Dunyo yangiliklari

Foto: Leon Neal Oksford qirollik sudi 2019 yilda tilladan yasalgan unitazni o‘g‘irlagan ikki gumonlanuvchi ishini ko‘rib chiqdi. Sud Maykl Jonsni o‘g‘irlik va buzib kirishda, Fred Dou esa o‘g‘irlangan buyumni tashish maqsadida til biriktirishda aybdor deb topdi. Oldinroq sud jinoyatning yana bir ishtirokchisi Jeyms Shinni o‘g‘irlik va buzib kirish hamda o‘g‘irlangan buyumni tashish maqsadida til biriktirishda aybdor deb topgan edi. Gumonlanuvchilardan yana biri oqlangan. Maykl Jons va Fred Douga nisbatan hukm keyinroq chiqariladi. Tilla unitaz — italiyalik ijodkor Mauritsio Kattelan tomonidan Nyu-Yorkdagi Solomon Guggenhaym muzeyi uchun yasalgan zamonaviy san’at obyekti hisoblanadi. Muallif o‘z asarini «Amerika» deb nomlagan. Unitaz o‘g‘irlab ketilishidan oldin 6 million dollarga sug‘urtalangan edi, uni tayyorlashda esa taxminan 4 million dollarlik oltindan foydalanilgan. 2019 yilda ushbu obyekt Blenxeym saroyidagi ko‘rgazmaning bir qismiga aylangandi. Mazkur saroy Malboro gersoglari qarorgohi bo‘lib, u yerda Uinston Cherchill tug‘ilgan. Ko‘rgazmaga tashrif buyurganlar undan o‘z maqsadida foydalanishi mumkin edi. Kattelanning so‘zlariga ko‘ra, u o‘z asari orqali tengsizlik va san’at bozoridagi muammolarga e’tibor qaratmoqchi bo‘lgan. O‘sha yilning sentyabr oyida jinoyatchilar yuk mashinasida saroyning yog‘och darvozasini buzib, bino ichiga kirishga muvaffaq bo‘lgan. So‘ng ular og‘irligi 100 kilogrammga yetadigan unitazni olib ketgan. Tergov ma’lumotlariga ko‘ra, ular unitazni mayda bo‘laklarga bo‘lib, sotib yuborgan.

Qozog‘istonda davlat xizmatchilari mahbuslar o‘tiradigan kameralar, tergov xonalari hamda mahkumlar uchun mo‘ljallangan sayr maydonlari bilan tanishtirilmoqda. Bu haqda mamlakatning korrupsiyaga qarshi kurashish agentligi raisi Doniyor Bigaydarov ma’lum qildi. Qayd etilishicha, korrupsiya oqibatlariga qarshi «shok terapiya» tarzidagi bunday profilaktik tadbirlardan 2 510 nafar davlat xizmatchisi o‘tgan. Bigaydarovning so‘zlariga ko‘ra, jazoni ijro etish muassasalariga davlat organlari rahbarlari, tuman hokimlari va ularning o‘rinbosarlari, shuningdek, turli darajadagi hokimiyat apparatlarining boshqarmalari va bo‘limlari rahbarlari tashrif buyurgan. «Mazkur usullar bilan biz davlat xizmatchilarini qo‘rqitishni maqsad qilmaganmiz. Asosiy maqsad — har bir davlat sektori xodimi korrupsiya huquqbuzarliklarining oqibatlari haqida tushunchaga ega bo‘lishi, agar u qonunni buzsa, nimalar kutayotganini bilishi kerakligida», — deydi Antikorrupsiya agentligi vakili. Ma’lum qilinishicha, Qozog‘istonda 2024 yilda Korrupsiyaga qarshi kurashish agentligi tomonidan 104 nafar fuqaro jami 35,5 million tenge miqdorida mukofot bilan taqdirlangan. Shuningdek, davlat xizmatchilari orasida ham korrupsiya holatlari to‘g‘risida xabar berish holatlari ortgan.

AQSH Luiziana shtatida azot gazidan foydalangan holda birinchi qatl amalga oshirildi. Amerika matbuotiga ko‘ra, Oliy sud okrug sudyasining o‘lim jazosini ijro etishni to‘xtatib turish haqidagi buyrug‘ini bekor qilganidan so‘ng, 46 yoshli mahbus Jessi Hoffman jazoga tortildi. Uning advokati Sesiliya Kappel so‘zlariga ko‘ra, qatl «ma’nosiz» bo‘ldi, chunki mahbusning hozirgi ahvoli 18 yoshda bo‘lgan va qotillikni sodir etgan davrdagi bilan «bir xil emas» edi. Hoffman 1996 yilda 28 yoshli reklama direktori Meri Elliottni qurol o‘qtalgan holda o‘g‘irlab ketgan. So‘ngra, bankomatdan 200 dollar yechib olishga majburlagan. Keyinchalik zo‘rlagan va otib tashlagan. Qayd etilishicha, Hoffmanga nisbatan o‘lim jazosining ijrosi Luiziana shtatida so‘nggi 15 yil ichida birinchi marta sodir bo‘ldi. Shuningdek, bu shtatda birinchi marta mahbus azot gazi yordamida qatl etildi. Fevral oyida Hoffman qatlni kechiktirishni so‘rab shtat ustidan sudga murojaat qilgan edi. Himoya tomoni mart oyi boshida bo‘lib o‘tgan tinglovda azotdan foydalanish AQSH Konstitutsiyasiga ko‘ra «shafqatsiz» usul ekanligini ta’kidladi. 12 mart kuni okrug sudi sudyasi Shelli Dik azot gazi ijrosini taqiqlashga oid dastlabki qaror chiqardi. Biroq AQSH Oliy sudi bu qarorni bekor qildi. Qo‘shma Shtatlarda o‘lim jazosi federal darajada va aksariyat shtatlarda qonuniy bo‘lib qolmoqda, garchi uning qo‘llanilishi juda xilma-xil bo‘lsa ham. 2024 yil holatiga o‘lim jazosi 24 shtatda qonuniydir. 23 shtat uni rasman bekor qilgan. Qolgan shtatlarda moratoriy ostida. Jazoni ijro etishning eng keng tarqalgan usuli — in’eksiya. Ammo ba’zi shtatlarda elektr stuli, otish, gaz kamerasi va osish kabi usullar ham qo‘llanadi.

Rossiya harbiylari prezident Vladimir Putinning Ukraina energetika obyektlariga zarba berishni vaqtincha to‘xtatish haqidagi buyrug‘ini olgach, Ukraina tomon uchirilgan o‘z uchuvchisiz qurilmalarini (dronlarini) urib tushirishga majbur bo‘lgan. Bu haqda Rossiya Mudofaa vazirligi rasman ma’lum qildi. Vazirlikning bayonotida ta’kidlanishicha, buyruq kelib tushgan paytda Rossiya qo‘shinlari tomonidan Ukraina hududiga qarab yettita zarbdor dron uchirilgan edi. Ular Mikolayiv viloyatida joylashgan, harbiy-sanoat majmuasi bilan bog‘liq energetika obyektlariga yo‘naltirilgan bo‘lgan. Rossiya Federatsiyasi havo mudofaa kuchlariga mazkur uchuvchisiz qurilmalarni zararsizlantirish buyrug‘i berilgan va natijada oltita dron «Pansir» zenit-raketa tizimlari, yana biri esa Rossiya harbiy-havo kuchlarining qiruvchi samolyoti tomonidan urib tushirilgan. Mudofaa vazirligining ta’kidlashicha, ushbu voqea Rossiya prezidenti Vladimir Putin va AQSH prezidenti Donald Tramp o‘rtasidagi telefon muloqotidan keyin sodir bo‘lgan. Kreml muzokaralardan so‘ng Putinning Ukrainadagi energetika tizimiga 30 kun davomida zarba berishni to‘xtatish haqida buyruq berganini e’lon qilgan edi. Shuningdek, Rossiya vazirligi mazkur kelishuvdan bir necha soat o‘tib Ukraina Krasnodar o‘lkasining Kavkazskaya stanitsasidagi energetika infratuzilmasiga uchta dron yordamida zarba berganini ham ma’lum qildi. Hujum natijasida bir neft rezervuari zarar ko‘rgan va yong‘in kelib chiqqan. Rossiya ushbu hujumni AQSHning tinchlik tashabbuslarini buzishga qaratilgan maxsus provokatsiya, deb baholamoqda. Ukraina qurolli kuchlari harbiy-havo kuchlarining 19 mart kungi hisobotida Rossiya qo‘shinlari Ukrainaga «Iskander-M», S-300 raketalari va «Shaheed» turidagi 145 ta dronlar bilan hujum qilgani aytilgan. Ukraina prezidenti Vladimir Zelenskiy energetika infratuzilmasiga qarshi hujumlarning to‘xtatilishini qo‘llab-quvvatlagan holda, bunday zarbalar sodir bo‘lgan taqdirda Ukraina tomonidan keskin javob qaytarilishini ta’kidladi. Zelenskiy hozircha AQSH sobiq prezidenti Tramp bilan suhbat o‘tkazmagani, ammo bu muloqot orqali Rossiya bilan kelishuvlar bo‘yicha ko‘proq ma’lumotga ega bo‘lish istagida ekanligini bildirdi. «Rossiya bizning energetika obyektlarimizga zarba berar ekan, biz jim turmaymiz. Albatta, biz ham javob qaytaramiz», – dedi Zelenskiy.

