Tahlil: Rossiya-Ukraina urushi yakuni yaqinlashdimi?

Istanbulga qaytish: Vladimir Putinning muzokaralarga qaytish taklifi urush tugashini yaqinlashtiradimi?

BBC rus xizmati muxbiri Elizaveta Foxt izohlaydi.

Vladimir Putinning Kremlda jurnalistlar oldidagi tungi nutqida ikkita muhim jihatga e’tibor qaratish joiz.

Birinchidan, Rossiya prezidenti amalda o‘t ochishni to‘xtatish rejimini 30 kunga uzaytirish g‘oyasidan voz kechdi. Ukraina va uning Yevropadagi ittifoqchilari uzoq muddatli sulhni qattiq kutayotgandi. Putin esa Ukraina oldingi otashkesimlarni buzganini ro‘kach qilib, o‘t ochishni to‘xtatishni istamadi (Ukraina rasmiylari ham Rossiyani otashkesim chog‘ida shu kabi qoidabuzarliklarga yo‘l qo‘yishda ayblagan).

Ikkinchidan, shu paytgacha Ukraina bilan to‘g‘ridan to‘g‘ri muzokaralarni boshlashga tayyorligini bir necha bor aytgan Putin birinchi marta Kiyevga uchrashuv uchun aniq sana va joyni taklif qildi: 15 may, Istanbul. Rossiya prezidentining so‘zlaridan ma’lum bo‘lishicha, u aslida uch yil oldin to‘xtatilgan muzokaralarni qayta boshlashni taklif qilmoqda.

O‘shanda, 2022 yil bahorida Rossiya va Ukraina delegatsiyalari Belarus va Istanbulda uchrashgan edi. Ushbu muloqot natijasi Istanbul kommyunikesi bo‘lgandi – bu hujjatda Ukraina xavfsizlik kafolatlari evaziga neytral maqomga rozi bo‘lishi mumkinligi, bosib olingan hududlar masalasi esa Putin va Zelenskiy tomonidan shaxsan muhokama qilinishi aytilgandi. Oxir-oqibat bitim barbod bo‘ldi.

Ukraina rasmiylari Vladimir Putin ularni Istanbulga uchrashuvga chaqirishini bilganmi yoki yo‘qmi, bunisi noma’lum. Kremlning bu taklif uchun tanlagan formasi, albatta, Rossiya prezidenti niyatlarining jiddiyligi haqida shubhalarni keltirib chiqaradi.

Har qanday holatda ham Putinning taklifi Kiyevni qiyin ahvolga solib qo‘yadi. Bir tomondan, Ukraina ittifoqchilari ko‘magida bir necha hafta davomida Rossiya bilan haqiqiy muzokaralarni faqat jangovar harakatlar to‘xtatilgandagina boshlash mumkinligini ta’kidlab keldi. Boshqa tomondan, urushni tezroq tugatishni istagan Donald Tramp boshchiligidagi AQSH Kiyevga bosim o‘tkazmoqda.

Agar Kiyev baribir Moskva bilan to‘g‘ridan to‘g‘ri muzokaralarga rozi bo‘lsa, bu ko‘plab noma’lum shaxslar bilan murakkab diplomatik jarayonni boshlaydi. Bosib olingan hududlarni nima qilish kerak? Kiyev qanday xavfsizlik kafolatlariga ega bo‘ladi va ularni kim beradi? Ular Ukrainaning to‘rtta oblasti anneksiya qilinishidan oldin tayyorlanganini hisobga olsak, Istanbul kommyunikesi davridagi hujjatlarga qaytishning imkoni bormi? Rossiya har qanday murosaga tayyormi?

Bularning barchasi juda og‘riqli savollar. Ularga ertami-kechmi javob izlashga to‘g‘ri keladi. Biz hozircha Ukrainaning Kreml chaqirig‘iga qanday javob berishini kutishimiz kerak.