltirilgan. Valyuta tushumlarining ko‘payishi. Fevral oyida Rossiyaning eng yirik eksportchilaridan 29 ta kompaniyaning sof savdosi yanvar oyiga nisbatan 25 foizga oshgan va 12,4 milliard dollarni tashkil etgan. Natijada moliya bozorida rubl aktivlariga nisbatan talab oshgan. Mavsumiy talabning pasayishi. Market Power loyihasi tahlilchilarining qayd etishicha, birinchi chorakda valyutaga bo‘lgan talab ham import qiluvchilar, ham aholi o‘rtasida past bo‘ladi. Bu davrda tashqi qarzni to‘lash uchun xorijiy valyutaga bo‘lgan ehtiyoj ham yilning boshqa davrlariga nisbatan kamayadi. Jahon bozorida dollar kursining zaiflashishi. Mart oyida Amerika valyutasi nafaqat rubl, balki boshqa valyutalarga nisbatan ham zaiflashdi. Global miqyosida dollarga bo‘lgan talab AQSH iqtisodiyoti istiqbollari haqidagi xavotirlarning kuchayishi tufayli pasaygan. Bozordagi sarosimaga Donald Trampning boj urushi asosiy sabab bo‘ldi. Amerika prezidenti joriy qilgan yuqori tariflar natijasida iqtisodiyotda retsessiya boshlanishi istisno etilmayapti.

So‘nggi oylarda Ramzan Qodirov va Vladimir Putin o‘rtasidagi munosabatlar buzilgan. Bu haqda «Vajniye istorii» nashriga FXXning (FSB) Shimoliy Kavkaz bo‘yicha ixtisoslashgan sobiq xodimi ma’lum qilgan va uning so‘zlarini hozirda ishlab turgan hamkasbi ham tasdiqlagan. Shuningdek, ma’lumotlar qisman Shimoliy Kavkazda faoliyat yurituvchi jurnalist va inson huquqlari faollari tomonidan tasdiqlangan. Manbalarga ko‘ra, Qodirov bilan Putin o‘rtasidagi kelishmovchilikning asosiy sababi — FXX Qodirov Kreml bilan kelishilmagan holda o‘z aktivlari va oila a’zolarining kelajakdagi xavfsizligi borasida Yaqin Sharqdagi musulmon monarxiyalar vakillari bilan muzokaralar olib borayotgani haqida ma’lumot bergan. Qodirov anchadan beri og‘ir xastalikka chalingan. «Novaya gazeta Yevropa» nashri jurnalistlari surishtiruviga ko‘ra, u buyrak va oshqozon osti bezi bilan bog‘liq jiddiy muammolarga duchor bo‘lgan. Uning nutqidagi qiyinchiliklar xastalik kuchayib borayotganidan dalolat beradi. Qodirov o‘z salomatligidagi yomonlashuvni media faolligi bilan niqoblashga urinayotgan bo‘lsa-da, oxirgi oylarda u ko‘pincha uzoq vaqt davomida jamoatchilik ko‘zidan yo‘qolib qolmoqda. Yanvar va fevral oylarida Checheniston rahbari kameralar qarshisida ko‘rinish bermagan, keyinroq buni ta’til bilan izohlagandi. «Menga turli xastaliklarni yopishtirishdi», — degan u bu haqida. Shundan keyin Qodirov hech qanday katta bayonotlar bermagan va faqat oldindan tayyorlangan «konserva» videolari tarqalgan. Checheniston rahbari o‘z hududidagi hokimiyat tarkibini juda yaxshi tushunadi va agar u mabodo sahnadan tushsa, oila a’zolarini nima kutayotganini ham biladi. Federal markazning va’dalari va xavfsizlik kafolatlari qancha turishidan ham yaxshi xabardor. Qodirovning ko‘p sonli qarindoshlari taqdiri borasidagi ishonchsizlik uni Yaqin Sharqdagi musulmon mamlakatlardan ular uchun kafolat izlashga majbur qilgan. Ushbu mamlakatlar rahbarlari bilan Qodirovda azaldan shaxsiy munosabatlar mavjud. «Vajniye istorii» manbalariga ko‘ra, Qodirov bunday muzokaralarni Kremldan yashirishga uringan, ammo bu haqda FXX darhol xabar topib, Putinga yetkazgan. Yaqinda, masalan, Qodirov o‘zining to‘ng‘ich farzandi — 26 yoshli qizi Ayshatni davlat lavozimlaridan olib tashladi. 2020 yildan boshlab Ayshat (u Qodirovning barcha farzandlari orasida unga eng yaqini) — Checheniston madaniyat vazirining birinchi o‘rinbosari, keyinchalik vazir, 2023 yilda esa bosh vazir o‘rinbosari bo‘lgan. Qodirovning Kreml bilan munosabatlari yomonlashishi bilan bir vaqtda Ayshat lavozimdan ketgan va «Vyorstka» nashri yozishicha, Chechenistondagi eng yirik eksportyor — «Chechen mineral suvlari» kompaniyasi egasiga aylangan. Ilgari bu kompaniya Qodirovlar oilasiga tegishli bo‘lgan — avval Axmat Qodirov fondi orqali, keyinchalik esa ikki nominal mulkdor orqali. Mart oyi oxirida Ayshat Qodirova va Checheniston rahbarining kichik qizi Taborakning ismlari yuridik shaxslar reyestrida yashirib qo‘yilgan. Kreml bilan kelishmovchilik Qodirovning yaqin safdoshi — Davlat dumasi deputati Adam Delimxanovga ham ta’sir qilgan. «2025 yil boshidan boshlab Adam Delimxanov qanday summa bo‘lmasin, har qanday kuch ishlatish bilan bog‘liq nizolarda ishtirok etishdan qat’iyan bosh tortmoqda. Unga to‘g‘ridan to‘g‘ri murojaat qiluvchilarga u „eng yuqorida“ Checheniston yetakchilari va kuch tuzilmalari bunga o‘xshash ishlarga aralashmasligi va umuman „ko‘zga ko‘rinmasligi“ to‘g‘risida qattiq ko‘rsatma berilganini aytadi», — deb yozgan «VCHK-OGPU» telegram-kanali. «Vajniye istorii» manbalari ham bu ma’lumotni tasdiqlagan. Shimoliy Kavkazda faoliyat olib borayotgan mustaqil jurnalistning (anonimlik sharti bilan) aytishicha, Qodirov va Delimxanovning Kreml bilan ziddiyati haqida Kavkazdagi inson huquqlari jamoatchiligi ham xabar topgan. Chechenistonning «Niyso» harakati vakili Ansar Dishni «Vajniye istorii»ga bergan intervyusida shunday deydi: «Adam Delimxanovga haqiqatan ham uning imkoniyatlari chegarasi ko‘rsatildi». Uning so‘zlariga ko‘ra, Delimxanov hozircha Moskvadagi Katta Yakimankada joylashgan «Prezident-Otel»da qolmoqda — bu joy Qodirovning poytaxtdagi vakillari uchun shtab sifatida xizmat qiladi. Kreml va FXX Delimxanovning so‘nggi paytlarda davlat rahbariyati bilan kelishilmagan holda reyderlik va tovlamachilikni o‘z ichiga olgan jinoiy sxemalar tashkil qilganidan norozi. Delimxanov jamoasi qanday harakatlarda ayblanayotgani bo‘yicha batafsil ma’lumot berilmagan.