Yerdagi haroratning ko‘tarilishi nafaqat iqlim o‘zgarishiga, balki inson salomatligiga ham salbiy ta’sir ko‘rsatmoqda. Olimlarning tadqiqotlariga ko‘ra, havo namligining pasayishi nafas yo‘llariga jiddiy ziyon yetkazishi mumkin. Quruq havodan uzoq muddat nafas olish astma, surunkali yo‘tal va allergik rinit xavfini oshiradi. Quruq havo va nafas yo‘llariga ta’siri Olimlar nafas yo‘llarini qoplaydigan bronxial epiteliy hujayralarini laboratoriya sharoitida o‘rganib chiqdilar. Ular quroq havo sharoitida hujayralar kamroq yopishqoq shilliq modda ishlab chiqarayotgani va yallig‘lanishni keltirib chiqaruvchi sitokinlar faollashganini aniqladilar. Bu esa nafas yo‘llarining yallig‘lanishiga olib keladi. Sichqonlardagi tajriba va natijalar Tadqiqotchilar sichqonlar ustida ham tajriba o‘tkazishdi. Ular sog‘lom va nafas yo‘llari kasalliklariga moyil sichqonlarni bir hafta davomida quruq havo ta’siriga qoldirdilar. Natijada ularning o‘pkasini himoya qiluvchi immun hujayralari to‘planib, yallig‘lanish jarayoni paydo bo‘ldi. Bu esa quruq havo nafaqat insonlar, balki hayvonlar uchun ham xavfli ekanini ko‘rsatadi. Iqlim o‘zgarishi va kelajakdagi xavflar Iqlimga oid prognozlar 2030 yilga kelib Yer yuzida havo namligi yanada pasayishini ko‘rsatmoqda. Bu nafas yo‘llari qurishi va shu bilan bog‘liq kasalliklar tarqalishini kuchaytirishi mumkin. Ayniqsa, konditsionerlardan ko‘p foydalanadigan odamlar bu muammoga duch kelish ehtimoli yuqori. Olimlar qanday tavsiyalar bermoqda? Tadqiqot mualliflari nafaqat havoning tozaligiga, balki uning namligiga ham alohida e’tibor qaratish kerakligini ta’kidlamoqda. Ularga ko‘ra, namlik darajasini normal holatda ushlab turish nafas olish muammolarining oldini olishda muhim rol o‘ynashi mumkin. Shuning uchun, mutaxassislar uy va ofis xonalarini muntazam ravishda namlash, ko‘proq tabiiy muhitda vaqt o‘tkazish va yetarlicha suv iste’mol qilishni tavsiya qilishmoqda. Bu nafaqat nafas yo‘llarini muhofaza qilish, balki umumiy sog‘liqni mustahkamlashga ham yordam beradi.

19 mart kuni Turkiya politsiyasi Istanbul meri, muxolifatdagi Respublika xalq partiyasi (CHP) vakili Akrom Imomo‘g‘lini hibsga oldi. Shuningdek, shahar ma’muriyatining 100 ga yaqin xodimi va matbuot kotibi ham qo‘lga olindi. Bu haqda CNN Turk xabar berdi. Hibsga olish sabablari va korrupsiya ayblovlari Mahalliy OAVga ko‘ra, Imomo‘g‘li konstitutsiyaviy tuzumga tajovuz qilish, jinoiy tashkilot tuzish va «Kurdiston ishchilar partiyasi»ga yordam berishda ayblanmoqda. Associated Press agentligining ta’kidlashicha, u tender va shartnomalar bilan bog‘liq korrupsiya ishi doirasida hibsga olingan. Istanbulda xavfsizlik choralari kuchaytirildi Imomo‘g‘lining hibsga olinishi ortidan shaharda bir nechta yo‘llar yopildi, to‘rt kun davomida har qanday namoyishlarni o‘tkazish taqiqlandi. Shuningdek, NetBlocks monitoring xizmati ma’lumotiga ko‘ra, Turkiyada X (sobiq Twitter), YouTube, Instagram va TikTok kabi ijtimoiy tarmoqlarga kirish cheklangan. Iqtisodiy ta’sir: lira kursi va fond bozorida tushish Bu voqea fonida turk lirasi kursi rekord darajada tushib ketdi. Toshkent vaqti bilan soat 12:42 da lira kursi bir dollar uchun 40,95 liraga qadar pasaydi, bu tarixdagi eng past ko‘rsatkich bo‘ldi. Keyinchalik, 13:10 da valyuta bir oz ko‘tarilib, 38,91 lirani tashkil etdi. Borsa Istanbul 100 fond indeksi sessiya boshida 6,9 foizga tushib ketdi, shu sababli savdolar vaqtincha to‘xtatildi. Ular tiklanganidan so‘ng indeks 4,6 foizga pasaydi. Shuningdek, Turkiyaning 10 yillik davlat obligatsiyalari daromadliligi 175 punktiga oshib, 29,94 foizga yetdi – bu 2025 yildagi eng yuqori ko‘rsatkichdir. Imomo‘g‘lining diplomi bekor qilindi 18 mart kuni Istanbul universiteti prokuratura so‘roviga ko‘ra, Imomo‘g‘lining 1995 yilda olgan diplomi bekor qilinganini ma’lum qildi. Universitet qarorini qonunbuzarliklar sabab deb izohladi. Bu muxolifatchi siyosatchining prezidentlik saylovlarida ishtirok etishiga to‘sqinlik qilish maqsadida qo‘yilgan siyosiy to‘siq sifatida baholanmoqda, chunki Turkiyada oliy ma’lumotga ega bo‘lish prezidentlik uchun nomzod sifatida ko‘rsatilishning majburiy sharti hisoblanadi. Imomo‘g‘li: «Huquq va erkinliklar uchun kurashda qat’iy turaman!» Siyosatchining hibsga olingani haqidagi xabarlardan keyin uning ijtimoiy tarmoqlardagi sahifasida shunday xabar paydo bo‘ldi: «Xalq irodasini qo‘rqitish yoki qonunga xilof xatti-harakatlar bilan bo‘g‘ib bo‘lmaydi. Men nafaqat Istanbulning 16 million aholisiga, balki Turkiyaning 86 million fuqarosiga va butun dunyo bo‘ylab demokratiya hamda adolatni qo‘llab-quvvatlovchi barchaga ishonib, qat’iy turibman. Men asosiy huquq va erkinliklar uchun kurashda qat’iy turaman!» Siyosiy muammolar va muxolifatga bosim Respublika xalq partiyasi 23 mart kuni Imomo‘g‘lini keyingi prezidentlik saylovlarida nomzod sifatida e’lon qilish rejasini muhokama qilish uchun qurultoy o‘tkazmoqchi edi. Turkiyada navbatdagi prezidentlik saylovlari 2028 yilda bo‘lib o‘tishi rejalashtirilgan, ammo muddatidan oldin saylovlar o‘tkazilishi ham ehtimoldan xoli emas. 2024 yilda Turkiyada munitsipal saylovlar bo‘lib o‘tgan, unda muxolifat nomzodlari Anqara va Istanbulda Erdo‘g‘anning Adolat va taraqqiyot partiyasi vakillarini mag‘lub etgandi. Adolat va taraqqiyot partiyasi 20 yil ichida ilk marta mahalliy saylovlarda bunchalik yomon natija ko‘rsatdi. Turkiyada siyosiy inqiroz boshlanadimi? Imomo‘g‘lining hibsga olinishi va diplomining bekor qilinishi muxolifatga qarshi bosim sifatida baholanmoqda. Uning qo‘lga olinishi Turkiyada ichki siyosiy keskinlikni oshirishi, xalqaro hamjamiyat esa bu holatni demokratik jarayonlarga aralashish sifatida baholashi mumkin. Turkiya siyosiy hayotida katta o‘zgarishlar kutilmoqda.

