Dunyo yangiliklari

Kiprning Aradipu shahrida yashovchi mashhur raqqos Dinos Kantis boshiga stakanlarni birma-bir joylashtirib, o‘ziga xos an’anaviy «Shisha raqsi»ni ijro qildi va bu bilan yangi Ginnes rekordini o‘rnatishga muvaffaq bo‘ldi. Bu haqda in-cyprus xabar tarqatdi. Tadbir davomida Dinos boshiga shisha stakanlarni ketma-ket joylab bordi. Yuzlab stakanlar bilan birga chiroyli va murakkab harakatlarni bajarishni uddaladi. Tomoshabinlar esa uni xalq musiqasi ostida qo‘llab-quvvatlab, qizg‘in olqishlab turishdi. Raqqos raqsi davomida birorta ham stakan tushirmasdan, butun harakatlarni yuqori mahorat bilan bajardi. Bu jahon rekordini yangilash uchun Dinos Kantis jami 468 ta sharob stakanini boshiga qo‘yib, raqsi bilan barchani hayratga soldi. Shu bilan u oldingi rekord egasi Aristotelis Valaoritisning 319 stakandan iborat natijasini ancha ortda qoldirdi. «Men orzuimni amalga oshirdim. Bu rekordni aynan o‘z vatanimda yangilashni istagandim va bu men uchun juda muhim edi. Har bir muvaffaqiyatimni marhum akam Zachariasga bag‘ishlayman. Bugun butun Aradipu aholisi birlashdi, bu g‘alaba butun hamjamiyatimiz uchun bo‘ldi», – deya o‘z fikrlarini bildirdi Dinos Kantis. Endilikda Kantisning ushbu chiqishi aks etgan video va boshqa tasdiqlovchi dalillar Ginnes rekordlari tashkiloti tomonidan ko‘rib chiqilishi kerak. Ularning tasdig‘idan keyin bu rekord rasman qayd qilinadi va dunyo tarixiga kiradi.

So‘nggi kunlarda ayrim xorijiy ommaviy axborot vositalarida Qozog‘iston Rossiya bilan chegara hududlariga harbiy kuchlarini joylashtirayotgani va mojaro ehtimoliga tayyorgarlik ko‘rayotgani haqida xabarlar tarqaldi. Ushbu xabarlarga Qozog‘iston Mudofaa vazirligi rasmiy munosabat bildirdi, deya ma’lum qildi «Stopfake.kz». Ayrim nashrlar, xususan, RTVI va «Xartiya 97%» portallari Qozog‘iston Rossiya bilan chegara hududlarida hududiy mudofaa brigadalarining katta guruhini joylashtirishni boshlagani va bu harakat go‘yoki ikki davlat o‘rtasida mojaro chiqishi ehtimoli bilan bog‘liq ekani haqida xabar tarqatgan edi. Tarqalgan xabarlar Qozog‘iston Mudofaa vazirligining ta’kidlashicha, hozirda ishlab chiqilayotgan «Hududiy mudofaa to‘g‘risida»gi qonun loyihasi mamlakatning ichki xavfsizligini kuchaytirish maqsadini ko‘zlaydi. Bu qonun milliy xavfsizlik tizimini zamonaviy talablarga moslashtirish, aholi, muhim infratuzilma obyektlari va davlatning hududiy yaxlitligini har qanday favqulodda vaziyatda himoya qilishni maqsad qiladi. Vazirlikning qayd etishicha, hududiy mudofaa kuchlarini shakllantirish jarayoni tashqi xavflarga javoban emas, balki mamlakat hududlarining logistika, demografiya va geografik xususiyatlari asosida rejalashtirilgan holda amalga oshirilmoqda. Qozog‘iston Mudofaa vazirligi ishlab chiqilgan qonun loyihasi hech bir davlatga qarshi qaratilmaganini, uni harbiy tahdid sifatida talqin qilish noto‘g‘ri ekanini alohida urg‘ulagan. Shuningdek, 24 aprel kuni Qozog‘iston prezidenti Qosim-Jo‘mart To‘qayev mamlakat Xavfsizlik kengashining yig‘ilishida Rossiya Federatsiyasi Qozog‘istonning eng yaqin strategik sherigi va ishonchli ittifoqchisi ekanini yana bir bor tasdiqladi. Davlat rahbari, shuningdek, mamlakatda millatlararo totuvlikni buzishga qaratilgan har qanday fitna va provokatsiyalarga keskin chora ko‘rish zarurligini ta’kidladi. “Rossiya Qozog‘istonning asosiy strategik hamkori va ishonchli ittifoqdoshi bo‘lib qolmoqda. Millatlararo totuvlikka putur yetkazishga qaratilgan har qanday ig‘vo va provokatsiyalarga qarshi qat’iy chora ko‘riladi.” Bu bayonot orqali rasmiy Nur-Sulton har qanday noto‘g‘ri talqinlarga yo‘l qo‘ymasligini ko‘rsatdi. Hududiy mudofaa tizimi — har qanday mamlakat uchun zarur ichki xavfsizlik kafolati. Uni tashqi urush sifatida talqin qilish — noto‘g‘ri tushuncha, yoki shunchaki manipulyatsiya bo‘lishi mumkin. Qozog‘iston rasmiylari vaziyatga ochiq va aniq bayonot berdi — hech qanday mamlakatga qarshi tayyorgarlik yo‘q, asosiy maqsad — ichki barqarorlik. Eslatib o‘tamiz, Qozog‘iston va Rossiya o‘rtasidagi do‘stona va ittifoqchilik munosabatlari uzoq yillik tarixga ega. Ikki davlat Yevrosiyo iqtisodiy ittifoqi, MDH, Shanxay hamkorlik tashkiloti kabi xalqaro tuzilmalar doirasida yaqin hamkorlik qilib keladi.

Bugun, 25 aprel kuni Kashmir hududida Hindiston va Pokiston o‘rtasida vaziyat keskinlashib, qurolli to‘qnashuvlar boshlandi. Bu haqda Press Trust of India agentligi xabar tarqatdi. Hozircha jabrlanganlar yoki qurbonlar haqida rasmiy ma’lumot berilmagan bo‘lsa-da, ikki tomon ham yengil va og‘ir turdagi qurollarni ishga solib, jang harakatlarini kengaytirmoqda. Sky News'ga intervyu bergan Pokiston mudofaa vaziri Havaja Asif, ikki yadro quroliga ega davlat o‘rtasidagi bu kabi keskin qarama-qarshilik butun jahon hamjamiyatining jiddiy xavotirlariga sabab bo‘lishi kerakligini urg‘ulagan. Hindiston tomonidan esa qiruvchi va radiolokatsion razvedka samolyotlari havoga ko‘tarilgani vaziyat yanada keskin tus olganini hamda harbiy harakatlar hududining kengayayotganini tasdiqlaydi, deb xabar bermoqda mahalliy manbalar. Hindiston va Pokiston o‘rtasidagi Kashmir mojarosi ko‘p yillik tarixga ega bo‘lib, ikki davlat ushbu hudud uchun ilgari ham bir necha marta to‘g‘ridan to‘g‘ri urush holatiga kelgan. Ikkala mamlakat ham bugungi kunda dunyodagi eng ko‘p yadroviy qurolga ega davlatlar qatoriga kiradi va ushbu mojaroning kengayishi jahon miqyosida xavfli vaziyatni keltirib chiqarishi mumkinligidan xavotir bildirilmoqda. Hozircha har ikki tomon ham xalqaro hamjamiyatga vaziyatni tinch yo‘l bilan hal qilishga tayyor ekanini ma’lum qilgan emas. Aksincha, Kashmirda harbiy harakatlarning kuchayishi jahon OAVlari va diplomatik doiralarda jiddiy tashvish bilan kuzatilmoqda. Hindiston mudofaa vazirligi va Pokiston harbiy kuchlari matbuot xizmati ham vaziyat bo‘yicha hozircha rasmiy bayonot berishmadi. Xalqaro kuzatuvchilar va siyosiy tahlilchilar esa, mazkur qarama-qarshilikni diplomatik yo‘l bilan hal qilish zarurligi haqida murojaatlarni kuchaytirmoqda.

