Texnologiya va xayr-saxovat dunyosidagi ikki yirik shaxs – Bill Geyts va Ilon Mask o‘rtasida navbatdagi jiddiy qarama-qarshilik yuzaga keldi. Microsoft asoschisi va dunyodagi eng yirik filantroplardan biri hisoblangan Geyts, Maskni USAID – AQSH Xalqaro taraqqiyot agentligi dasturlarini to‘xtatib, “eng qashshoq bolalarning hayotini xavfga qo‘yganlik”da aybladi.
Geytsning ta’kidlashicha, USAID tomonidan moliyalashtirishning keskin qisqarishi tufayli jahon miqyosida oziq-ovqat va dori-darmon zaxiralarida jiddiy yetishmovchilik yuzaga keldi. Bu esa qizamiq, poliomiyelit va OIV kabi og‘ir kasalliklarning tarqalish xavfini keskin oshirishi mumkin.
«Dunyodagi eng boy inson agar dunyodagi eng muhtoj bolalarni o‘ldirsa, bu juda qayg‘uli holat», — dedi Geyts ommaviy axborot vositalariga bergan intervyusi orqali.
Mask – G‘azo – Mozambik: geografiyada xato, qarorda oqibat
Geyts ayniqsa Mozambikdagi G‘azo viloyatida faoliyat yuritayotgan shifoxona misolida vaziyatning naqadar jiddiyligini ko‘rsatdi. Ushbu muassasa onadan bolaga yuqadigan OIV infeksiyasining oldini olishga ixtisoslashgan. Biroq, AQSH rasmiylari uni G‘azo sektoridagi HAMAS harakati bilan noto‘g‘ri bog‘lagan va moliyaviy yordamni to‘xtatgan.
«Men Ilon Maskni ana shu hozirgi OIV bilan kasallangan bolalar bilan yuzma-yuz uchrashishini istardim. U moliyalashtirishni to‘xtatgan, endi natijasiga qarasin», — dedi Geyts keskin bayonot bilan chiqib.
Uning so‘zlariga ko‘ra, Mask USAID agentligini “jinoyatchi” deb atagan bo‘lsa-da, u aslida bu tashkilot nima bilan shug‘ullanishini anglab yetmagan. Mask 2025 yil boshidagi nutqida USAIDning "o‘lish vaqti keldi" deb e’lon qilgan va uning faoliyatini deyarli tugatgan.
Qizig‘i shundaki, Mask fevral oyida Mozambikning G‘azo viloyatini noaniq bayonotlarida Falastinning G‘azo sektori bilan adashtirganini tan olgan edi. Bu esa uning ayblovlari asossiz va noto‘g‘ri qarorlarga olib kelganini ko‘rsatadi.
Ikki titan o‘rtasidagi ilgaridan mavjud ziddiyat
Bu Geyts va Mask o‘rtasidagi birinchi ziddiyat emas. 2012 yilda Mask Geyts va Uorren Baffet tomonidan tashkil etilgan “Giving Pledge” dasturiga qo‘shilib, boyligining kamida yarmini xayriyaga bag‘ishlashga va’da bergan edi. Biroq keyinroq, uning biografi Valter Isaaksonning ma’lum qilishicha, Mask Geytsga xayriya ishlarini “behuda” va “bema’ni” deb atagan.
Isaakson yozganidek, 2022 yilda Mask Geytsning Tesla aksiyalarini sotganini bilib qolgan va uni “yaxshilik qilishga da’vo qilgan holda kompaniyaga zarar yetkazib pul ishlashga uringan ikkiyuzlamachi” deb atagan.
Tahlilchilar nima deyapti?
Mutaxassislarning fikricha, bu mojaro dunyo miqyosidagi xayriya loyihalari, texnologik rahbarlarning ijtimoiy majburiyatlari va siyosiy qarorlarning ijtimoiy oqibatlari masalalarida muhim savollarni o‘rtaga qo‘yadi. Maskning radikal pozitsiyasi va Geytsning gumanitar yondashuvi esa global jamoatchilikda ikki xil fikr uyg‘otishi aniq.
Xalqaro xayriya va innovatsiya dunyosidagi yirik shaxslar o‘rtasidagi munosabatlar yana qanday keskinliklarga olib keladi — vaqt ko‘rsatadi.