Rossiya prezidenti Vladimir Putin mamlakat iqtisodiy o‘sish sur’atlarining sekinlashishi muqarrar ekanini ta’kidladi. U 18 mart kuni Rossiya sanoatchilar va tadbirkorlar ittifoqi (RSTI) qurultoyida so‘zlab, hukumat va Markaziy bank iqtisodiyotni barqarorlashtirish uchun choralar ko‘rishi kerakligini bildirdi. Iqtisodiyotda sovish xavfi Putin Rossiya yalpi ichki mahsuloti (YAIM) 2024 yilda 4,1 foizga o‘sganini e’tirof etdi, ammo bu o‘sish doimiy emasligini va iqtisodiyot soviy boshlaganini ta’kidladi. «Markaziy bank bir ko‘rsatkichni ko‘rsatadi, hukumat va Iqtisodiy rivojlanish vazirligi boshqa raqamlarni taqdim etadi. Ularga ko‘ra, o‘sish 2-2,5 foiz bo‘ladi. Qulash yoki haddan tashqari sovishdan qochish uchun harakat qilishimiz kerak», – dedi Putin. Prezident bu masala nozik ekanini va uni muhokama qilish yig‘ilishni uzoq muddatga cho‘zishini ta’kidladi. «Buni muhokama qila boshlasak, tungacha yig‘ilishimiz mumkin», – deya qo‘shimcha qildi u. Iqtisodiy inqiroz xavfi va inflyatsiya darajasi Rossiya Iqtisodiy rivojlanish vazirligi 2025 yilda iqtisodiyot o‘sishi 4,1 foizdan 2-2,5 foizga tushishini taxmin qilmoqda. Markaziy bank esa bundan ham past o‘sish – 1-2 foiz darajasida bo‘lishini kutmoqda. Shu bilan birga, inflyatsiya ko‘rsatkichi maqsadli 4 foizdan ancha yuqori – 7-8 foiz atrofida qolishi taxmin qilinmoqda. Harbiy sanoat va iqtisodiy kelajak Xalqaro ekspertlar Rossiya iqtisodiyotining jadal rivojlanishi asosan harbiy sanoat bilan bog‘liq ekanini ta’kidlamoqda. Ularga ko‘ra, bu o‘sish uzoq muddatli bo‘lmaydi va Rossiya iqtisodiyoti qizib ketish alomatlarini ko‘rsata boshlagan. Bunday sharoitda iqtisodiyotni uzoq muddatli barqarorlashtirish uchun hukumat va Markaziy bank jiddiy choralar ko‘rishi talab etiladi. Putinning bu ogohlantirishi Rossiya oligarxlari va yirik sanoat rahbarlari uchun jiddiy signal bo‘lib, ular iqtisodiy inqiroz xavfini yumshatish uchun yangi strategiyalarni ko‘rib chiqishi zarur.

Ukraina prezidenti Volodimir Zelenskiy Rossiya prezidenti Vladimir Putinning AQSH prezidenti Donald Tramp tomonidan taklif qilingan 30 kunlik tanaffus g‘oyasini qo‘llab-quvvatlashi haqidagi bayonotga javob qaytardi. Uning ta’kidlashicha, Rossiya bu taklifni amalda rad etdi va Ukrainaga qarshi harbiy harakatlarni davom ettirmoqda. Zelenskiy Rossiyaning yangi hujumlari haqida ma’lumot berib, 19 mart kuni kechasi osmonda 40 ga yaqin «shahed» dronlari harakat qilganini ta’kidladi. «Hozir ko‘plab mintaqalarda Rossiyaga aslida nima kerakligi eshitilmoqda. 40 ga yaqin "shahedlar" osmonimizda, HHM ishlamoqda», – deb yozdi Ukraina prezidenti. Uning so‘zlariga ko‘ra, Rossiya, ayniqsa, fuqarolik infratuzilmasiga zarbalar bermoqda. Zelenskiy Sumidagi kasalxonaga dron zarba bergani, shuningdek, Donetsk viloyatidagi shaharlarga ham hujum qilinganini qayd etdi. Rossiya dronlari hozirda Kiyev, Jitomir, Sumi, Chernixiv, Poltava, Xarkiv, Kirovohrad, Dnipropetrovsk va Cherkassk viloyatlari osmonida kuzatilmoqda. Zelenskiy xalqaro hamjamiyatni Rossiyaga qarshi yangi sanksiyalar joriy etish, Ukrainaga ko‘proq yordam ko‘rsatish va xavfsizlik kafolatlarini ta’minlashga chaqirdi. Kanada Zelenskiyni G7 sammitiga taklif qildi Kanada bosh vaziri Mark Karni Ukraina prezidenti Volodimir Zelenskiyni 15-17 iyun kunlari Albertada bo‘lib o‘tadigan G7 sammitiga taklif qildi. Bu haqda Kanada hukumati vakili AFP agentligiga ma’lum qildi. Uning aytishicha, Karni 16 mart kuni Zelenskiy bilan suhbatlashgan va unga Ukraina mudofaasi hamda global tinchlikni ta’minlash borasidagi yangilangan ma’lumotlarni taqdim etgan. Kanada Ukrainaning Rossiya agressiyasiga qarshi kurashini qat’iy qo‘llab-quvvatlashini tasdiqladi. Karni Zelenskiy bilan suhbatni «yaxshi va mazmunli» deb baholadi va Kanada tomonidan ko‘rsatilayotgan mudofaa yordami hamda energetika sektorini qo‘llab-quvvatlash ishlari davom ettirilishini ta’kidladi. Zelenskiy esa Karniga Moskvaga bosimni kuchaytirishga oid «yaxshi fikrlari» uchun minnatdorlik bildirdi. Ukraina rahbarining so‘zlariga ko‘ra, butun dunyo Putinning urushni davom ettirishga urinayotganini rad etishi kerak. U xalqaro hamjamiyatni yanada qat’iy choralar ko‘rishga chorladi.

Illinoys universiteti psixologlari olib borgan tadqiqotga ko‘ra, odamlarga sobiq juftlariga nisbatan hissiy bog‘liqlikdan to‘liq xalos bo‘lish uchun o‘rtacha 8 yil vaqt talab etiladi. Ushbu natijalar Psychology Today nashrida e’lon qilindi. Tadqiqotda 328 nafar katta yoshli inson ishtirok etgan. Ularning o‘rtacha yoshi 30 bo‘lib, ishtirokchilarning 57 foizi ayollardan iborat bo‘lgan. Barcha qatnashchilar kamida ikki yil davom etgan va yakunlangan romantik munosabatlarni boshdan kechirgan. Ularning o‘rtacha munosabatlari 4,6 yil davom etgan bo‘lib, o‘rtacha 5 yil oldin yakunlangan. Ishtirokchilarga sobiq juftlari haqidagi fikrlari va hissiyotlari haqida savollar berilgan. Jumladan, ular sobiq juftlari bilan vaqt o‘tkazishni yoqtirish yoki ular bilan o‘zlarini xavfsiz his qilish-qilmasliklari haqida so‘zlab berishgan. Shuningdek, ular yangi munosabatlarga kirgan-kirmaganliklari va kimning tashabbusi bilan o‘zaro munosabatlar yakunlangani haqida ham ma’lumot berishgan. Olimlarning statistik tahlillariga ko‘ra, vaqt o‘tishi bilan sobiq juftga bo‘lgan hissiyotlar to‘liq so‘nib boradi. Ya’ni, deyarli barcha odamlar vaqt o‘tishi bilan sobiq juftlarini sevishni to‘xtatadilar. Biroq, bu bog‘liqlikning yarmini yo‘qotish uchun o‘rtacha 4,18 yil talab etiladi. Demak, to‘liq unutish 8 yil davom etadi. Ayrim ishtirokchilar esa ko‘p yillar o‘tgach ham sobiq juftlariga nisbatan begonalarga qaraganda kuchliroq hissiyotlarni saqlab qolgani kuzatilgan. Tadqiqot yana shuni ham ko‘rsatganki, yangi munosabatlar yoki ishtirokchining jinsi hissiyotlarning tez so‘nishini keskin tezlashtirmaydi. Bunga eng katta ta’sir ko‘rsatuvchi omil sobiq juft bilan muloqotni davom ettirish bo‘lgan. Qanchalik ko‘p aloqa saqlansa, bog‘liqlik shunchalik uzoq davom etgan. Shuningdek, tashvishga ko‘milib yuradiganlar sobiq juftlariga uzoqroq bog‘lanib qolgan. E’tiborli jihati shundaki, sobiq juftdan farzandlar bo‘lishi emotsional bog‘liqlikni kuchaytirgan, biroq bu bog‘liqlik farzandsiz juftliklarga qaraganda tezroq yo‘qolgan.