Bugun, 7 sentyabr kuni, O‘zbekiston osmonida noyob astronomik hodisa — to‘liq Oy tutilishi yuz beradi. Bu haqida Zamin.uz xabar berdi. O‘zbekiston Fanlar akademiyasining ma’lumotlariga ko‘ra, ushbu hodisa mamlakatimizning barcha hududlaridan aniq ko‘rinadi. Oy tutilishi paytida Oy yuzasi butunlay Yer soyasida qoladi. To‘liq fazali tutilish 1 soat 22 daqiqa davom etadi, biroq butun jarayon 5 soatdan ortiq vaqtni o‘z ichiga oladi. Bu hodisa nafaqat O‘zbekistonda, balki Evroosiyo va Afrikadagi bir qator davlatlarda ham kuzatiladi. Jumladan, Qozog‘iston, Qirg‘iziston, Tojikiston, Turkmaniston, Afg‘oniston, Eron, Arab davlatlari, shuningdek, Pokiston, Hindiston, Xitoy, Janubiy va Shimoliy Koreya, Malayziya, Vyetnam, Laos kabi mamlakatlarda to‘liq Oy tutilishini ko‘rish mumkin. Rossiyaning markaziy hududlari, Turkiya, Ozarbayjon, Saudiya Arabistoni, Yaponiya va Avstraliyaning ayrim joylarida ham Oy to‘liq soyada qoladi. Yevropa, Filippin, Gavayi, Fidji va Yangi Zelandiya esa qisman tutilishni kuzatadi. O‘zbekistonda Oy tutilishining aniq vaqtlari quyidagicha: qisman tutilish Toshkent vaqti bilan 21:27 da boshlanadi, to‘liq faza 22:30 da kirib keladi, 23:11 da eng yuqori nuqtaga yetadi, 23:52 da to‘liq faza yakunlanadi va 8 sentyabr soat 00:56 da qisman faza ham tugaydi. Mutaxassislar ma’lumotiga ko‘ra, tutilish davomida Oyning ufqdan balandligi dastlab 27 darajani tashkil etadi, maksimal paytda esa 39 darajagacha ko‘tariladi. Eng muhimi, ushbu hodisani kuzatish uchun teleskop yoki boshqa maxsus uskunalar talab qilinmaydi. Oddiy ko‘z bilan ham Oy tutilishini xavfsiz tomosha qilish mumkin. Olimlar ta’kidlaganidek, Oy tutilishini bevosita ko‘z bilan kuzatish mutlaqo xavfsiz hisoblanadi. Astronomiya ixlosmandlari va oddiy fuqarolar uchun bu kecha tabiatning noyob go‘zalligini ko‘rish va esda qolarli xotira yaratish uchun ajoyib imkoniyatdir. Manba: O‘zbekiston Fanlar akademiyasi.