Axios nashri tarqatgan ma’lumotga ko‘ra, AQSH hukumati Ukrainadagi urushni to‘xtatish uchun rasmiy “tinchlik rejasi” taklif qilgan. Unga ko‘ra, Qrim rasman Rossiya hududi sifatida tan olinadi, shuningdek, Rossiya tomonidan 2022 yildan keyin egallangan hududlarning aksar qismi ustidan nazorat “de-fakto” ratifikatsiya qilinadi. AQSH London muzokarasida nima taklif qilmoqda? Vashingtonning rejasiga ko‘ra, Ukraina quyidagilarni olishi mumkin: 1. Xavfsizlik kafolati — Yevropa davlatlari va, ehtimol, boshqa neytral mamlakatlar ishtirokida maxsus tinchlikparvar kuchlar. (Ammo, mexanizm qanday ishlashini hozircha hujjatda ochiqlanmagan.) 2. Xarkov viloyatidagi Rossiya egallagan kichik hudud qaytariladi. 3. Dnepr daryosiga to‘siqsiz chiqish imkoni beriladi. 4. Qayta qurish va kompensatsiya uchun yordam — lekin moliya manbalari noma’lum. 5. Zaporoje AES Ukraina hududi deb hisoblanadi, ammo uni AQSH nazoratida qo‘lish taklif qilinadi. Elektr energiyasi ham Ukraina, ham Rossiyaga yetkaziladi. 6. Qazilma boyliklar bo‘yicha AQSH-Ukraina hamkorligi yo‘lga qo‘yiladi. Rossiya nimaga erishadi? Vashingtonning ssenariysida Moskvaga quyidagi imkoniyatlar beriladi: 1. Qrim rasman Rossiya hududi sifatida “de-yure” tan olinadi. 2. Lugansk, Donetsk, Xerson va Zaporoje viloyatlaridagi ishg‘ol qilingan hududlar “de-fakto” ratifikatsiya qilinadi. 3. Ukraina NATOga a’zo bo‘lmasligiga va’da beriladi, ammo Yevropa Ittifoqiga qo‘shilishi mumkin. 4. 2014 yildan buyon joriy etilgan sanksiyalar bekor qilinadi. 5. AQSH—Rossiya iqtisodiy aloqalari kengaytiriladi, ayniqsa energetika va sanoat sohalarida. Kiyev bu taklifga qanday munosabatda? Axiosga ko‘ra, Ukraina rasmiylari taklifni Rossiya manfaatlariga nisbatan juda yoqimli, deb baholashmoqda. Kiyev manbasining aytishicha: “Rossiya uchun qanday foyda borligi aniq, ammo Ukraina uchun nimalar berilishi noaniq.” Ushbu ma’lumotlar ortidan London muzokarasida Ukraina bu rejani muhokama qilmasligi kutilmoqda. AQSH rasmiylaridan biri so‘nggi 24 soatda Kiyev 30 kunlik o‘t ochish kelishuviga e’tibor qaratishi haqida signal berganini bildirgan. Ma’lum bo‘lishicha, AQSH Davlat kotibi Marko Rubio Londonga bormaslikka qaror qilgan, uning o‘rniga delegatsiya muzokaralarni Buyuk Britaniya va Ukrainadagi hamkasblari bilan olib boradi. Хulosa: adolatli kelishuvmi yoki siyosiy manevr? Bu “tinchlik rejasi” Rossiyaga aniq yutuqlar, Ukrainaga esa turli noaniq va shartli va’dalar taklif qilmoqda. Qrimni tan olish, NATOdan voz kechish va xavfsizlik kafolatlarining mutlaq aniq emasligi — Ukraina uchun jiddiy xavotir uyg‘otmoqda. Siz nima deb o‘ylaysiz — Ukraina bu rejani qabul qilishi kerakmi? Yoki bu Kreml uchun geosiyosiy yutuq, Kiyev uchun bosimmi?

Hozirgi vaqtda Rossiyada ishchi kadrlarga bo‘lgan ehtiyoj keskin ortib borayotgani sababli, mamlakatga avval kuzatilmagan darajada migrantlar oqimi bo‘lib kelmoqda. Bu haqda Times nashri o‘zining telegram-kanali orqali yozib chiqdi. Nashrning ta’kidlashicha, Rossiyaga hozirda nafaqat an’anaviy hisoblangan Markaziy Osiyo davlatlaridan, balki Afrika qit’asi, Lotin Amerikasi hamda boshqa Osiyo mamlakatlaridan ham ishchi kuchlari ommaviy ravishda kirib kelmoqda. Bu mamlakatlardan kelgan ishchilar Rossiyaning o‘lchovlari bo‘yicha arzimas hisoblangan maoshlar evaziga ham mehnat qilishga tayyor ekanliklarini bildirmoqda. Shu paytgacha Rossiya o‘zining mehnat bozoridagi bo‘shliqlarni ko‘pincha Markaziy Osiyodan kelgan migrantlar hisobiga qoplab kelar edi. Ammo hozirda bu mintaqadan kelgan ishchilarning soni Rossiyadagi ishchi kuchi ehtiyojini qondirish uchun yetarli bo‘lmayapti. Natijada, Rossiya migrantlarni jalb qilish geografiyasini kengaytirishga majbur bo‘lyapti. Rossiya Federatsiyasi Mehnat vazirligi taqdim qilgan ma’lumotlarga ko‘ra, 2030 yilga borib mamlakatda ishchi kadrlarga bo‘lgan umumiy ehtiyoj qariyb 11 million kishini tashkil etadi. Bu ko‘rsatkich bugungi kunda mavjud bo‘lgan ishchi kuchlari sonidan ancha yuqori. Mazkur holat Rossiyaning iqtisodiy hayotidagi eng jiddiy muammolardan biri bo‘lib qolmoqda. Ayni vaqtda mamlakat mehnat bozoriga kirib kelayotgan yangi migrantlar, o‘z navbatida, Rossiya iqtisodiyotining turli sohalarida ish bilan band bo‘lish imkoniyatiga ega bo‘lmoqda. Ularning asosiy qismi qurilish, sanoat, xizmat ko‘rsatish va qishloq xo‘jaligi sohalarida mehnat qilmoqda. Mutaxassislarning fikricha, Rossiya ushbu katta ko‘lamdagi kadrlar tanqisligini hal qilish uchun migratsiya siyosati va mehnat bozoridagi qoidalarni qayta ko‘rib chiqishi zarur bo‘ladi.

Bugun, 23 aprel kuni Turkiyaning eng yirik megapolisi – Istanbul shahrida kuchli yer silkinishi qayd etildi. Mahalliy OAV tarqatgan ma’lumotlarga ko‘ra, tektonik harakatlarning kuchi 6,2 ballga yetgan. Zilzila mahalliy vaqt bilan 12:49 da sodir bo‘lgan. Turkiyaning Türkiye Today axborot agentligi xabar berishicha, yer osti tebranishlari nafaqat Istanbulning turli hududlarida, balki Bursa shahri va atrof tumanlarda ham sezilgan. Kutilmagan kuchli tebranish sababli aholi o‘rtasida qisqa muddatli vahima yuzaga kelgan. Hozircha mahalliy hukumat va favqulodda vaziyatlar boshqarmasi tomonidan qurbonlar va jabrlanganlar haqida aniq ma’lumot berilmadi. Shuningdek, infratuzilmaga yetadigan zararning ko‘lami haqida ham rasmiy ma’lumotlar yo‘q. Turkiya zilzila tadqiqot markazlari yer silkinishlari yaqin vaqt ichida yana takrorlanishi mumkinligini ta’kidlamoqda. Bu holat aholini ehtiyotkor bo‘lishga va xavfsizlik choralariga qat’iy rioya qilishga chorlamoqda. O‘zbekistonning Istanbul shahridagi Bosh konsulxonasi ham hozirgi paytda ushbu hududda bo‘lgan vatandoshlarga maxsus murojaat bilan chiqib, ularni ehtiyotkor va osoyishta bo‘lishga chaqirdi: «Barcha hamyurtlarimizdan rasmiy axborot manbalari orqali berilayotgan yangiliklarni kuzatib borishni va tegishli xavfsizlik choralariga amal qilishni iltimos qilamiz», – deyiladi O‘zbekistonning Istanbuldagi konsulxonasi tarqatgan rasmiy murojaatida. Turkiyadagi vaziyat bilan bog‘liq qo‘shimcha ma’lumotlar rasmiy manbalar orqali berib boriladi. Vaziyatga doir keyingi xabarlar e’lon qilib boriladi.