Isroil bosh vaziri Binyamin Netanyahu hukumati HAMASga qarshi harbiy harakatlarni to‘xtatmasdan, muzokaralarni davom ettirishini ma’lum qildi. Uning ta’kidlashicha, Isroil o‘z urush maqsadlariga erishish hamda G‘azo hududining tahdid tug‘dirmasligini ta’minlash uchun kurash olib boradi. HAMAS bilan muzokaralar va urushning davom etishi Netanyahu Isroilning G‘azo sektoriga yo‘llagan zarbalari «faqat boshlanishi» ekanini va bu harakatlar garovga olinganlarni ozod qilish uchun zarurligini ta’kidladi. Unga ko‘ra, endilikda HAMAS bilan har qanday muzokaralar faqat jangovar harakatlar davom etayotgan holda amalga oshiriladi. «Men bir necha marta ta’kidladim: agar HAMAS rad etish siyosatini davom ettirsa va garovdagi fuqarolarni ozod etmasa, urushni qayta boshlaymiz. Hozir biz katta kuch bilan jang maydoniga qaytdik», – dedi Netanyahu. Shuningdek, u Mudofaa vaziri, SAHAL va xavfsizlik xizmatlari HAMASga qarshi operatsiyalarni kuchaytirishni taklif etganini ta’kidladi. Uning so‘zlariga ko‘ra, endi muzokaralar «faqat jang maydonida» olib boriladi. Isroilning G‘azo sektoriga qayta zarbalari Ikki oylik sulhdan keyin, 18 mart kuni Isroil G‘azo sektorida harbiy harakatlarni qayta boshladi. Isroil hukumatiga ko‘ra, bu zarbalar HAMAS qo‘mondonlariga qaratishilgan. So‘nggi ma’lumotlarga ko‘ra, 350 dan ortiq inson halok bo‘lgan, ular orasida G‘azo hukumati bosh vaziri Essam al-Da’alis ham bor. HAMAS Isroil hukumatini garovdagilar hayotini xavf ostiga qo‘yayotganlikda aybladi. BMT Isroilning aviazarbalarini «qabul qilib bo‘lmas» deb atadi va vaziyatni zo‘ravonlikni kuchaytiruvchi omil sifatida baholadi. Xalqaro munosabatlar va AQSHning pozitsiyasi AQSH prezidenti Donald Tramp HAMAS harakatiga «oxirgi ogohlantirish» berib, garovga olinganlarni zudlik bilan ozod qilishni talab etdi. Biroq HAMAS bu talabni rad etib, Isroil bilan kelishuvning ikkinchi bosqichiga o‘tilmaguncha hech kim ozod etilmasligini ma’lum qildi. Oq uy matbuot kotibi Kerolin Livitt Fox News telekanaliga bergan intervyusida prezident Tramp «do‘st va ittifoqchi Isroil»ni qo‘llab-quvvatlashini ta’kidladi. «Prezident Tramp HAMAS va husiychilar nafaqat Isroil, balki Amerika Qo‘shma Shtatlarini ham tahdid ostiga qo‘ymoqchi ekanini aniq tushuntirdi va ular buning uchun tovon to‘lashlarini ta’kidladi», – dedi Livitt. Isroil va HAMAS o‘rtasidagi ziddiyat tobora chuqurlashib, harbiy harakatlar keskin tus olmoqda. Xalqaro hamjamiyat ushbu ziddiyatni bartaraf etish uchun muzokaralar va tinchlikka chaqirishda davom etmoqda, biroq vaziyat keskinlashib bormoqda.

Turk aktrisalarining obro‘si kundan-kunga oshib bormoqda. Biroq ularning mashhurlikka erishish yo‘lini oson deb bo‘lmaydi. Yulduzlar ko‘pincha mutlaqo asossiz tanqidlarga duch kelishadi. Quyida Turkiya aktrisalari ko‘pincha nimalar uchun tanqid qilinishi haqida so‘z yuritamiz. Ochiq liboslar Hech kimga sir emaski, har qanday ommaviy tadbirlar uchun yulduzlarning kiyimlarini stilistlar tanlaydi, ba’zida esa ularning obrazi ustida mutaxassislar jamoasi ishlaydi. Ko‘pincha turk aktrisalari turli marosimlarda juda ochiq liboslarda paydo bo‘lishadi — yulduzlar bu borada ko‘proq tanqidga uchraydi. Haddan tashqari kalta yubka yoki shorti, yarim ochiq ko‘ylaklar, hajmdor ustki qism va juda ochiq pastki qism — bu ro‘yxatni cheksiz davom ettirish mumkin. Ko‘pincha heyterlarning barcha e’tirozlari faqat bitta narsaga asoslanadi — bu ayollar musulmon. Biroq tanqidchilar Turkiyaning dunyoviy davlat ekanligini negadir butunlay e’tibordan chetda qoldiradi. Eng ko‘p tanqidga uchragan ayollar Melis Dongel, Serenay Sarikaya va Hande Erchel. Ammo mashhurlarning o‘zlari bunday tanqidlarga shunchaki e’tibor bermaslikka harakat qilishadi. Spirtli ichimliklar va sigaret Odamlar azaldan o‘z kumirlarini ideallashtirish xususiyatiga ega bo‘lgan. Ehtimol, aynan shu sababli ba’zi turk muxlislari aktrisalar mukammal bo‘lishi va hech qanday zararli odatlarga ega bo‘lmasligi kerak degan fikrga ishonishadi. Ko‘plab turk seriali yulduzlari chekadi. Turkiyada sigaret tutgan ayolni erkakdan ko‘ra tez-tez uchratish mumkin va bu jamiyat tomonidan qoralanmaydi. To‘g‘ri, seriallarda chekishni iloji boricha ko‘rsatmaslikka harakat qilishadi. Biroq hamma joyda hozir bo‘ladigan paparatssilar ko‘plab aktrisalarni, jumladan Selma Ergech, Deniz Chaqir, Jansu Dere va Neslihan Atagulni (aktrisa homilador bo‘lishidan oldin) sigaret bilan suratga olishgan. 2024 yilning yozida Afra Sarachog‘li ham sigaret bilan tushgan suratini e’lon qildi, ammo bir necha soatdan so‘ng muxlislarning tanqidi tufayli uni o‘chirib tashlashga majbur bo‘ldi. Biroq turk aktrisalari nafaqat chekishadi, balki spirtli ichimliklarni ham iste’mol qilishadi. Masalan, Nilperi Shaxinkaya ko‘ngilochar joylarda mast holda bo‘lgani uchun bir necha bor janjallar markaziga tushgan. Turk ommaviy axborot vositalarining ta’kidlashicha, “Muhtasham yuz yil” serialidagi Shohsulton rolini ijro etgan Deniz Chaqir ham bir necha yil avval spirtli ichimliklarni iste’mol qilgan. Bundan tashqari, boshqa aktrisalar ham ijtimoiy tarmoqlarida spirtli ichimliklar solingan qadahlar bilan tushgan suratlarini tez-tez joylashtirishadi. Ba’zi turk seriallari muxlislari bunday xatti-harakatlarni nomaqbul deb hisoblab, yulduzlarni nosog‘lom turmush tarzini targ‘ib qilishda ayblashmoqda. Tatuirovka Tatuirovkasi bor turk yulduzlari ham ko‘pincha tanqidga uchraydi. Ba’zilar tanadagi bunday rasmlarini beadab va xunuk deb hisoblasa, boshqalar esa aktrisalar ularni o‘ylamay qildirib, o‘zlarini xunuklashtirganiga ishonishadi. Biroq mashhur turk seriali yulduzlari bu borada o‘z fikrlariga ega. Hande Erchel, Birje Akalay, Neslihan Atagul, Berguzar Korel, Nur Fettahog‘lu, Nurgul Yeshilchay — bular tatuirovkasi bor turk aktrisalarining bir qismigina, xolos. Ularning ba’zilari tatularini yashirsa, boshqalari aksincha, ularni ko‘z-ko‘z qilishdan uyalmaydi. Ammo har qanday vaziyatda, tanqidchilar musulmon ayollar uchun tatuirovka umuman joiz emasligini ta’kidlashadi. Tashqi ko‘rinish Hammaga ma’lum oddiy bir haqiqat — odamlar tug‘ilganda tashqi ko‘rinishlarini tanlay olmaydi. Biroq bu Turkiyaning ba’zi aktrisalarini muntazam ravishda haqorat qilish va kamsitilishlariga xalaqit bermaydi. Kimnidir xunuk, kimnidir beso‘naqay deb atashadi. Eng yomoni shundaki, odatda bunday tanqidchilar anonim avatarlar yoki fotoshop qilingan suratlar ortiga yashirinadi. Ko‘pincha Serenay Sarikaya (“xunuk, og‘zi haddan tashqari katta”), Hande Erchel (“o‘ta ozg‘in”), Farah Zeynep Abdulloh (“shunchaki dahshatli, ko‘rimsiz”), Berrak Tuzunatach (“erkakshoda”) va Demet O‘zdemir kabi aktrisalar nishonga olinadi. Ba’zida bunday holatlarni ko‘rib oddiy bir ibora yodga tushadi: har kimning o‘z didi bor va tashqi ko‘rinishga qarab hukm chiqarilmaydi. Piar ishqiy munosabatlar Bu nafaqat turk olamining, balki umuman shou-biznesning og‘riqli mavzusidir. Ammo aynan Turkiyada mashhurlarning shaxsiy hayoti tobora ko‘proq tanqidlarga uchramoqda. Serialdagi bosh rollarni ijro etuvchilar o‘rtasida munosabatlar boshlanishi va ularni darhol xiyonatda ayblash holatlari tez-tez uchraydi. Tanqidchilar ko‘pincha bunday munosabatlarni shunchaki piar deb hisoblashadi. Xuddi shunday holat “Qalbim eshigini qoq” serialida Hande Erchel va Kerem Bursin bilan yuz bergandi. Keyinchalik Afra Sarachog‘lu va Mert Ramazon Demir ham xuddi shu tarzda ayblandi. Turkiyaning yana bir ziddiyati shundaki, aktrisalarning muxlislari har qanday sevgi munosabatini, hatto boshqa kasb egasi bilan bo‘lsa ham, oddiy piar sifatida baholashlari mumkin. E’tiborli jihati shundaki, ko‘pincha aynan heyt qora piar sifatida ta’sir ko‘rsatadi. Ammo turkiyalik yulduzlarning aksariyati bunday salbiy holatlarga e’tibor qaratishmaydi, shunchaki o‘z ishlarini davom ettirishadi.