Apple kompaniyasi sentabr oyida o‘zining yangi flagman smartfonlari iPhone 17 Pro va iPhone 17 Pro Max modellarini taqdim etdi. Bu haqida Zamin.uz xabar berdi. Ushbu qurilmalar nafaqat ichki imkoniyatlari, balki tashqi ko‘rinishi bilan ham sezilarli darajada yangilangan. Eng katta o‘zgarishlardan biri orqa kamera podining butun korpus eni bo‘ylab joylashganidir. Sensorlar joylashuvi avvalgidek qolgan, ammo LiDAR va chaqnoq endi qarama-qarshi tomonda joylashgan. Apple titan korpusdan voz kechib, alyuminiy korpusga qaytdi. Alyuminiy issiqlikni oldingiga nisbatan 20 barobar samaraliroq tarqatadi. Korpus to‘liq metall bo‘lib, orqa qismida simsiz zaryadlash uchun Ceramic Shield oynali maydon mavjud. Old panelda yangi Ceramic Shield 2 ishlatilgan bo‘lib, u uch barobar mustahkamroqdir. Shuningdek, ekran yuzasida yorug‘likni aks ettirmaydigan qoplama qo‘llanilgan. Ichki quvvat jihatidan yangi Apple A19 Pro chipi o‘rnatilgan. U 6 yadroli protsessor va 6 yadroli grafik protsessorga ega bo‘lib, ikkinchi avlod Dynamic Caching texnologiyasi yordamida uzoq davom etadigan vazifalarda oldingiga nisbatan 40 foiz tezroq ishlaydi. Pro modellarda birinchi marta bug‘ yordamida sovitish tizimi joriy etilgan bo‘lib, alyuminiy korpus bu jarayonga yordam beradi. Kamera tizimi ham sezilarli yangilangan. Endi to‘liq 48 megapikselli asosiy, ultra keng va telefotokameralar mavjud. Telefotokamera 8 barobar optik zoom, shuningdek 4 barobar rejimi va 3D stabilizatsiya funksiyasiga ega. Old kamera esa 18 megapikselli bo‘lib, Center Stage texnologiyasi bilan jihozlangan. Bundan tashqari, ProRes RAW formatida video yozish imkoniyati qo‘shilgan, bu esa videomontaj bilan shug‘ullanuvchilar uchun muhim yangilik hisoblanadi. Avtonomiya ko‘rsatkichlariga kelsak, iPhone 17 Pro modeli 33 soat video ko‘rish imkoniyatiga ega, iPhone 17 Pro Max esa 39 soat ishlaydi. Qurilmalarni 0 dan 50 foizgacha zaryadlash uchun atigi 20 daqiqa vaqt ketadi. Narxlari quyidagicha belgilangan: iPhone 17 Pro 1099 dollar, iPhone 17 Pro Max esa 1199 dollar. Qurilmalar 19 sentabrdan sotuvga chiqadi. Ranglar qatorida Silver, Deep Blue va Cosmic Orange mavjud. Yangi TechWoven g‘iloflar va Crossbody Strap aksessuar sifatida taqdim etildi. Apple kompaniyasi ushbu yangilanishlar bilan haqiqatan ham “Pro” darajasiga chiqa oldimi, bu savol foydalanuvchilar orasida muhokama qilinmoqda. Yangi modellar yuqori darajadagi quvvat va sifatni taqdim etadi, bu esa ularning bozordagi o‘rnini mustahkamlashga yordam beradi.