Yaqinda vafot etgan katoliklar yetakchisi – Rim papasi Fransisk haqida butun dunyodagi siyosiy doiralar tomonidan bildirilayotgan ta’ziyalar oqimi davom etmoqda. Lekin shu kunlarda Isroil tashqi ishlar vazirligining papa Fransisk vafoti yuzasidan bildirgan ta’ziyanomasini ijtimoiy tarmoqlardan olib tashlashi ommaviy axborot vositalari va jamoatchilik e’tiborini o‘ziga tortdi. Isroil TIV ta’ziyanoma bitigida papaning Quddusdagi muqaddas Yig‘i devorida ibodat qilayotgan suratni ham ilova qilib, uni o‘zining ijtimoiy tarmoqdagi sahifalariga joylashtirgandi. Lekin bu xabar tez orada o‘chirib tashlandi. Isroil TIV vakili esa bu holatga "xato bilan" izoh berdi va quyidagicha bayonot berdi: «Bu tvit va postlar xatolik bilan chiqarilgan. Biz papaning hayotligida Isroilga va G‘azo sektoridan olib borilgan urush borasidagi bayonotlariga kerakli munosabat bildirganmiz. Hozir esa uning vafotidan keyin bunday qilish niyatimiz yo‘q», – dedi Isroil tashqi ishlar vazirligi rasmiy vakili. Shu o‘rinda qayd etish lozimki, papa Fransisk hayoti davomida Falastin-Isroil nizosida tinchlik tarafdori bo‘lib, urushni keskin qoralab chiqqan. Xususan, u Isroil armiyasining G‘azoda tinch aholi, ayniqsa, maktablardagi bolalar va qurolsiz nasroniylarga qilingan hujumlarini qattiq tanqid qilgan. 2023 yil 7 oktyabrdan boshlab G‘azo sektorini bombaga tutgan Isroilning bu hujumlari natijasida 51 mingdan ziyod falastinlik qurbon bo‘lgan. Papa Fransisk ushbu voqealarni bir necha bor keskin tanqid qilgani, tahlilchilar fikricha, Isroil hukumatining papaga nisbatan sovuq munosabatiga sabab bo‘lgan. Isroilda papaning vafoti yuzasidan hozircha faqat prezident Itsxak Gersoggina ta’ziya bildirgan bo‘lsa-da, bosh vazir Binyamin Netanyahu va tashqi ishlar vaziri Gideon Saar bu voqeaga sukut saqlamoqda. Isroilning Vatikandagi sobiq elchisi Rafael Shyuts esa hukumatning bunday munosabatini tanqid qilib, buni «xato qaror» deb atadi. «Mening nazarimda, bu juda katta xato. Kimdir vafot etganidan keyin bunaqa hisob-kitob qilish bizga to‘g‘ri kelmaydi. Axir bu shunchaki bir davlat rahbari emas, balki insoniyatning beshdan bir qismi, bir milliarddan ziyod odamning ma’naviy yetakchisi haqida so‘z ketmoqda», – dedi sobiq diplomat. Eslatib o‘tamiz, dunyo katoliklari rahbari Papa Fransisk 21 aprel kuni 88 yoshida hayotdan ko‘z yumdi. Uning dafn marosimi esa 26 aprel kuni bo‘lib o‘tadi. Hozircha Isroil hukumati ushbu vaziyat yuzasidan boshqa qo‘shimcha bayonot bermagan. Mazkur voqea esa xalqaro hamjamiyatda qizg‘in muhokamalarga sabab bo‘lmoqda.

Dunyoning eng yuqori daromad ko‘rsatgan 100 nafar sportchisi 2024 yil davomida maosh, mukofot va reklama shartnomalari orqali rekord darajadagi 6,2 milliard dollar ishlab topdi. Bu sport tarixi uchun ham misli ko‘rilmagan natija. Bir yillik daromadda Krishtianu va Karri yetakchi 2024 yilda eng ko‘p maosh olgan sportchi — Krishtianu Ronaldu. Uning jami daromadi 260 million dollarni tashkil etdi. Uning ortidan esa NBA yulduzi Stefen Karri kelmoqda — 154 million dollar bilan. Biroq, eng katta voqea hozir ringda yoki maydonda emas, balki ta’rixda qayd etildi. Maykl Jordan — maydondan tashqaridagi mutlaq chempion Basketbol afsonasi Maykl Jordan, faoliyatini tugatganiga 20 yil bo‘lgan bo‘lsa-da, 2024 yilda 300 million dollar daromad orttirdi. Uning asosiy manbai — sport kiyimlari va poyabzal brendi orqali olinadigan to‘lovlar. ? Uning umumiy daromadi 1984 yildan buyon 3 milliard dollar, inflyatsiyani hisobga olganda — 4,15 milliard dollarga yetadi. ? Bu unga Sportico portali tomonidan tuzilgan “Barcha davrlarning eng boy sportchilari” ro‘yxatida 1-o‘rinni olish imkonini berdi. Qolgan yetakchilar kimlar? Eng badavlat 50lik: qaysi sport turlari vakillari ustun? - 13 basketbolchi, - 8 golfchi, - 7 bokschi va poygachi, - 5 tennischi, - 4 futbolchi, - 2 beysbolchi. Ulardan 18 nafari hali ham professional sportda, qolganlari esa nafaqaga chiqqan bo‘lsa-da, brend va faol tijorat faoliyati orqali katta daromad topmoqda. Ayollar orasida faqat bir nom — Serena Uilyams Top-50likdagi yagona ayol sportchi — tennis afsonasi Serena Uilyams. U: - $485 million (real qiymat), - $660 million (inflyatsiyadan so‘ng) jamg‘argan. Bu natija uni tennis dunyosidagi eng taniqli va daromadli ayolga aylantiradi. Siz nima deb o‘ylaysiz — 2025 yilda qaysi sportchi ro‘yxatda yuqoriga ko‘tarilishi mumkin? Messi va Ronaldudan keyin futbolda kimlar pul mashinasiga aylanadi?

Taniqli tadbirkor va AQSH Hukumat samaradorligi departamenti (DOGE) rahbari Ilon Mask AQSH hukumatidagi ishini tark etish niyatida ekanini ma’lum qildi. Bu haqda Washington Post gazetasi o‘zining anonim manbasiga tayanib yozmoqda, deya xabar beradi RIA Novosti agentligi. Manbaning ta’kidlashicha, Maskning maxsus davlat xodimi sifatidagi vakolati bu yilning may oyida yakunlanadi va uning yana uzaytirilishi bo‘yicha hozircha ma’lumot yo‘q. Nashrdagi ma’lumotga ko‘ra, Maskning hukumatdagi ishini tark etishga qaror qilganining asosiy sababi – "chap tarafdan bo‘layotgan noxush va axloqqa zid hujumlar"dan toliqqani bilan bog‘liq ekan. «Ilon Mask o‘ziga qarshi chap tarafdan sodir bo‘layotgan doimiy, noqulay va noodob hujumlardan charchagan. Shu sababli, u hukumatdagi lavozimini tark etishga qaror qilmoqda», — deya yozadi gazeta o‘z xabarlarida. Biroq, ayni paytda Mask o‘zi rahbarlik qilayotgan DOGE tashkilotining kelajagidan xavotirda emas. Chunki uning jamoasi a’zolari allaqachon ko‘plab AQSH federal agentliklarida yuqori natijalar ko‘rsatib, o‘z o‘rinlarini topishga ulgurgan, deb yozmoqda nashr. Oq uyning ismini oshkor etmagan yuqori martabali vakili ham DOGE agentligi erishgan natijalarni yuqori baholagan holda, tashkilotning ish samaradorligi "o‘zi uchun gapirishini" ta’kidlagan. Eslatib o‘tamiz, AQSH Hukumat samaradorligi departamenti (DOGE) mamlakat prezidenti Donald Tramp tashabbusi bilan tashkil etilgan bo‘lib, uning asosiy vazifasi "hukumat xarajatlarini qisqartirish va federal agentliklarning ish tartibini optimallashtirish" hisoblanadi. AQSH Kongressi Vakillar palatasining spikeri Mayk Jonson ham avvalroq DOGE idorasi Kongress tomonidan tasdiqlanmagan va "hayratlanarli darajadagi" katta xarajatlarni aniqlaganini ma’lum qilgan edi. Hozircha, Ilon Maskning hukumatdagi faoliyati qay tarzda yakunlanishi va uning ortidan tashkilotda qanday o‘zgarishlar bo‘lishi haqida aniq ma’lumotlar mavjud emas. Shu bilan birga, bu mavzudagi xabarlar nafaqat AQSHda, balki butun dunyoda katta qiziqish bilan kuzatilmoqda.