Olimlarning yangi tadqiqotlariga ko‘ra, dengiz sathi 75 yil ichida uch metrgacha ko‘tarilishi mumkin. Bu esa BMTning Iqlim o‘zgarishi bo‘yicha hukumatlararo ekspertlar guruhi (IPCC) tomonidan berilgan prognozlardan ancha yuqori. Ushbu tahlil dunyo iqlim o‘zgarishlari va muz qatlamlarining yemirilishi ortidan yuzaga kelishi mumkin bo‘lgan xavflarni ochib bermoqda. Kopengagen universiteti professori Dorte Dal-Yensenning ta’kidlashicha, dengiz sathining bunday tez ko‘tarilishi asta-sekin emas, balki sakrashlar bilan sodir bo‘lishi mumkin. Uning so‘zlariga ko‘ra, haroratning 2-3 darajaga oshishi natijasida dunyo muz qatlamlarining ayrim qismlari muqarrar ravishda yemiriladi. Bu esa 2100 yilga kelib IPCC tomonidan bashorat qilingan 1 metrlik o‘sishdan bir necha marta yuqori bo‘lishi mumkinligini ko‘rsatmoqda. Daniya uchun jiddiy tahdid Bunday vaziyat ayniqsa Daniya kabi dengiz sathiga nisbatan past hududlar uchun katta xavf tug‘diradi. Mamlakatning ko‘plab qirg‘oq hududlari suv ostida qolishi mumkin, bu esa aholi punktlari va infratuzilmalarni jiddiy xavf ostiga qo‘yadi. Dal-Yensen va 28 nafar okeanolog olimlar tomonidan qo‘llab-quvvatlangan ushbu tadqiqot, iqlim o‘zgarishlari bilan bog‘liq muammolarga yetarlicha tayyorgarlik ko‘rish zarurligini yana bir bor tasdiqlamoqda. Olimlar siyosatchilar va jamoatchilikni bu masalaga jiddiy yondashishga chaqirmoqda. Okeanlardagi muz qoplamlarining kamayishi Yana bir jiddiy masala — okeanlardagi muz qoplamlarining kamayib borishi. Yevropa Ittifoqining Copernicus iqlim o‘zgarishi xizmati ma’lumotlariga ko‘ra, 2024 yil fevral oyida Arktika va Antarktidadagi muz qoplamlarining umumiy maydoni 16,04 million kvadrat kilometrni tashkil etgan. Bu esa 1979 yildan beri kuzatilgan eng past ko‘rsatkich hisoblanadi. Iqlimshunoslar va mutaxassislar bunday o‘zgarishlarga qarshi kurashish uchun qator chora-tadbirlarni ko‘rish lozimligini ta’kidlashmoqda. Ular qatorida karbon chiqindilarini kamaytirish, ekologik barqarorlikni ta’minlash va iqlimga moslashish bo‘yicha strategik rejalar ishlab chiqish kabi vazifalar bor. Dengiz sathining keskin ko‘tarilishi global iqlim o‘zgarishining og‘ir oqibatlaridan biri hisoblanadi. Olimlar va iqlimshunoslar tomonidan olib borilgan tadqiqotlar hukumatlar va xalqaro tashkilotlar uchun jiddiy ogohlantirish bo‘lib, tezkor choralar ko‘rish zarurligini ko‘rsatmoqda. Agar bu jarayonga nisbatan e’tiborsizlik qilinsa, kelajakda ko‘plab hududlar suv ostida qolishi va ekologik muvozanat buzilishi mumkin.

AQSh prezidenti Donald Trump videomurojaat qilib, noqonuniy muhojirlarni mamlakatni ixtiyoriy ravishda tark etishga chaqirdi. Ularning bu jarayonni amalga oshirishlari uchun CBP Home maxsus ilovasidan foydalanishlari talab etiladi, deb Axios portali xabar berdi. Mazkur ilova sobiq prezident Jo Bayden ma'muriyati tomonidan ishlab chiqilgan CBP One ilovasini almashtiradi. CBP One muhojirlarga chegarani qonuniy kesib o'tish imkonini bergan bo'lsa, yangi CBP Home noqonuniy muhojirlarni mamlakatni ixtiyoriy tark etishga chorlaydi. Trump o'z videomurojaatida shunday dedi: “Mamlakatimizda noqonuniy turgan odamlar o'z xohishiga ko'ra ketishi mumkin yoki ular majburan deportatsiya qilinadi, bu esa ular uchun yoqimsiz bo'lishi mumkin. Bayden ma'muriyati CBP One ilovasi orqali bir milliondan ortiq noqonuniy muhojirlarni qabul qildi. Men esa CBP Home ilovasini joriy qilyapman, toki noqonuniy shaxslar o'z ixtiyorlari bilan mamlakatni tark eta olishsin.” Trumpning ta'kidlashicha, agar muhojirlar yangi ilova orqali chiqib ketsalar, kelajakda qonuniy tarzda qaytish imkoniga ega bo'lishlari mumkin. Ammo ular buni qilmasa, deportatsiya qilinishi va qayta kirish huquqidan butunlay mahrum bo'lishi haqida ogohlantirdi. Axios ma'lumotlariga ko'ra, CBP Home ilovasi noqonuniy muhojirlarni mamlakatni ixtiyoriy ravishda tark etishga undash va soliq to'lovchilar mablag'larini tejash maqsadida ishlab chiqilgan. Shuningdek, bu ilova Trump ma'muriyatining noqonuniy migratsiyaga qarshi kurash strategiyasining bir qismi hisoblanadi. AQSh Ichki xavfsizlik vazirligi ma'lumotlariga ko'ra, muhojirlar o'z ixtiyori bilan chiqib ketishi uchun olib borilayotgan reklama kampaniyasiga taxminan 200 million dollar sarflangan. Bu jarayon AQShda keng qamrovli muhojirlikka qarshi chora-tadbirlar doirasida amalga oshirilmoqda. 20 yanvar kuni inauguratsiya marosimida Donald Trump AQShning 47-prezidenti sifatida qasamyod qabul qilar ekan, noqonuniy muhojirlar oqimini to'xtatish va millionlab muhojirlarni deportatsiya qilish jarayonini boshlashga va'da berdi. Shuningdek, u AQShning janubiy chegarasida umumiy favqulodda holat e'lon qildi.