Turkiyadan hayratlanarli yangiliklar kelmoqda. Bu haqida Euro-football.ru xabar berdi. Ma’lumotlarga ko‘ra, Zinedin Zidan «Fenerbahche» futbol klubining yangi bosh murabbiyi bo‘lishi mumkin. Klub rahbariyati yozda jamoani sezilarli darajada kuchaytirganidan so‘ng, Zidan bilan dastlabki kelishuvga erishgan. 53 yoshli murabbiy maosh va shart-sharoitlar bo‘yicha muzokaralar yakunlangach, Turkiyaga ko‘chib o‘tadi, deb xabar beradi Sabah Spor nashri. Eslatib o‘tamiz, yaqinda «Fenerbahche» jamoasi bosh murabbiyi Joze Mourinyo bilan xayrlashdi. Bu qaror Stambul «kanarichkalari» Chempionlar Ligasi saralash bosqichida «Benfika»ga yutqazgach qabul qilindi. Oldinroq matbuotda Zinedin Zidan Fransiya terma jamoasi bosh murabbiyi Didye Deshamning o‘rnini egallashni rejalashtirayotgani haqida xabarlar tarqalgan edi. Desham ushbu lavozimni 2026 yilgi jahon chempionati yakunida tark etishi kutilmoqda. Bu yangiliklar futbol ixlosmandlari orasida katta qiziqish uyg‘otmoqda.

Avvalroq Angrenda yuz bergan yirik yo‘l-transport hodisasi haqida xabar berilgandi. Bu haqida Upl.uz xabar berdi. Toshkent–Osh xalqaro avtomobil yo‘lida bir nechta transport vositalari ishtirokida avtohalokat sodir bo‘ldi. Hodisa 7-sentyabr kuni soat taxminan 12:20 da yuz berdi. Ichki ishlar organlaridan olingan ma’lumotlarga ko‘ra, Shacman rusumli yuk mashinasi, unda sement tashilayotgan va 44 yoshli haydovchi boshqaruvida bo‘lgan, boshqaruvni yo‘qotib, temiryo‘l o‘tish joyida to‘xtab turgan ikkita yuk mashinasi va beshta yengil avtomobilga urildi. Zarba natijasida yong‘in yuzaga keldi, ammo voqea joyiga yetib kelgan tezkor xizmatlar tomonidan tezda o‘chirilgan. Ichki ishlar organlari o‘lim va jarohat olganlar soni haqida ma’lumot berdi. Hodisa joyida yetti kishi halok bo‘ldi. Besh kishi shifoxonaga yotqizildi, yana to‘rt nafar ishtirokchi tibbiy yordam olib, uyiga yuborildi. Hozirgi vaqtda hukumat hodisaning sabablarini o‘rganish uchun komissiya tuzdi. Komissiyaga boshchilik qilish uchun Bosh vazir o‘rinbosari Achilbay Ramatov tayinlandi.

Shimoliy Karolinada 23 yoshli ukrainalik qochqin Irina Zarutska poyezdda pichoqlab o‘ldirildi. Bu haqida Zamin.uz xabar berdi. Politsiya ayolga hujum qilgan 34 yoshli Dekarlos Braunni qo‘lga oldi va uni qotillikda ayblamoqda. Voqea videoga tushib, ijtimoiy tarmoqlarda keng tarqaldi, bu esa jamoatchilik orasida katta norozilikka sabab bo‘ldi. Shahar meri ushbu holatni sud tizimidagi xato deb atab, transportda xavfsizlikni oshirish bo‘yicha choralar ko‘rilishini va’da qildi. Zarutskaning oilasi uning 2022-yilda urushdan qochib AQShga kelganini va yangi hayotga tez moslashganini bildirdi. U san’atga qiziqardi, hayvonlarni yaxshi ko‘rar va oilasi bilan baxtli yashardi. Ushbu voqea siyosiy bahslarga ham sabab bo‘ldi. Ayrimlar Braun ilgari og‘ir jinoyatlar uchun jazolangan bo‘lsa-da, ozodlikka chiqqanini tanqid qildi. Shtat rahbari esa jinoyatchilikka qarshi yanada samarali choralar ko‘rishga chaqirdi. Bu voqea jamiyatda xavfsizlik va adolat masalalarini yana bir bor muhokama qilishga sabab bo‘ldi.