Ukraina rahbari Vladimir Zelenskiy mamlakat hududida o‘t ochish to‘liq to‘xtatilganidan keyingina Rossiya bilan har qanday ko‘rinishda muzokaralar olib borishga tayyorligini bildirdi. Bu haqda u jurnalistlar bilan uchrashuv paytida gapirdi. Prezident Zelenskiy muzokaralar jarayonida hech qanday to‘siq yoki "berk ko‘cha" bo‘lmasligi lozimligini alohida ta’kidladi. Shu bilan birga, Qrim yarimoroli Rossiya tomonidan noqonuniy ravishda bosib olingani va buni tan olmasligini yana bir bor qayd etdi. «Qrim – bu bizning yerimiz, Ukraina xalqiga tegishli hudud. Bunda boshqa gap bo‘lishi mumkin emas, chunki bu Konstitutsiyamizga ziddir», – deya tushuntirdi Zelenskiy. Shuningdek, Zelenskiy mamlakatning NATO a’zoligi bo‘yicha faqat alyansga a’zo bo‘lgan davlatlargina veto huquqiga ega ekanini eslatib o‘tdi. Ukraina rahbari AQSHning tinchlik muzokaralari jarayonidan chiqib ketishi mumkinligi haqidagi xabarlarga ham munosabat bildirdi. «Biz Amerika Qo‘shma Shtatlarining yordamidan voz kechishini xohlamaymiz. Bu nafaqat yordam, balki razvedka ma’lumotlari, ballistik hujumlardan himoya va xalqimizning hayoti bilan bog‘liqdir. Menimcha, AQSH kabi strategik hamkorimizdan ayrilishimiz katta yo‘qotish bo‘ladi. Agar Amerika muzokaralardan chiqib ketsa, bu yaxshi alomat bo‘lmaydi. Shu sababli, biz AQSH prezidenti Donald Tramp Ukraina bilan hamkorlikni davom ettirishiga hamda Rossiyaga bosimni kuchaytirishiga ishonamiz», – dedi Vladimir Zelenskiy. Eslatib o‘tamiz, AQSH rahbari Donald Tramp 20 aprel kuni Rossiya va Ukraina «shu hafta ichida» tinchlik kelishuviga erishishiga umid bildirgandi. U yaqin uch kun ichida Ukrainada tinchlikni ta’minlash bo‘yicha rejasini e’lon qilishini ma’lum qildi. Ayrim insayder ma’lumotlarga ko‘ra, reja loyihasida Ukraina o‘z hududining 20 foizini «de-fakto» tarzda Rossiya tomoniga topshirishi mumkinligi nazarda tutilgan. Tinchlik rejasida o‘t ochishni nazorat qilish uchun xalqaro tinchlikparvar kuchlarini Ukraina hududiga joylashtirish taklif qilinmoqda. Nazorat ishlari neytral davlatlar vakillaridan tashkil topgan maxsus qo‘shma komissiya tomonidan amalga oshiriladi. Bungacha Ukraina prezidenti Zelenskiy Rossiya tomoniga mamlakatdagi tinch aholi obyektlariga uzoq masofadan turib zarba berishni 30 kunga to‘xtatish va keyinchalik bu muddatni uzaytirish taklifini ham bildirgan edi. Rossiya prezidenti Vladimir Putin esa mazkur taklif o‘rganilishini va bu masalada ikki tomonlama muzokaralar olib borish mumkinligini aytgan. «Bu masala jiddiy o‘rganishni talab qiladi va uni hal qilish uchun ikki tomonlama muzokaralar formatida ishlash mumkin», degan edi Putin. Hozirda butun dunyo hamjamiyati Rossiya va Ukraina o‘rtasida tinchlik muzokaralarining qanday davom etishini katta qiziqish bilan kuzatmoqda.

Foto: Telegram / dnipropetrovskaODA Ukrainaning Dnepropetrovsk viloyatidagi Marganes shahri Rossiya qurolli kuchlarining dronlar bilan amalga oshirgan hujumiga uchradi. Bu haqda viloyat ma’muriyati rahbari Sergey Lisak ma’lum qildi. Uning xabar berishicha, 23 aprel kechasi sodir bo‘lgan hujum oqibatida korxona ishchilarini tashiydigan avtobus dron zarbasiga uchragan. Achinarlisi, voqea natijasida 9 kishi qurbon bo‘ldi, yana 30 kishi turli darajada jarohat olgan. Bundan avvalroq Sergey Lisak tunda Rossiyaga tegishli to‘rtta uchuvchisiz samolyot urib tushirilgani va ushbu voqealar natijasida ikki kishi jarohatlanganini xabar qilgan edi. Ukraina OAVlarining tarqatgan ma’lumotlariga ko‘ra, 23 aprelga o‘tar kechasi Rossiya harbiylari tomonidan dronlar bilan bir qator hududlarga hujum uyushtirilgan. Xususan, Poltava viloyatiga berilgan zarbalar oqibatida turar-joy binolaridan biri yaqiniga dron qulab tushgan va uch kishi jarohatlangan. Shuningdek, Odessa viloyatida ham turar-joy binolari va bir korxona hududida yong‘in kelib chiqqan, bu yerda ikki kishi jabrlangan. Kiyev viloyatining Brovarskiy tumanida esa dron bo‘laklari qulashi natijasida mehmonxona va restoran majmuasida yong‘in sodir bo‘lgan, baxtiga hech kimga zarar yetmagan. Bu haqda Ukraina favqulodda vaziyatlar davlat xizmati ma’lum qilmoqda. Hozircha Rossiya hukumati ushbu hodisalar bo‘yicha biror rasmiy munosabat bildirgani yo‘q. Ukrainada sodir bo‘lgan ushbu mudhish hujumlar xalqaro hamjamiyatning katta e’tiboriga sabab bo‘lmoqda. Hozirda hududlardagi zarar ko‘rgan binolar va infratuzilmalarni tiklash ishlari boshlab yuborilgan. Rossiya-Ukraina o‘rtasidagi ushbu jangovar harakatlar natijasida ko‘plab tinch aholi qurbon bo‘lmoqda va jabr ko‘rmoqda. Shuning uchun ham xalqaro tashkilotlar mojaroning tezroq hal etilishiga umid bildirib, tomonlarni vazminlik va tinchlikka chaqirmoqda.

© Sputnik / Stanislav Krasilnikov Rossiya prezidenti Vladimir Putin Moskvada bo‘lib o‘tgan «Kichik Vatan – Rossiya kuchi» II Butunrossiya munitsipal forumida mamlakatning turli hududlaridan kelgan munitsipal rahbarlar bilan uchrashuv o‘tkazdi, deb xabar bermoqda Kreml matbuot xizmati. Uchrashuvda Putin g‘arb davlatlarining Rossiyani strategik mag‘lubiyatga uchratishga bo‘lgan urinishlari to‘liq muvaffaqiyatsizlikka uchraganini maʼlum qildi. «G‘alabamizga endi hech kimning shubhasi qolmadi. G‘arb mamlakatlari maydonda yengilishlarini ko‘rib, Rossiyaning kuch-qudrati va mavjudligining kaliti xalqimizning jasorati va matonati ekanini tushunib yetishmoqda», — deya qayd etdi Putin. Prezident, shuningdek, G‘arb mamlakatlari tomonidan Ukrainaga yetkazib berilayotgan qurollarning ko‘p qismi doimiy ravishda qora bozorga chiqarilayotganini taʼkidladi. Uning so‘zlariga ko‘ra, Kiyev hukumati ukrain xalqidan o‘g‘irlangan kapitalni saqlab qolish uchun kurash olib bormoqda va xorijlik homiylari bilan ana shu sabab tufayli yaqin hamkorlik qilyapti. «Kiyevdagi hukumat rahbarlari faqat bitta ish bilan mashg‘ul bo‘ldi: hududlardan va odamlardan boylik va resurslarni chiqarib ketdi. Pullarni xorijdagi bank hisoblariga o‘tkazishdi. Ular xalq manfaatlari uchun emas, balki o‘zlari o‘g‘irlagan va xorijga olib chiqib ketgan mablag‘larni himoya qilish uchun kurashmoqda», — dedi Putin. U bunday o‘g‘irlik va talonchilik hali ham davom etayotganini qayd etdi. Davlat rahbari mamlakatning chegaradosh hududlarida yashovchi aholiga ham alohida minnatdorlik bildirdi. «Bizga chegaradosh bo‘lgan hududlarda yashovchi odamlarning jasorati, matonati va qahramonligi uchun chuqur minnatdorchiligimni bildiraman», — dedi u. Prezident, shuningdek, Rossiya tarkibiga yangi qo‘shilgan hududlarni tiklash ishlari o‘z vaqtida va to‘liq bajarilishi kerakligini taʼkidladi. Uning aytishicha, hukumatning barcha bo‘g‘inlari ushbu hududlarda yashovchi aholini har tomonlama qo‘llab-quvvatlashi zarur. Shu bilan birga, Putin Rossiyaning yangi hududlarida rahbarlik lavozimlariga jangovar tajribaga ega bo‘lgan shaxslarning kelayotganidan mamnun ekanini qayd etdi. Prezident maxsus ravishda 76-havo desant-shturm diviziyasi harbiylariga salom yo‘lladi. U bu harbiy bo‘linma jang maydonida juda samarali va qahramonlarcha kurashayotganini taʼkidladi. Vladimir Putin rus xalqi jasorati, matonati va qahramonligi Rossiyaning butun mavjudligi asosi ekanini, mamlakat yaxlitligi va mustaqilligiga tahdid qilmoqchi bo‘lgan kuchlar buni hali-hanuz to‘liq tushunmay kelayotganini aytib o‘tdi.