AQSH prezidenti Donald Tramp va Rossiya prezidenti Vladimir Putin o‘rtasidagi telefon muloqoti yakunlandi. Kreml ma’lumotiga ko‘ra, ikki davlat yetakchilari Ukraina atrofidagi vaziyat bo‘yicha batafsil va ochiq fikr almashishdi. Rossiya prezidenti Vladimir Putin o‘zining tinch yo‘l bilan mojaroni hal etishga bo‘lgan qat’iy intilishini tasdiqladi. U, shuningdek, Amerika bilan birgalikda muammoni har tomonlama, barqaror va uzoq muddatli hal qilish yo‘llarini ishlab chiqishga tayyorligini bildirgan. Putin, shuningdek, Rossiyaning xavfsizlik manfaatlarini inobatga olish zarurligini alohida ta’kidlab, mojaroning asosiy sabablarini bartaraf etish kerakligini qayd etdi. AQSH prezidentining 30 kunlik sulh joriy etish tashabbusi orqali Rossiya, bir qator muhim masalalarni ko‘tardi. Ular orasida butun front bo‘yicha o‘t ochishni to‘xtatishga samarali nazoratni ta’minlash, Ukrainadagi majburiy safarbarlikni to‘xtatish va Qurolli kuchlarning qayta qurollanish jarayoniga chek qo‘yish zarurati bo‘yicha masalalar muhokama qilindi. Ukraina rejimining kelishuvlarga rioya qilishga qodir emasligi bilan bog‘liq jiddiy xavflarga ham e’tibor qaratildi. Ushbu xavflar ilgari erishilgan kelishuvlarni sabotaj qilish va buzishga qaratilgan. Bundan tashqari, Kursk oblastida tinch aholiga qarshi sodir etilgan terrorchilik hujumlariga alohida urg‘u berildi. Rossiya tomoni shunga qo‘shimcha ravishda, Ukrainaga chet el harbiy yordamini va razvedka ma’lumotlarini taqdim etishni to‘liq to‘xtatish kerakligini ta’kidladi. Donald Trampning Kursk oblastida qurshovda qolgan ukrainalik harbiylarning hayotini saqlab qolish to‘g‘risidagi murojaatiga javoban, Putin Rossiya tomoni gumanitar tamoyillarga amal qilishga tayyorligini ma’lum qildi. Agar Ukraina Qurolli kuchlari askarlari taslim bo‘lsa, ularga munosib muomala kafolatlanishini va bu Rossiya qonunlari va xalqaro huquqqa muvofiq amalga oshirilishini ta’kidladi. Telefon muloqoti davomida Tramp 30 kun davomida Ukraina energetika obyektlariga zarba bermaslik bo‘yicha kelishuv taklifini ilgari surdi. Putin esa bu tashabbusni ijobiy qabul qilib, Rossiya harbiylariga tegishli buyruq berdi. Shuningdek, Qora dengiz akvatoriyasida kemalar xavfsizligini ta’minlash bo‘yicha Trampning ilgari surgan tashabbusini amalga oshirish g‘oyasiga ham konstruktiv yondashish bildirildi. Buning aniq tafsilotlarini qo‘shimcha ishlab chiqish maqsadida muzokaralar boshlashga kelishildi. Vladimir Putin, shuningdek, Rossiya va Ukraina tomonlari o‘rtasida 175-175 formatida asirlar almashinuvi bo‘yicha ham ma’lumot berdi. Insonparvarlik ishorasi sifatida, Rossiya tibbiyot muassasalarida davolangan 23 nafar og‘ir yarador ukrainalik harbiy Ukraina tomoniga topshiriladi. E’tiborli holat shundaki, Putin va Tramp ikki tomonlama formatda Ukraina mojarosini hal qilish bo‘yicha ish olib borishni davom ettirishga qaror qilishdi. Bu jarayonda AQSH prezidentining yuqoridagi takliflari ham inobatga olinadi. Rossiya va AQSH ekspert guruhlari tashkil etilishi kutilayotganiga ishora qilindi. Muloqotning yakunlari bo‘yicha, ikki prezident xalqaro kun tartibidagi boshqa masalalar, jumladan, Yaqin Sharq va Qizil dengiz mintaqasidagi vaziyatni ham muhokama qildilar. Mojaroli hududlardagi vaziyatni barqarorlashtirish, yadro qurolining tarqalishini oldini olish va global xavfsizlik masalalarida hamkorlikni yo‘lga qo‘yish borasidagi qo‘shma sa’y-harakatlar amalga oshirilishi nazarda tutilmoqda. Muloqot davomida Rossiya va AQSH o‘rtasidagi iqtisodiyot va energetika sohalarida hamkorlikni rivojlantirish bo‘yicha g‘oyalar ham ilgari surilgan. Bundan tashqari, Putinning AQSH va Rossiya xokkeychilari ishtirokida NHL va KHL doirasida o‘rtoqlik o‘yinlarini tashkil etish tashabbusi Tramp tomonidan qo‘llab-quvvatlandi. Vladimir Putin va Donald Tramp Ukraina mojarosini mustahkam tinchlik bilan yakunlash haqidagi fikrga qo‘shildi, bu ikki davlat rahbarlari o‘rtasidagi munosabatlarni yo‘lga qo‘yishga ko‘maklashadi.

AQSH prezidenti Donald Tramp va Rossiya prezidenti Vladimir Putin o‘rtasidagi telefon muloqoti yakunlandi. Muloqot ikki soatdan ortiq davom etdi. Bu haqda Oq uy vakiliga tayanib NBC News xabar berdi. Tramp va Putin suhbati AQSHning Ukraina hududida 30 kunlik o‘t ochishni to‘xtatish bo‘yicha kelishuvga erishish harakatlari fonida bo‘lib o‘tdi. Ushbu suhbat davomida ikki davlat rahbarlari uzoq muddatli tinchlik kelishuvini muvofiqlashtirish masalasini muhokama qildilar. Kiyev tinchlik sulhi to‘g‘risidagi taklifni qabul qilgani ma’lum. Endi Vashington Moskvadan javobni kutmoqda. Putinning matbuot kotibi Dmitriy Peskov ham TASS agentligiga telefon muloqoti yakunlanganini tasdiqladi. Bu Donald Tramp Oq uyga qaytganidan beri ikki mamlakat yetakchilarining ikkinchi marta telefon orqali suhbatlashishi. Ularning birinchi suhbati 12 fevral kuni bo‘lib o‘tgan va o‘shanda suhbat bir yarim soat davom etgan. Mazkur muloqot natijasida prezidentlar Rossiya-Ukraina mojarosini hal qilish bo‘yicha muzokaralarni darhol boshlashga kelishib olgan. AQSH yetakchisining maxsus vakili Stiven Uitkoff ham Tramp va Putin o‘rtasida telefon muloqoti bo‘lib o‘tishini xabar qilgan edi. «O‘ylaymanki, bu hafta ikki prezident o‘rtasida haqiqatan ham yaxshi va ijobiy muhokama bo‘ladi», — degan u. Bu murakkab geosiyosiy vaziyatda ikki davlat rahbarlarining o‘zaro muloqotlari muhim ahamiyat kasb etishda davom etmoqda.

Ko‘plab yulduzlar bolalarini hech narsada cheklamaydilar. Ammo Ben Afflek ulardan emas. Los-Anjelesdagi krossovkalar ko‘rgazmasida u o‘g‘li Semyuel uchun 6000 dollarlik poyabzal sotib olib bermadi. “Menda pul bor, senda esa yo‘q! Ularni olish uchun sen ko‘p o‘t o‘rishing kerak”, dedi yulduz o‘g‘lining iltimosiga. Foto Europaplus Gap Dior krossovkalari haqida borardi, Sem brendi va narxi tufayli ularni xarid qilgisi kelgandi. Har holda Ben Afflek shunday deb o‘ylagan. O‘g‘li otasini uzoq vaqtdan beri xuddi shunday krossovkalar istayotganiga ishontirishga harakat qildi: “Ha, ular chidamli! Men har doim ular yaxshi ko‘rinishga ega ekanligini aytganman”. Ben bolalar kichikligidanoq biron narsani xarid qilish uchun pul kerakligini, pullarni esa faqat ishlab topish mumkinligini tushunishi kerak deb hisoblaydi. “O‘tlarni o‘rishi kerakligini aytganimda nima bo‘lishini bilaman. Birdan krossovkalar kerak bo‘lmay qoladi”, deydi aktyor. Foto Europaplus Ko‘plab muxlislar aktyorning tarbiyalash uslubini ma’qullagan. Ular bu haqda videoga qoldirgan izohlarda yozgan: “Aktyorning o‘z farzandlariga an’anaviy qiymatlarni singdirishga harakat qilayotganini ko‘rish yoqimli”, deb yozadi internet foydalanuvchilari.

