O‘zbekistonda erta turmush qurish holatlarini cheklash va bunday qonunbuzarliklarga nisbatan jazoni kuchaytirish masalasi yana kun tartibiga keldi. Bu haqida Zamin.uz xabar berdi.
Prezident tomonidan ushbu yo‘nalishda qonun loyihasini ishlab chiqish vazifasi berildi. Bu haqda “O‘zbekiston 24” telekanali orqali jonli efirda Bosh prokuratura o‘rinbosari Murodbek Mahmudov ma’lum qildi.
Hozirgi qonunchilikka ko‘ra, nikoh yoshiga yetmagan shaxs bilan turmush munosabatlariga kirishganlik uchun 5 dan 10 baravargacha jarima jazosi belgilangan. Shuningdek, yoshga yetmagan shaxsni nikohga berish yoki rasmiy nikohdan o‘tkazishga sababchi bo‘lganlarga 7 dan 15 baravargacha jarima qo‘yiladi.
Biroq, amaliyotda bu jazolar yetarli samara bermayotgani, bunday holatlar hanuz uchrab turishi qayd etilmoqda. Yangi qonun loyihasida faqat ma’muriy javobgarlik bilan cheklanmasdan, bunday harakatlarga nisbatan jinoiy javobgarlik ham joriy etilishi ko‘zda tutilmoqda.
Agar shaxs nikoh yoshiga yetmagan qizni de-fakto turmush o‘rtog‘i sifatida qabul qilsa, unga 20 dan 30 baravargacha jarima, 240 soatgacha majburiy jamoat ishlari yoki 1 yilgacha axloq tuzatish ishlari jazosi qo‘llaniladi. Agar shaxs bola yoshidagi qizga nikoh tuyg‘usi bilan yondoshib, uni turmushga berish yoki o‘zi bilan turmush qurish harakatini amalga oshirsa, unga 30 dan 50 baravargacha jarima, 240 soatgacha jamoat ishlari yoki 2 yilgacha axloq tuzatish ishlari jazosi tayinlanishi mumkin.
Ushbu yangilanishlar bolalarning huquq va erkinliklarini himoya qilish, ularning jismoniy va ma’naviy rivojlanishiga to‘sqinlik qiluvchi omillarni bartaraf etish maqsadida amalga oshirilmoqda. Chunki nikoh yoshiga yetmaganlarning turmush qurishi ularning sog‘lig‘i, ta’lim olish imkoniyati va kelajakdagi hayotiga salbiy ta’sir ko‘rsatadi.
Mutaxassislarning ta’kidlashicha, ayniqsa qishloq joylarda erta turmush qurish odatlari saqlanib qolgan. Ota-onalar qiz farzandlarini maktabni tugatmasdan turmushga berish holatlari uchraydi.
Bu esa ta’lim darajasining pasayishi va ayollarning jamiyatdagi faolligiga salbiy ta’sir ko‘rsatmoqda. Ko‘pincha bunday holatlar yosh qizlarning huquqiy ongining pastligi va o‘z manfaatini himoya qilish qobiliyatining zaifligi bilan bog‘liq.
Ba’zan ota-onalarning noto‘g‘ri tushunchalari ham bunga sabab bo‘ladi. Prezident tomonidan berilgan topshiriq ijtimoiy muammoni hal qilish, qonunchilikni qayta ko‘rib chiqish va jazolarni kuchaytirish orqali muammoning ildiziga yetishni maqsad qilgan.
Mutasaddilar fikricha, bu nafaqat jazo chorasi, balki jamiyatda ahloqiy me’yorlar, huquqiy ong va ota-ona mas’uliyatining mustahkamlanishiga xizmat qiladi. Loyihaning keyingi bosqichi jamoatchilik muhokamasiga qo‘yilib, keng fikr-mulohazalar asosida yakuniy shaklga keltirilishi rejalashtirilmoqda.
Davlat rahbarining mazkur topshirig‘i oila institutlarini mustahkamlash, yoshlarning huquqlarini himoya qilish va ayollarni qo‘llab-quvvatlash borasidagi muhim qadam sifatida baholanmoqda. Endilikda “bolamni turmushga uzatdim” degan ifoda nafaqat jamiyat nazarida, balki qonun oldida ham jiddiy taftish qilinadigan holatga aylanadi.
Har bir farzand millat kelajagidir va ularning huquqlari, ta’limi va sog‘lig‘iga e’tibor qaratish millatning rivojlanishiga bevosita ta’sir ko‘rsatadi.