AQSH prezidenti Donald Tramp 13–16 may kunlari Saudiya Arabistoni, Qatar va Birlashgan Arab Amirliklariga (BAA) tashrif buyurishni rejalashtirmoqda. Bu haqda Oq uy matbuot kotibi Kerolayn Livitt rasman ma’lum qildi. Tramp avvalroq 1 aprel kuni bergan bayonotida birinchi navbatda Saudiya Arabistoniga borish ehtimolini tasdiqlagan edi. Shuningdek, bu safar doirasida u Qatar va BAA kabi boshqa Yaqin Sharq davlatlariga ham tashrif buyurishni rejalashtirganini bildirgandi. Donald Trampning prezidentlik lavozimiga qaytganidan so‘ng ilk xorijiy tashrifini aynan Saudiya Arabistonidan boshlashi AQSHning Fors ko‘rfazi davlatlari bilan munosabatlari yanada mustahkamlanib borayotganidan dalolat beradi. Bu mamlakatlar bilan iqtisodiy hamkorlik, savdo-sotiq va sarmoyalarni kengaytirish masalalari kun tartibida birinchi o‘ringa chiqmoqda. E’tiborlisi, Donald Tramp oldingi prezidentlik muddatida ham o‘zining xorijiy tashriflarini aynan Saudiya Arabistonidan boshlagan edi. O‘sha vaqtda Saudiya qirolligi AQSHdan jami 450 milliard dollarlik mahsulotlarni sotib olishga rozilik bergan. Endi kuzatuvchilar va mutaxassislar Trampning bu galgi tashrifidan keyin ikki tomonlama munosabatlar, xususan iqtisodiy hamkorlik qanday yangi darajaga ko‘tarilishini qiziqish bilan kuzatmoqda. Tramp Yaqin Sharq davlatlariga tashrif buyuradi: kun tartibida nimalar bor?

Xitoyning Xebey provinsiyasi, Tanshan shahrida inson aqliga sig‘maydigan voqea yuz berdi. South China Morning Post nashrining xabar berishicha, 9 yoshli maktab o‘quvchisi 25-qavatdan pastga yiqilib ketgan va bu dahshatli hodisadan so‘ng tirik qolishga muvaffaq bo‘lgan. Hodisa tafsilotlariga ko‘ra, qizcha o‘z uyida bo‘lgan paytida derazani ochmoqchi bo‘lib, tokchaga chiqqan. Ammo konstruksiya qizchaning vaznini ko‘tara olmagan va natijada bola 25-qavatdan pastga qulab tushgan. U omadli tasodif natijasida 7-qavatdagi kvartiralardan birining tashqi tomonida joylashgan platforma ustiga tushgan. Bu paytda qizchaning uyida otasi ham bor edi, ammo u sodir bo‘lgan voqeadan bexabar holda qolgan. Ota kechki ovqat vaqtida qizini chaqirganida uni topa olmagan va turmush o‘rtog‘iga telefon qilgan. Hayron qolgan ota bir necha marta derazadan tashqariga ham qaragan, lekin qizchani payqamagan, chunki u platformada bir necha qadam yurib, yashiringan bo‘lgan. Faqat boshqaruv kompaniyasining vakilidan qo‘ng‘iroq kelganidan keyin er-xotin qizining qayerda ekanini bilishgan. Ma’lum bo‘lishicha, yettinchi qavatda istiqomat qiluvchi fuqaro qizchaning yiqilgan ovozini eshitib, ko‘chaga chiqqan va uning platformada yotganini ko‘rib qolgan. U zudlik bilan boshqaruv kompaniyasiga xabar qilgan. Qizning holati og‘ir edi — ko‘zlari shishib ketgan, ko‘p miqdorda qon yo‘qotgan bo‘lishiga qaramay, qizcha o‘zida edi. Uni tezda Tanshandan 200 kilometr uzoqlikdagi Pekin shahriga olib borishgan. Poytaxt shifokorlari tekshiruvlardan keyin qizchaning qo‘llari, qoshlari va ko‘krak qafasida bir nechta sinish holatlarini aniqlashgan va ikki marta murakkab jarrohlik amaliyotini o‘tkazishgan. Hozirda kichik maktab o‘quvchisi reabilitatsiya jarayonini boshdan kechirmoqda. Aprel oyi oxirida esa shifokorlar uni yana bir bor tekshiruvdan o‘tkazadi va holatini nazorat qiladi. Ushbu mo‘jizaviy hodisa butun Xitoyda ommaviy axborot vositalari orqali keng yoritilmoqda va qizchaning omon qolgani haqidagi yangilik ko‘pchilikni hayratga solib, uning tezroq sog‘ayib ketishi uchun istaklar bildirilmoqda.

Kaliforniya shtatida yashovchi, yillar davomida ko‘chada tunni o‘tkazib kelayotgan erkak bir kunda omad eshigini ochdi. U Sandy's Deli Liquor nomli mahalliy do‘kondan lotereya chiptasi sotib olib, 1 million dollar yutuqqa ega bo‘ldi. Bu haqda Los Angeles Times nashriga tayanib “Pravila jizni” ma’lum qildi. Qahramonning ismi sir, ammo omadi ochiq G‘olibning to‘liq ismi oshkor qilinmagan, lekin u Sandy's Deli Liquor do‘konining doimiy mehmoni ekan. Do‘kon boshqaruvchisi Uilson Samaan uni samimiy, ishonchli va halol inson sifatida tavsiflaydi. Uning aytishicha, erkak juda ko‘p yillardan beri San Luis Obispo shahri ko‘chalarida yashab kelgan. Bir paytlar Samaan unga do‘konda ish taklif qilgan, ammo erkakning tizzasidagi kasallik bunga monelik qilgan. "Uka, sen jekpot yutding!" G‘olib bu ulkan omad haqida o‘tgan haftada bilib qoldi. Odatidagidek do‘konga kirib, chiptadagi himoya qatlamini tozaladi va raqamlarni ko‘rib, lol qoldi. “U avval 100 ming dollar yutdim deb o‘yladi. Keyin men unga: 'Yo‘q, sen butunlay jekpotni yutding!' deb aytdim,” — deb xotirlaydi Samaan. Shundan so‘ng u g‘olibni California Lottery idorasiga olib bordi, u yerda chipta rasman tasdiqlandi. Statistik ma’lumotlarga ko‘ra, bu kabi yirik yutuqni qo‘lga kiritish ehtimoli 2 047 423 ta chiptadan bittada bo‘lar ekan. “Bu pul hayotimni tubdan o‘zgartirdi” Yong‘indek yoyilgan bu voqea jurnalistlar diqqat markaziga tushdi. LA Times muxbiri bilan suhbatda erkak shunday dedi: “Mening hayotim to‘liq o‘zgardi. Bu pulga kichik uy va avtomashina olishni niyat qilyapman. Qolganini esa kelajak uchun sarmoya qilishni o‘ylayapman.” California Lottery vakillariga ko‘ra, yutuqni rasmiylashtirish jarayoni bir necha hafta yoki ikki-uch oygacha cho‘zilishi mumkin. Siz lotereya chiptasi olib ko‘rganmisiz? Agar 1 million dollar yutsangiz, nima qilgan bo‘lar edingiz? Fikringizni izohda yozing!

AQSH prezidenti Donald Tramp Vashington va Tehron o‘rtasidagi yadroviy masala bo‘yicha muzokaralar samarali kechganini ma’lum qildi. Ammo muzokaralar yakunlari qanday bo‘lishi haqida biror aniq ma’lumot berishga hali erta ekanligini ham ta’kidladi. «Biz Eron masalasida juda samarali va ijobiy uchrashuvlar o‘tkazdik. Ko‘ramiz, bu muzokaralar nimalarga olib keladi. Kelgusi qadamlar uchun bizga hali vaqt kerak, ammo uchrashuvlarning natijalari umidbaxsh», — dedi Tramp jurnalistlarga bergan intervyusida. Shu bilan bir vaqtda Eron prezidenti ma’muriyati Vashington bilan muzokaralarni davom ettirishga tayyorligini, lekin bu jarayon milliy manfaatlarga to‘liq mos kelishi kerakligini bildirdi. «Agar AQSH biz bilan teng huquqli va adolatli shartlar asosida kelishuvga tayyor bo‘lmasa, biz o‘z yo‘limizni davom ettirishdan boshqa chora topmaymiz», — deyiladi Eron prezidenti ofisining bayonotida. Ma’lumki, 19 aprel kuni Rim shahrida AQSH va Eron delegatsiyalari Tehronning yadroviy dasturi bo‘yicha yuzaga kelgan vaziyatni tartibga solishga qaratilgan muzokaralarning ikkinchi bosqichini o‘tkazdi. Bu uchrashuvda yadroviy energiyadan tinch maqsadlarda foydalanish masalasi ham muhokama qilingan. Avvalroq AQSH tomoni Tehronga o‘zining yuqori darajada boyitilgan uranini Rossiya kabi uchinchi mamlakatga topshirishni taklif qilgani haqida xabar berilgan edi. Xalqaro jamoatchilik AQSH va Eron o‘rtasidagi ushbu muzokaralarni diqqat bilan kuzatmoqda. Ularning natijalari yadroviy masala atrofidagi keskinlikni pasaytirishga yordam berishi mumkin.