Inson umrining davomiyligi ko‘plab omillarga bog‘liq. Erkaklar uchun bu omillardan biri uylangani yoki bo‘ydoqligidir. Buni Rossiya Sog‘liqni saqlash vazirligining Milliy tibbiyot tadqiqot markazining terapiya va profilaktika tibbiyoti bo‘limi xodimlari 16 yillik tahlil va kuzatuvlardan keyin isbotlashdi. 2007 yildan boshlab 16 yil davomida Sog‘liqni saqlash vazirligi xodimlari turli kasalliklarning rivojlanish xavf omillarini o‘rganishdi. Natijada, inson umrining davomiyligi va sifatiga faqat fiziologik emas, balki ijtimoiy omillar ham ta’sir qilishi aniqlandi. Tadqiqot natijalari shuni ko‘rsatdiki, uylangan erkaklar uzoqroq yashaydi. Buning ustiga, oila bo‘lish erkaklarning kasbi ham umrining davomiyligiga ham ta’sir qiladi. Aqliy mehnat bilan shug‘ullanuvchilar ko‘pincha boshqalarga qaraganda uzoqroq yashaydi. Ayollarga kelsak, farzand ko‘rgan va daromadi yuqori bo‘lgan ayollar uzoqroq yashaydi. Qiziqarlisi, ayollarda erkaklarga qaraganda ko‘proq surunkali kasalliklar tashxis qilinadi: ammo ular shifokorlarning tavsiyalariga ko‘proq amal qilishga moyil bo‘lganliklari sababli, bu umrining davomiyligiga kamroq ta’sir qiladi. Ehtimol, uylangan erkaklar uzoqroq yashaydi, chunki ularning turmush o‘rtoqlari shifokorlarning maslahatlariga ko‘proq amal qilishlarini kuzatib boradi. Shuni esda tutish kerakki, ba’zi omillar har ikki jinsning umrining davomiyligiga salbiy ta’sir qiladi. 44 yoshdan 64 yoshgacha bo‘lgan erkaklar uchun erta o‘lim xavfi yuqori qon bosimi, stress, chekish va spirtli ichimliklar iste’mol qilish bilan bog‘liq. 75 yoshdan oshgan ayollar uchun esa erta o‘limning asosiy xavf omillari qon bosimining pastligi, yurak urishining tezlashuvi va stressdir. Vaqtida tekshiruvdan o‘tish – jiddiy kasalliklarning rivojlanishi va erta o‘limning oldini olishning asosiy yo‘lidir.

NASA astronavtlari Butch Uilmor va Suni Uilyams, Xalqaro kosmik stansiyada (XKS) sakkiz kunlik vazifalarini bajarib, texnik muammolar sababli o‘z missiyasini uzaytirganidan so‘ng, nihoyat Yerga qaytmoqda. Ular va NASA astronavti Nik Heyg hamda rossiyalik kosmonavt Aleksandr Gorbunov SpaceX kapsulasida Yerga qaytishmoqda. 18 mart kuni, Grinvich vaqti bilan soat 05:05 da, ular XKSdan ajralib, soat 21:57 da Floridaning qirg‘oqlari yaqiniga qo‘nishlari kutilmoqda. Ular o‘rtasidagi safarni oson va xavfsiz o‘tkazish uchun kapsula atmosferaga kirar ekan, u 1600°C haroratgacha qizishi kerak. Bu jarayonda astronavtlar ortiqcha yuklanishga bardosh berishlari lozim, chunki Yer tortish kuchidan to‘rt baravar ko‘p bo‘lgan stressga duch kelishadi. Nihoyada, kapsula to‘rtta parashyut yordamida okeanga yumshoq tarzda qo‘nadi. Ushbu sayohat 2024 yil iyun oyida boshlangan edi. Ushbu missiyada Butch va Suni Boeing kompaniyasi tomonidan ishlab chiqilgan Starliner kosmik kemasining birinchi sinovida ishtirok etgan. Ammo parvoz vaqtida texnik muammolar kelib chiqqani uchun, astronavtlarning uyga qaytishi xavfli deb topilgan. Shuningdek, Starliner kapsulasi sentyabr oyida ekipajsiz Yerga qaytgan, bu esa yangi kapsula tanlashni talab qilgan. Shunday qilib, NASA sentyabrda XKSga borgan SpaceX kapsulasini tanladi. Dragon kapsulasi bilan safar qilishda muammo paydo bo‘lgani va yosh bostirilishi sababli, faqat ikki nafar astronavt—Butch va Suni uchun o‘rta joy qoldirildi. Ayni paytda, SpaceX kapsulasi 6 oylik parvoz muddatiga mo‘ljallangan bo‘lib, natijada ularning XKSda qolish muddati 2025 yil mart oyigacha cho‘zildi. Bundan tashqari, 16 mart kuni SpaceX kapsulasi Xalqaro kosmik stansiyaga yangi ekipajni yetkazdi, ular orasida Enn MakKleyn, Nikol Ayers, yaponiyalik astronavt Takui Onisi va rossiyalik kosmonavt Kirill Peskov ham bor. Endilikda, Butch Uilmor, Suni Uilyams, Nik Xeyg va Aleksandr Gorbunov Yerga qaytishi kutilmoqda. Bu missiya astronavtlar uchun katta tajriba bo‘lib, ularning XKSdagi safarlari yanada muhim va ahamiyatli bo‘lgan ilg‘or kosmik tadqiqotlar uchun asos bo‘ldi.

Rossiya prezidenti Vladimir Putin o‘tgan hafta AQSH prezidentining maxsus vakili Stiv Uitkoff bilan uchrashuvda Ukrainaga qurol-yarog‘ yetkazib berishni to‘xtatishni harbiy harakatlarni to‘xtatish uchun asosiy shart deb atadi. Bu haqda Bloomberg Yevropa va Rossiya manbalariga tayanib xabar bermoqda. Putinning ushbu talabi faqat o‘t ochishni to‘xtatish davriga tegishli ekan. Manbalaraning so‘zlariga ko‘ra, Moskva Ukrainaga qurol yetkazib berishni butunlay to‘xtatishni talab qiladi, lekin buning "minimal maqsadi" AQSHning harbiy yordamini to‘xtatishga qaratilgan muzokaralar olib borishdir. Rossiya rahbariyati Ukrainaga harbiy yordamni uzish orqali jang maydonidagi vaziyatni o‘zgartirishga intilmoqda. Biroq, Yevropa manbasining ta’kidlashicha, Yevropa davlatlari "o‘t ochishni to‘xtatish davrida Ukrainaga qurol yetkazib berishni to‘xtatishga rozi bo‘lishni istamaydi", chunki bunday qadam Rossiyaning harbiy kuchlarini qayta qurollanishini ta’minlashi mumkin. Yevropa tomonidan bildirilgan fikrga ko‘ra, bu holat global xavfsizlikka tahdid solishi va Ukrainaga kelajakda yanada katta tahdidlar tug‘dirishi mumkin. Rossiyaning aniq pozitsiyasi Putinning pozitsiyasiga ko‘ra, Ukrainaga qurol-yarog‘ yetkazib berishni vaqtincha to‘xtatish jang maydonida tinchlikka erishish uchun zarur. Rossiya tomonidan ko‘rsatilayotgan bu talab Ukraina harbiy salohiyatini cheklashni va unga joriy qilinayotgan harbiy yordamni to‘xtatishni o‘z ichiga oladi. Muzokaralar, agar tinchlik kelishuviga erishilsa, Ukrainaga beriladigan yordamning qayta tiklanishi kutilmoqda. Yevropaning pozitsiyasi Yevropa davlatlari Rossiyaning talablariga qarshi, chunki u faqat qurol-yarog‘ yetkazib berishni to‘xtatishni emas, balki Ukrainaga tajovuzchilarga qarshi turish imkoniyatini kamaytirishni talab qilmoqda. Yevropa tomonidan bildirilgan fikrga ko‘ra, Ukrainaga yordam berish davom etsa, to‘xtatishning asosiy maqsadi Rossiyaning harbiy kuchini olish emas, balki urushga yaqin vaqtlarda barqarorlikni tiklashga yo‘naltirilgan bo‘lishi kerak. Qulay bo‘lmagan vaziyat Putinning talablari Rossiyaning qo‘lga kiritishga intilgan maqsadlarini ko‘rsatadi. Shu bilan birga, Yevropa va AQSHning ko‘p o‘ziga xos pozitsiyalari Rossiyaning strategiyasini qiyinlashtirishi va jang maydonida jadal raqobat olib boradi. Bundan tashqari, bo‘lajak tinchlik kelishuvi har ikki tomonning yordam olishga va huquqiy vaziyatga qaratilgan qarorlarni qabul qilishga yordam berishi mumkin.

