Pokistonda poliomiyelitni bartaraf qilishga qaratilgan sa’y-harakatlar, ayniqsa, emlash kampaniyalarida ishtirok etayotgan tibbiyot xodimlarining xavfsizligini ta’minlash masalasida jiddiy muammolarga duch kelishda davom etmoqda. 23 aprel kuni Belujiston viloyatining Mastung okrugidagi Tiri tumanida noma’lum shaxslar tomonidan qilingan hujum natijasida poliomiyelitga qarshi emlash guruhini kuzatib borayotgan «Levis» xizmati xodimlaridan ikki nafari o‘ldirildi.
Bu voqea mamlakatning turli hududlarida sog‘liqni saqlash sohasidagi kampaniyalarga ta’sir qilgan keng qamrovli zo‘ravonlik harakatlarining bir qismidir. Poliomiyelitga qarshi emlash guruhlari o‘n yildan ortiq vaqt mobaynida murakkab va ba’zida xavfli sharoitlarda ish olib borishmoqda. Bu qiyinchiliklar ayrim jamiyatlarda dezinformatsiya tarqalishi va yetarli darajada ishonch yo‘qligi bilan yanada og‘irlashmoqda, bu esa aholini emlash bilan qamrab olishga to‘sqinlik qilmoqda.
Belujiston viloyat sifatida tibbiy tadbirlarni amalga oshirish uchun eng murakkab hududlardan biri bo‘lib qolmoqda. Bunga uning geografik sharoiti, sog‘liqni saqlash infratuzilmasining zaifligi va davom etayotgan xavfsizlik muammolari sabab bo‘lmoqda. Bu omillar aholi bilan muntazam aloqa qilish va tibbiy xizmatlarni yetkazib berishni qiyinlashtiradi. Ayrim hududlarda emlash guruhlari qarshilikka duch kelishadi, bu esa kengroq ijtimoiy-siyosiy kontekstni aks ettiradi.
Odatda, vaksinatsiya guruhlari ayol tibbiyot xodimlaridan iborat bo‘lib, xavfsizlik xizmatlari xodimlari bilan birga harakat qilishadi. Ular nafaqat sog‘liqni saqlash sohasida muhim rol o‘ynaydi, balki davlat va mahalliy jamoalar o‘rtasidagi munosabatlarni mustahkamlashga ham hissa qo‘shadi. Ba’zi hollarda ularning ishtiroki mahalliy aholining davlat tuzilmalari bilan aloqa o‘rnatishining kamdan-kam shakllaridan biri bo‘lib qoladi. Ammo ularning bunday ko‘zga ko‘rinishi ba’zan keskinlik yoki shubha uyg‘otishi mumkin, ayniqsa, davlat tashabbuslariga ishonch past bo‘lgan joylarda.
Jahon sog‘liqni saqlash tashkiloti (JSST) va YUNISEF – Poliomiyelitni yo‘q qilish bo‘yicha global tashabbusning asosiy hamkorlari – poliomiyelit hozirgi vaqtda ham endemik (bartaraf etilmagan) bo‘lib qolgan yagona mamlakatlar Pokiston va Afg‘oniston ekanligini ta’kidlamoqda. Har ikki mamlakat ham o‘ziga xos muammolarga duch kelmoqda va tibbiyot xodimlarining xavfsizligini ta’minlash Pokistonda erishilgan muvaffaqiyatlarni saqlab qolish uchun muhim shart bo‘lib qolmoqda.
Emlash guruhlariga qarshi zo‘ravonlik holatlari kampaniyalarning belgilangan muddatlarini buzishi, vaksinalarga ishonchsizlikning kuchayishiga olib kelishi va kasallikni yo‘q qilish maqsadlari uchun uzoq muddatli xavf tug‘dirishi mumkin. Bu qiyinchiliklar front chizig‘ida ish olib borayotgan xodimlarga qo‘shimcha bosim yaratadi, ularning aksariyati cheklangan resurslar va yordam sharoitida murakkab vaziyatlarda ishlashmoqda. Bu to‘siqlarga qaramasdan, Pokiston maqsadli kampaniyalar va kuzatuv tizimlarining yaxshilanishi natijasida poliomiyelit holatlari sonini kamaytirishda sezilarli taraqqiyotga erishdi. Ushbu muvaffaqiyatlarni saqlab qolish va rivojlantirish mahalliy jamoalardan tortib, davlat va xalqaro tuzilmalargacha barcha darajalarning muntazam ishtiroki talab etadi.
Mastungdagi voqea Pokistonning ayrim hududlarida jamoat salomatligi dasturlari amalga oshirilayotgan murakkab vaziyatni yana bir bor eslatib o‘tadi. Bu muammolarni hal qilish tibbiyot xodimlarining xavfsizligini ta’minlashga, jamoalarning faol ishtirok etishiga hamda ishonchni mustahkamlash uchun shaffof va barqaror muloqotga ustuvor ahamiyat bergan holda kompleks yondashuvni talab etadi.
Natijada, Pokistonni poliomiyelitdan butunlay ozod qilish maqsadiga erishish nafaqat tibbiy sa’y-harakatlarga, balki bu harakatlar xavfsiz va samarali tarzda amalga oshirilishi mumkin bo‘lgan sharoitlarni yaratishga ham bog‘liqdir.