Janubiy Koreya poytaxti Seul shahrida 21 qavatli turar joy binosida dahshatli yong‘in yuz berdi. Bu haqda mahalliy Yonhap agentligi xabar tarqatdi. Hodisa natijasida bir kishi halok bo‘lgan va yana olti nafar kishi turli darajadagi jarohatlar olgan. Jarohatlanganlar orasidagi to‘rt kishi, yoshi 50 dan 80 yoshgacha bo‘lgan fuqarolar tutundan zaharlanish va nafas olishdagi qiyinchiliklar bilan kasalxonaga yetkazilgan. Ularning ikki nafari esa tutundan saqlanish uchun o‘z jonini xavf ostiga qo‘yib, binodan to‘rtinchi qavat balandligidan pastga sakrashga majbur bo‘lgan. Politsiya ma’lumotiga ko‘ra, yong‘inni 60 yoshli erkak ataylab uyushtirgan. U pestitsid sepish uchun mo‘ljallangan maxsus purkagichdan foydalanib, binoga o‘t qo‘ygan va o‘z joniga qasd qilgan. Erkak o‘limidan oldin qoldirgan xatda qizidan bemor bo‘lgan onasiga qarashni iltimos qilgan. Shuningdek, xat ichiga turmush o‘rtog‘ining davolanishi uchun 50 ming von (taxminan 35 AQSH dollari) qo‘yilgan edi. Politsiya erkakning jasadini to‘rtinchi qavatda aniqlagan va uning barmoq izlari o‘t qo‘yishda ishlatilgan purkagichdagi izlarga mos kelganini tasdiqlagan. Kuchli yong‘inni bartaraf etish uchun yong‘in o‘chiruvchilar 1,5 soatdan ortiq vaqt davomida harakat qilishgan. Hozirda hodisa bo‘yicha tergov ishlari davom etmoqda.

AQSHning Shimoliy Karolina shtatida yashovchi homilador ayol o‘z salomatligida g‘alati alomatni sezgach, sun’iy intellekt — ChatGPT'ga murojaat qildi. U olgan tavsiyalar esa nafaqat uning, balki tug‘ilmagan farzandining ham hayotini saqlab qoldi, deb yozmoqda Motherly manbasiga tayangan holda “Pravila jizni”. Nataliya Terriyen homiladorlikning oxirgi — sakkizinchi oyida edi. Bir kuni u to‘satdan jag‘ atrofi mushaklari taranglashib, og‘izni ocha olmaslikni his qildi. U holatni jiddiy deb hisoblamay, ChatGPT'dan so‘radi: “Nega jag‘imni qimirlata olmayapman?” ChatGPT javobida qon bosimini tekshirishni tavsiya qildi. Nataliya bunda shoshilmasdan amal qildi — natija esa hayratlanarli edi: qon bosimi me’yordan ancha yuqori, shu bois sun’iy intellekt unga zudlik bilan tez yordam chaqirishni maslaxat berdi. Kasalxonada esa holat juda xavfli deb baholandi — ayolning qon bosimi 200/146 gacha ko‘tarilgan. Shifokorlar vaziyatni kechiktirmay hal qilish uchun chaqaloqni muddatidan oldin tug‘dirish haqida qaror qabul qilishdi. Agar Terriyen o‘sha kecha uyquga yotgan bo‘lsa, shifokorlar fikricha, u ehtimol to‘satdan hushini yo‘qotishi yoki uyg‘onmasligi mumkin edi. Hozirda ona va bola sog‘-salomat, barcha narsa yaxshilikka chiqdi. Nataliya bu voqea bilan Instagram orqali o‘rtoqlashdi. Uning “ChatGPT hayotimni saqlab qoldi” degan postini millionlab odamlar ko‘rib, ijtimoiy tarmoqlarda keng tarqatishdi va yuz minglab layklar bilan qo‘llab-quvvatlashdi. Texnologiya inson hayotiga yordam bera oladi deb o‘ylaysizmi? Yoki unga haddan ziyod suyanmaslik kerakmi? Fikringizni yozing!

Quyoshda yuzaga kelgan katta koronal teshik tufayli yaqin kunlarda Yer magnitosferasida jiddiy o‘zgarishlar kuzatiladi. Bu haqda Rossiya Fanlar akademiyasining Kosmik tadqiqotlar instituti va Quyosh—Yer fizikasi sohasidagi mutaxassislar ma’lum qildi. Faollik qachon boshlanadi? Mutaxassislarning ta’kidlashicha, Yerdagi geomagnit fonidagi barqarorlik 21 aprelgacha saqlanib turadi. Biroq dushanba, ya’ni 22 aprel kuni kechqurundan faollik shiddat bilan ortadi. Aynan shu vaqtdan boshlab Yer atmosferasiga kuchli magnit bo‘roni yopirilib kirishi kutilmoqda. Olimlar bunday faollik yuz berish ehtimolini 80 foizgacha baholamoqda. Qaysi kunlarda eng shiddatli bo‘ladi? Magnit g‘alayonlarining eng yuqori darajasi 23 va 24 aprel kunlariga to‘g‘ri keladi. Bu vaqtda G2 darajasidagi kuchli geomagnit zarbalar kuzatilishi mumkin. Faqat 25–29 aprel oralig‘idagina magnit maydoni barqaror holatga qaytishi taxmin qilinmoqda. Bo‘ron taxminan ikki kun davom etishi mumkin. Uning birinchi belgilari 21 aprel soat 14:00 dan keyin kuzatiladi. Kuchli geofizik ta’sir 22 va 23 aprel davomida saqlanishi, faqat 24 aprel kechki soat 21:00 dan keyin tinchlanishi mumkin. Shu bilan birga, olimlar hushyorlikka chaqirmoqda: koronal teshiklar ba’zan kutilmagan qo‘shimcha bo‘ronlarga sabab bo‘lishi va ularning davomiyligi taxmindan uzoqroq bo‘lishi mumkin. Magnit bo‘ronida o‘zingizni qanday asrash kerak? Tibbiyot mutaxassislari bunday kunlarda quyidagilarga amal qilishni tavsiya etmoqda: Uyqu tartibini buzmaslik, yorug‘ va tinch muhitda yetarlicha uxlash; Spirtli ichimliklar va yog‘li taomlardan uzoqlashish; Kun davomida ko‘p suv ichish — bu organizmning barqaror ishlashini ta’minlaydi; Ochiq havoda sayr qilish, yengil jismoniy faollik bilan tanani faol holatda ushlab turish; Agar zarur bo‘lsa, shifokor maslahatiga ko‘ra yurak-qon tomir tizimini qo‘llab-quvvatlovchi dorilar qabul qilish. Shuningdek, asab tizimiga ortiqcha zo‘riqish berishdan saqlanish, stressni kamaytirish ham juda muhim. Bu birinchi marta emas Eslatib o‘tamiz, o‘tgan haftada ham Yer magnitosferasiga kuchli geomagnit zarbalar ta’sir ko‘rsatgan, ba’zi odamlarda bosh og‘rig‘i, asabiylik, uyqusizlik va umumiy charchoq kuzatilgan. Siz bu kabi magnit bo‘ronlarini sezasizmi? Tanangiz qanday reaksiya qiladi? Misollaringizni sharhda qoldiring!

Isroil mudofaa armiyasi (SAHAL) o‘tgan oy G‘azo sektorining Rafah shahri yaqinida 15 nafar favqulodda xizmat xodimi va BMT xodimining halok bo‘lishiga «operativ tushunmovchilik» va harbiy bo‘linma tomonidan buyruqlarga amal qilinmagani sabab bo‘lganini ma’lum qildi. SAHAL tomonidan o‘tkazilgan surishtiruv natijalariga ko‘ra, Isroil harbiylari ushbu fojia sodir bo‘lishida bir qator jiddiy xatolarga yo‘l qo‘ygan. Hodisaga aloqador bo‘lgan harbiy bo‘linma komandiri o‘rinbosari esa, sud jarayonida noto‘g‘ri va noto‘liq hisobot taqdim qilgani uchun lavozimidan bo‘shatilgan. Fojia 23 mart kuni sodir bo‘lgan. O‘shanda Qizil yarim oy jamiyatining Falastin bo‘limiga qarashli tez yordam mashinalari, BMT transporti va G‘azo fuqarolik mudofaasiga tegishli o‘t o‘chirish mashinasi Isroil harbiylari tomonidan o‘qqa tutilgan edi. Natijada 14 nafar qutqaruvchi va BMTning bir xodimi qurbon bo‘lgan. SAHAL bayonotiga ko‘ra, isroillik harbiylar mashinalarni dushmanning potensial tahdidi sifatida baholab, o‘t ochgan. Shu bilan birga, tergov jarayonida qurbon bo‘lganlardan 6 nafari Hamas a’zosi bo‘lgani iddao qilingan. Biroq Isroil bu iddaolarga nisbatan hech qanday isbot yoki dalil keltirmagan, garchi halok bo‘lganlarning shaxslari ochiq ma’lumotlarda mavjud bo‘lsa-da. Hisobotda, shuningdek, hodisa sodir bo‘lgan hudud dushman nazoratidagi jangovor harakatlar zonasi ekani, komandir esa tez yaqinlashayotgan mashinalardan xavf his qilgani aytilgan. Shuningdek, tun vaqtida ko‘rish imkoniyati cheklangani sababli komandir transport vositalari tez yordam mashinalari ekanini payqamaganligiga urg‘u berilgan. Biroq voqeadan keyin isroillik harbiylar dastlab mashinalar chiroqlarsiz va miltillovchi mayoqlarsiz harakat qilgani uchun ularga nisbatan shubha tug‘ilganini bildirgan edi. Keyinchalik qurbon bo‘lgan shifokorlarning biriga tegishli mobil telefondan topilgan video isroillik harbiylarning bu da’volarini rad etdi – kadrlarda avtomobillarning yoritish tizimi va maxsus miltillovchi mayoqlar yoqilgani aniq ko‘rinib turibdi. Videoda mashinalarning qaysi xizmatlarga tegishliligi aniq belgilab qo‘yilgan, feldsherlar esa maxsus yorug‘lik qaytaruvchi forma kiygan. Besh daqiqalik videoda qurbon bo‘lgan qutqaruvchining oxirgi lahzalari, uning duo o‘qigani va so‘ngra Isroil askarlarining ovozi eshitilmoqda. Halok bo‘lgan 15 nafar xodimning jasadlari voqeadan bir hafta o‘tibgina topilgan. Bu jarayonning cho‘zilishiga xalqaro tashkilotlar, jumladan, BMT tomonidan xavfsiz kirish uchun yo‘l tashkil etishdagi qiyinchiliklar sabab bo‘lgan. Qizil yarim oy va boshqa xalqaro tashkilotlar bu hodisani mustaqil tarzda tekshirishni talab qilmoqda. Isroil harbiylarining yuqori lavozimli ofitserlarga nisbatan chora ko‘rishi esa birinchi holat emas. O‘tgan yil aprel oyida ham World Central Kitchen gumanitar tashkiloti xodimlarining halok bo‘lishi bilan bog‘liq ishda ikki ofitser lavozimidan bo‘shatilgan edi. Isroil Rafahdagi keng ko‘lamli harbiy amaliyotini 2024 yil may oyida boshlagan va hududda keng ko‘lamda vayronagarchiliklar sodir bo‘lgan. Yanvar oyidagi vaqtincha sulhdan keyin shaharga qaytadan minglab aholi qaytib kelgan edi. Biroq 18 martda sulh bo‘yicha muzokaralar muvaffaqiyatsiz yakunlangach, Isroil G‘azodagi amaliyotlarni qayta boshladi. G‘azo sog‘liqni saqlash vazirligi ma’lumotlariga ko‘ra, 2023 yilning 7 oktyabridan beri davom etayotgan to‘qnashuvlarda kamida 51 201 kishi halok bo‘lgan.