Sidneyda katta akula hujumi natijasida bir kishi halok bo‘ldi. Bu haqida Zamin.uz xabar berdi. Jabrlanuvchi Long Reef plyajida do‘stlari bilan cho‘milayotgan paytda akula hujumiga uchradi. Qutqaruvchilar uni qirg‘oqqa olib chiqdilar, ammo uning hayotini saqlab qolib bo‘lmadi. Ma’lum bo‘lishicha, jabrlanuvchi suvda atigi yarim soat bo‘lgan, hujum esa qirg‘oqdan taxminan 100 metr uzoqlikda sodir bo‘lgan. Hodisa yuzasidan Shimoliy plyajlar hududidagi bir nechta mashhur sohillar vaqtincha yopildi. Mutaxassislar ushbu sohillar 24 dan 72 soatgacha yopiq qolishi mumkinligini bildirgan. Politsiya aynan qaysi turdagi akula hujum qilganini aniqlash uchun tekshiruv olib bormoqda. Sidneyda oxirgi marta o‘limga olib kelgan akula hujumi 2022-yilda qayd etilgan edi. Avstraliyada yiliga o‘rtacha 20 ta shunday hodisa sodir bo‘ladi. Ushbu voqea mamlakatda akulalar xavfi borligini yana bir bor eslatdi. Odamlar sohil bo‘ylab ehtiyotkorlikni oshirishlari zarur. Qutqaruv xizmatlari ham plyajlarda xavfsizlikni ta’minlashni kuchaytirmoqda.

Ispaniyada yosh futbolchilar o‘rtasida xalqaro futbol turniri bo‘lib o‘tmoqda. Bu haqida Upl.uz xabar berdi. O‘zbekistonning 17 yoshgacha bo‘lgan terma jamoasi turnirning ikkinchi bosqichida Kanada terma jamoasi bilan bellashdi. Asosiy vaqt davomida o‘yin 2:2 hisobida yakunlandi. Penaltilar seriyasida O‘zbekiston jamoasi 6:5 hisobida g‘alaba qozondi. Birinchi bosqichda O‘zbekiston terma jamoasi Angliya jamoasiga 3:1 hisobida mag‘lub bo‘lgan edi. Terma jamoa xalqaro musobaqalarda ishtirok etishni davom ettirib, tajriba orttirishga harakat qilmoqda. Bu kabi musobaqalar yosh futbolchilar uchun muhim bo‘lib, ularning mahoratini oshirishga xizmat qiladi. O‘zbekiston futboli kelajakda yanada rivojlanishi uchun yoshlar o‘rtasidagi bunday turnirlar katta ahamiyatga ega. Terma jamoaning keyingi o‘yinlari ham qiziqish bilan kuzatilmoqda.

Domeniko Tedesko «Fenerbahche» jamoasining bosh murabbiyi lavozimiga asosiy nomzodlardan biridir. Bu haqida Euro-football.ru xabar berdi. Turkiya klubida portugaliyalik murabbiy Joze Mourinyu bilan xayrlashilgandan so‘ng yangi bosh murabbiy qidirilmoqda. «Kanareykalar» rahbariyati Tedesko nomini qisqa ro‘yxatga kiritgan va italiyalik mutaxassis bu lavozimni egallashga tayyor ekanligini bildirgan, deb xabar beradi mashhur jurnalist Nikolo Skira. Agar hammasi reja bo‘yicha amalga oshsa, 39 yoshli mutaxassis 2027 yilgacha Istanbulning yirik klubida shartnoma imzolaydi. Domeniko Tedesko so‘nggi ish joyi Belgiya milliy terma jamoasi bo‘lib, u yerda 2023 yil fevralidan 2025 yil yanvarigacha bosh murabbiylik qilgan. Bundan avval u «RB Leyptsig», Moskva «Spartak», «Shalke 04» kabi yirik klublarda ham faoliyat yuritgan. Uning murabbiylik tajribasi va yirik jamoalarda ishlaganligi «Fenerbahche» uchun katta imkoniyat bo‘lishi mumkin. Klub yangi murabbiy bilan kelgusida muvaffaqiyatlarga erishishni maqsad qilgan.