Vengriyaning Seksard shahrida noodatiy va qiziqarli voqea – qabr qazish bo‘yicha 18-xalqaro chempionat bo‘lib o‘tdi. Bu haqida Zamin.uz xabar berdi. Ushbu musobaqa mamlakatning Qabr qazuvchilar uyushmasi tomonidan aniq reja va tartib asosida tashkil etildi. Tadbir kasb sohasi nufuzini oshirishga xizmat qildi. Musobaqada ishtirokchilar ikki kishilik jamoalar shaklida qatnashdi. Ularga ikki soat vaqt berildi. Shu vaqt ichida har bir jamoa 200x80 santimetr o‘lchamda va 160 santimetr chuqurlikda qabr qazishi kerak edi. Ushbu qoidalar ishtirokchilardan nafaqat mahorat, balki diqqat va tezkorlikni ham talab qildi. Chempionat yakunida Parakletosz Nonprofit jamoasi g‘olib deb topildi. Bu jamoa ketma-ket ikkinchi yil chempionlikni qo‘lga kiritdi, bu ularning puxta tayyorgarligi va kasbiy darajasining yuqori ekanligini ko‘rsatdi. Tashkilotchilarning ta’kidlashicha, bunday musobaqalar kasb nufuzini oshirish bilan birga, yosh avlodni professional mutaxassislar bilan yaqindan tanishtiradi. Shuningdek, ishtirokchilarga jamoaviy hamkorlik va sog‘lom raqobat muhitida ishlash ko‘nikmalarini rivojlantirishga yordam beradi. Bu tadbirlar kasbiy malakani oshirish va sohani yanada rivojlantirish uchun muhim ahamiyatga ega.

Ozarbayjonda 2025 yil iyul oyidan boshlab qarindoshlar nikohi qonun bilan taqiqlanganidan so‘ng to‘ylar soni sezilarli darajada kamaydi. Bu haqda Zamin.uz xabar berdi. Masalan, iyun oyida 5 mingdan ortiq nikoh qayd etilgan bo‘lsa, iyul oyida bu ko‘rsatkich 2 694 taga tushdi. Mutaxassislar bu o‘zgarishlarni yaqindan qarindoshlar o‘rtasidagi nikohlarni taqiqlovchi qonunning kuchga kirishi bilan bog‘lamoqda. Qonunga ko‘ra, umumiy bobosi yoki buvasi bo‘lgan aka-uka va opa-singil farzandlari, shuningdek, biologik qarindosh bo‘lgan amakivachchalar va xolavachchalar o‘rtasida nikoh to‘liq man etilgan. Ushbu qonunning asosiy maqsadi genetik nuqsonlar bilan tug‘iladigan bolalar sonini kamaytirish va sog‘lom avlodni ta’minlashdir. Tibbiyot mutaxassislari ta’kidlaganidek, qarindoshlar o‘rtasidagi nikohlar ko‘pincha irsiy kasalliklar yuzaga kelishiga sabab bo‘ladi, bu esa kelajak avlod sog‘lig‘iga salbiy ta’sir ko‘rsatadi. Ozarbayjon Adliya vazirligining ma’lumotlariga ko‘ra, 2025 yilning yanvaridan iyuligacha mamlakatda 12 146 ta ajrim holati qayd etilgan, bu ko‘rsatkich o‘tgan yilga nisbatan biroz kamaygan. Har 1000 kishi hisobiga ajrimlar darajasi 2,1 dan 2,0 ga tushgan. Yangi qonunga muvofiq, nikoh tuzish uchun ariza berayotgan shaxslar qarindoshlik darajasini aniqlash maqsadida tug‘ilganlik haqidagi guvohnoma hamda ota-onalarining hujjatlarini taqdim etishlari shart. Agar qonun buzilishi aniqlansa, bunday holatlar uchun ma’muriy yoki jinoiy javobgarlik belgilanadi. Ushbu qoidalar sog‘lom va barqaror jamiyat qurishga xizmat qiladi.

London shahrida tarixdagi eng yirik namoyishlardan biri bo‘lib o‘tdi. Bu haqida Zamin.uz xabar berdi. Ma’lumotlarga ko‘ra, taxminan 1,5 million kishi «Qirollikni birlashtir» shiori ostida ko‘chalarga chiqdi. Ushbu katta aksiya Temza daryosining janubiy sohilida joylashgan Sazerk tumanida boshlandi. Namoyishchilar poytaxt markaziga yo‘nalib, Uaytholl hukumat binosi tomon harakat qilishdi. Ular Vestminster ko‘prigidan o‘tib, asosiy yig‘ilish joyi bo‘lgan bosh vazir Kir Starmerning qarorgohi oldidagi ko‘chada to‘plandi. Tashkilotchilarning ma’lumotlariga ko‘ra, ushbu yirik harakatni English Defence League harakati asoschisi Tommi Robinson uyushtirgan. London ko‘chalarida yig‘ilgan odamlar turli plakatlar, shiorlar va da’vatlar bilan chiqish qildi. Kuzatuvchilar ta’kidlashicha, bu namoyish Buyuk Britaniyaning siyosiy jarayonlariga jiddiy ta’sir ko‘rsatishi mumkin. Shuningdek, namoyish nafaqat ishtirokchilar soni bilan, balki uyushganligi va siyosiy rang-barangligi bilan ham tarixiy voqea sifatida e’tirof etildi. Bu harakat mamlakatdagi siyosiy muhitda yangi davr boshlanishiga sabab bo‘lishi kutilmoqda. London aholisi tomonidan keng qo‘llab-quvvatlangan ushbu namoyish siyosiy faollik va birlashishning yorqin namunasi bo‘ldi.

Fransiyada prezident Emmanuel Makronning faoliyatiga nisbatan yangi impichment jarayoni boshlandi. Bu haqida Zamin.uz xabar berdi. Parlamentda 104 nafar deputat ushbu tashabbusni qo‘llab-quvvatlab, respublika prezidentiga nisbatan ishonchsizlik masalasini rasmiy kun tartibiga kiritdi. “Insoumise France” partiyasi raisi Matild Pano ta’kidlashicha, 10 sentyabr kuni mamlakat bo‘ylab o‘tkazilgan ommaviy norozilik namoyishlaridan so‘ng ekologlar va kommunistlar bilan birgalikda 104 deputat Makronga impichment e’lon qilish tashabbusini imzoladi. Unga ko‘ra, prezident o‘z lavozimidan iste’foga chiqishi lozim. 10 sentyabr kuni “Hammasini yoping” shiori ostida Fransiya bo‘ylab yirik namoyishlar o‘tkazildi. Norozilar hukumatning iqtisodiy siyosatini tanqid qilib, byudjetni qisqartirishga qarshi chiqdi. Namoyishlar davomida ko‘chalar to‘silib, chiqindi qutilari yoqildi va politsiya bilan to‘qnashuvlar yuz berdi. Parlamentdagi ovoz berishda 364 deputat qarshi ovoz bergan bo‘lsa, 194 nafari hukumatga ishonchsizlik bildirdi. Natijada bosh vazir Fransua Bayru hukumati iste’foga chiqdi. Namoyishlardan so‘ng mamlakatning ko‘plab shaharlarida fuqarolar ommaviy yig‘ilishlar va ko‘cha bayramlari o‘tkazdi. Bu siyosiy vaziyat aholining diqqatini jalb qilganini ko‘rsatmoqda. Hozirda Fransiyadagi siyosiy inqirozning rivojlanishi va Makronning lavozimda qolishi yoki iste’foga chiqishi nafaqat mahalliy, balki xalqaro hamjamiyat tomonidan ham diqqat bilan kuzatilmoqda.

Tailandda 21 yoshli erkak 11 oylik qizini jonli efirda osib o‘ldirdi. Bu haqda Zamin.uz xabar berdi. Bu haqda The Mirror nashri xabar berdi. Hodisa Facebook ijtimoiy tarmog‘idagi jonli videotranslyatsiya vaqtida sodir bo‘lgan. Erkak avval qizini osib o‘ldirgan, so‘ngra o‘z joniga qasd qilgan. Ushbu voqea jamoatchilik orasida katta shov-shuvga sabab bo‘ldi. Politsiya xodimlari ota va qizning jasadini Pxuketdagi tashlandiq mehmonxonada topdi. Dastlabki ma’lumotlarga ko‘ra, erkakning bu qotillik harakati uning rafiqasi bilan yuzaga kelgan nizo sabab bo‘lgan. Hodisa ota-ona va oila munosabatlaridagi muammolarni yana bir bor ochib berdi. Bu voqea ota-onalar va oilalarga internet va ijtimoiy tarmoqlardagi xavflarga nisbatan ogohlikni oshirish zarurligini ko‘rsatmoqda. Jonli efirda bunday nopok harakatlarni namoyish qilish psixologik va ijtimoiy salbiy oqibatlarga olib kelishi mumkin. Hozirda voqea Pxuketdagi huquq-tartibot organlari tomonidan tergov qilinmoqda. Ota-onalarga farzandlarining xavfsizligini ta’minlash, internetda ehtiyotkorlik bilan harakat qilish hamda oilaviy muammolarni hal etish muhimligi yana bir bor eslatilmoqda.

AQSH Mudofaa ilg‘or tadqiqot loyihalari agentligi (DARPA) inson qon tanachalarini yangilashga qaratilgan Smart-Red Blood Cells (Smart-RBC) dasturini taqdim etdi. Bu haqda Zamin.uz xabar berdi. Ushbu loyiha sintetik biologiya texnologiyalari yordamida modifikatsiyalangan qizil qon hujayralarini yaratishga yo‘naltirilgan. Ma’lumotlarga ko‘ra, Smart-RBC dasturining asosiy maqsadi — fiziologik signallarni aniqlay oladigan, tez va samarali qaror qabul qiladigan, shuningdek ularga javob bera oladigan “aqlli” qon hujayralarini ishlab chiqishdir. Bu hujayralar og‘ir sharoitlarda organizmning hayotiy funksiyalarini saqlashga, qonning holatini barqaror tutishga va jarohat yoki stress paytida insonning omon qolish imkoniyatlarini oshirishga yordam beradi. DARPA tomonidan berilgan ma’lumotlarga ko‘ra, Smart-RBC hujayralari uchta asosiy vazifani bajaradi: birinchidan, biomarkerlarni aniq aniqlash; ikkinchidan, ma’lumot asosida tez va oqilona qaror qabul qilish; uchinchidan, metabolik hamda fiziologik jarayonlarga ta’sir qiluvchi zarur molekulalarni ishlab chiqarish. Loyihaning dastlabki bosqichida jismoniy barqarorlikni ta’minlash va qonning qotib qolish jarayonini (gemostaz) mustahkamlashga e’tibor qaratiladi. Kelajakda Smart-RBC hujayralari termoregulyatsiya, universal qon mosligi va yuqori balandliklarda ham samarali ishlash imkoniyatlariga ega bo‘lishi rejalashtirilgan. Loyiha jami 36 oy davom etadi va ikki bosqichdan iborat. Birinchi bosqichda tadqiqotchilar ildiz hujayralarining differensiyalash jarayonida sintetik sxemalarni integratsiya qilish va ularning yetuk qizil qon hujayralarida funksional holatini saqlab qolish imkoniyatini o‘rganadilar. Ikkinchi bosqichda tizimlarni takomillashtirish, ularning samaradorligini sinovdan o‘tkazish va real sharoitlarda namoyish qilish ko‘zda tutilgan. Hozirda loyiha dastlabki bosqichda bo‘lib, inson organizmining omon qolish, chidamlilik va qiyin sharoitlarga moslashish qobiliyatini sezilarli darajada oshirishga qaratilgan. Shu bilan birga, Pentagon sintetik biologiya sohasidagi ilg‘or va strategik tadqiqotlarga katta mablag‘ ajratayotganini ko‘rsatmoqda.

Florida shtatida yuk mashinasi ishtirokidagi baxtsiz hodisa natijasida uch kishi halok bo‘ldi. Bu haqda Zamin.uz xabar berdi. Bu voqea Hindistondan kelgan haydovchi Harjinder Singx boshqaruvidagi yuk mashinasida sodir bo‘lgan. Hozirda Harjinder Singx qamoqda saqlanmoqda va unga qotillik ayblovi qo‘yilgan. Ushbu hodisadan so‘ng AQShda yashovchi hindistonlik haydovchilarga nisbatan bosim kuchaygan. Ba’zi haydovchilar ayrim shtatlarga borishdan cho‘chiyapti, boshqalari esa yo‘lda haqorat va tahqirlarga uchramoqda. Hindistonlik haydovchilar AQSh yuk tashish sohasida muhim o‘rin tutadi. Rasmiy ma’lumotlarga ko‘ra, ularning 750 mingdan 150 ming nafari yuk mashinasi haydovchisi sifatida faoliyat yuritmoqda. Mutaxassislar bir kishining xatosi butun jamoaga nisbatan adolatsizlik ekanligini ta’kidlamoqda. Ularning fikricha, muammoni hal qilish uchun til bilimi va litsenziya qoidalari adolatli va aniq tartibga solinishi zarur. Shunday qilib, barcha haydovchilarga teng munosabatda bo‘lish muhimdir.

Ertaga, 18-sentyabr kuni, Yer sayyorasiga 2025-yildagi eng yirik asteroidlardan biri yaqinlashishi kutilmoqda. Bu haqda Zamin.uz xabar berdi. Quyosh astronomiyasi laboratoriyasining rasmiy ma’lumotlariga ko‘ra, “2025 FA22” nomli asteroid Toshkent vaqti bilan soat 12:00 atrofida Yerdan Oy orbitasining diametridan biroz kengroq masofada o‘tib, sayyoraga eng yaqin nuqtaga yetadi. Ushbu kosmik obyektning o‘rtacha diametri 166 metr, uzunligi esa 290 metrni tashkil qiladi. Massasi jihatdan u “Chelyabinsk” meteoritidan taxminan 1000 marta katta hisoblanadi. Rossiya Fanlar akademiyasining Kosmik tadqiqotlar instituti olimlari fikricha, bu asteroid 2025-yilda Yer yaqinidan million kilometrdan kamroq masofada o‘tadigan eng yirik va diqqatga sazovor kosmik jismlardan biridir. Shu bilan birga, Yer uchun xavfli jismlar ro‘yxatiga kiritilgan ko‘pchilik asteroidlarda bo‘lgani kabi, bu obyektning sayyora bilan to‘qnashuv ehtimoli juda past hisoblanadi. Olimlarning ta’kidlashicha, asteroidning harakatini teleskop yordamida aniq kuzatish deyarli imkonsizdir. Akademik astrofiziklar “to‘qnashuv ehtimoli amaliy jihatdan nolga teng”ligini bildiradilar, chunki asteroid orbitasini qisqa vaqt ichida tubdan o‘zgartirishi mumkin bo‘lgan holatlar kombinatsiyasini tasavvur qilish qiyin. Bu esa aholi va olimlar uchun qo‘rquvsiz kuzatish imkonini yaratadi. Shuningdek, oldinroq 2025 PM nomli, diametri 50 metr bo‘lgan asteroidning Yer yaqinidan o‘tishi haqida ham ma’lumot berilgan edi. Bu kabi kuzatuvlar orqali kosmik jismlarning harakatini aniqlash va Yer xavfsizligini baholash imkoniyati kengaymoqda. Shunday qilib, olimlar sayyoramizni himoya qilish uchun muntazam ravishda kosmik obyektlarni kuzatishda davom etmoqda.