BBC Ukraina armiyasining Kursk yo‘nalishidagi amaliyotida ishtirok etgan besh nafar ukrainalik harbiy bilan suhbatlashgan. Harbiylar jurnalistlar bilan ijtimoiy tarmoq va messenjerlar orqali bog‘lanib, kuchli o‘t ochish fonida, yakson etilgan harbiy texnika kolonnalari orasida va Rossiya dronlarining doimiy zarbalari ostida kechgan «halokatli» chekinish haqida gapiradi. Harbiy xizmatchilarning ismlari xavfsizlik nuqtayi nazaridan o‘zgartirilgan. Materialda 9 martdan 14 martgacha bo‘lgan voqealar haqida so‘z yuritiladi. Harbiylarning ba’zilari Sudja boy berilganidan keyingi «kollaps» haqida gapirgan – bu Ukraina qo‘shinlari Kursk oblastida yetti oy davomida ushlab turgan eng yirik shahar edi. RF qurolli kuchlari ukrainlarning Kursk oblastidagi platsdarmini yo‘q qilish bo‘yicha amaliyotning navbatdagi bosqichini 8 mart kuni boshlagandi. 14 martga kelib Ukraina qurolli kuchlari bo‘linmalari katta yo‘qotishlarga uchragan holda platsdarmning katta qismini tark etdi (shu bilan birga, AQSH va Rossiya rasmiylari o‘sha kuni hech qanday dalil keltirmagan holda go‘yoki ukrainalik minglab askarlar qurshovga tushib qolganini aytishgandi). Front chizig‘iga borish cheklangani sababli, vaziyat haqida to‘liq tasavvurga ega bo‘lishning iloji yo‘q. Ukrainalik askarlar o‘z ko‘z o‘ngida sodir bo‘lgan voqealarni shunday tasvirlaydi. Volodimir: «Dronlar tun-u kun hujum qiladi» 9 mart kuni Volodimir BBC'ga telegram orqali xabar yo‘llab, u hali ham «vahima va kollaps» hukm surayotgan Sudjada ekanini yozgan. «Qo‘shinlar va texnika kolonnalari chiqishga harakat qilmoqda, – deydi u. – Ularning bir qismini Rossiya dronlari yo‘lda yoqib yubormoqda. Kunduzi yo‘lga chiqib bo‘lmaydi». Odamlar va texnikani tashish uchun Sudja va Ukrainaning Sumi oblastini bog‘lovchi birgina asosiy yo‘l bor edi. Volodimirning so‘zlariga ko‘ra, bir oy oldin bu yo‘lda nisbatan xavfsiz harakatlanish mumkin edi. 9 martga kelib u «to‘lig‘icha dushman zarbalari nazoratiga o‘tdi – dronlar kecha-yu kunduz parvoz qila boshladi». «Bir daqiqa ichida ikki-uchta dronni uchratish mumkin. Bu juda ko‘p», – deya tushuntirdi u. «Bizda butun moddiy-texnik ta’minot birgina Sudja-Sumi trassasi orqali edi, – deydi Volodimir. – Rossiyaliklar uni to‘sib qo‘yishga urinishini hamma bilardi. Ammo bu yana qo‘mondonligimiz uchun kutilmagan holat bo‘lib chiqdi». Material tayyorlanayotgan mahalda, Rossiya Sudjani qaytarib olishi arafasida, Volodimir Rossiya armiyasi Ukraina qurolli kuchlariga uchta yo‘nalishdan bosim qilayotgani haqida yozgan. Maksim: «Yakson etilgan texnikalar chekinishni qiyinlashtirdi» 11 martga kelib, Ukraina qo‘shinlari asosiy trassa kesib qo‘yilishiga yo‘l qo‘ymaslikka harakat qildi, deyiladi Maksimning telegram orqali yo‘llagan xabarlarida. «Bir necha kun oldin biz mudofaa chizig‘ini uyushgan holda tark etish to‘g‘risida buyruq oldik, – deydi u va Rossiya shaharni egallash uchun katta kuchlarni, «jumladan, ko‘p sonli shimoliy koreyalik askarlar»ni jalb etganini qo‘shimcha qiladi. Harbiy ekspertlarning hisob-kitoblariga ko‘ra, Kursk oblastida nazoratni qaytarish uchun Rossiya u yerda 70 minggacha askar, jumladan, 12 mingga yaqin shimoliy koreyalikni jamlagan. Shuningdek, u «asosiy logistika yo‘nalishlarini zarba nazorati ostiga olish» uchun bu yo‘nalishga uchuvchisiz uchish apparatlari operatorlarining eng yaxshi bo‘linmalari, kamikadze dronlari va FPV-dronlarini yuborgan. Rossiya qo‘shinlari bu yerda radioelektron kurash tizimlari yordamida ishdan chiqarib bo‘lmaydigan optik tolali dronlardan ham foydalangan. Maksimning so‘zlariga ko‘ra, buning natijasida «dushman o‘nlab texnikalarni yo‘q qilishga muvaffaq bo‘lgan va ularning qoldiqlari ta’minot yo‘nalishlarida tirbandliklarni hosil qilgan». Ukraina kolonnasi o‘tgan yilning avgustida Ukrainaning Sumi oblastidan Kursk oblasti tomon harakatlanmoqda Anton: «Halokatli chekinish» O‘sha kuni, 11 mart kungi vaziyatni Anton «halokatli» deb atadi. Bu BBC gaplashgan uchinchi askar, u Kursk fronti qo‘mondonligi shtabida xizmat qilgan. Anton ham muxbirlar e’tiborini Rossiya dronlari keltirgan zararga qaratdi. «Ilgari bizda dronlar bo‘yicha ustunlik bor edi, endi u yo‘q», – dedi u. Anton Rossiya armiyasining boshqa ustunliklari sifatida aniqroq aviazarbalar va askarlar soni ko‘proqligini sanab o‘tgan. U ta’minot yo‘llari kesib qo‘yilganini ta’kidlagan: «Logistika endi ishlamayapti – qurol-yarog‘, o‘q-dorilar, oziq-ovqat va suvni tashkiliy yetkazib berish endi imkonsiz». Antonning so‘zlariga ko‘ra, u Sudjadan tunda piyoda chiqib ketishga muvaffaq bo‘lgan: «Biz bir necha bor o‘lim yoqasida qoldik. Osmonda muntazam ravishda dronlar uchib yurardi». U Ukrainaning Kursk oblastidagi platsdarmi to‘lig‘icha qo‘ldan ketishini prognoz qilgan. «Harbiy nuqtayi nazardan bu yo‘nalish o‘zini tugatdi. Endi uni ushlab turishdan foyda yo‘q». G‘arb rasmiylarining hisob-kitoblariga ko‘ra, Kursk oblastidagi amaliyotda 12 mingga yaqin ukrainalik harbiy ishtirok etgan. Ular G‘arb qurollari, jumladan, tanklar va zirhli mashinalar bilan jihozlangan eng yaxshi o‘qitilgan bo‘linmalar bo‘lgan. Rossiyalik «harbiy muxbirlar» ushbu texnikalarning bir qismi yo‘q qilingani yoki o‘lja qilib olingani aks etgan videolarni e’lon qilgan. 13 mart kuni Rossiya Kursk oblastidagi vaziyat «to‘liq nazorat ostida» ekani, Ukraina qurolli kuchlari o‘z texnikasining katta qismini tashlab ketganini ma’lum qildi. Dmitro: «O‘limga bir qadam» Nashrning to‘rtinchi suhbatdoshi, harbiy Dmitro 11–12 mart kungi xabarlarida Kursk oblastidan chekinishni qo‘rqinchli filmdagi sahnaga o‘xshatgan: «Yo‘llar yakson etilgan yuzlab mashinalar, zirhli texnikalar va motorli transport vositalariga to‘la. Yaradorlar va halok bo‘lganlar juda ko‘p». Ko‘p hollarda transport vositalarini behisob dronlar ta’qib qilardi. Dmitro o‘zi ketayotgan mashina loyga botib qolganida qanday qilib qutulib qolganini so‘zlab berdi. U va quroldoshlari avtomobilni itarib chiqarmoqchi bo‘lganida, ularga FPV-droni hamla qilgan. Dron mashinaga tegmagan, biroq harbiylardan birini jarohatlagan. Dmitroning so‘zlariga ko‘ra, ular yordam kelguncha ikki soat davomida o‘rmonda yashirinishga majbur bo‘lishgan. Uning aytishicha, ko‘pchilik piyoda chekingan: «Yigitlar 15-20 km masofani bosib o‘tishdi». Harbiyning so‘zlariga ko‘ra, vaziyat «murakkab va kritik holatdan halokatli holat»ga aylangan. 14 martdagi xabarida Dmitro shunday qo‘shimcha qiladi: «Kursk oblastida barchasi tugadi... Operatsiya muvaffaqiyatsiz yakunlandi». Uning hisob-kitoblariga ko‘ra, 2024 yil avgust oyida Ukraina qurolli kuchlari chegarani kesib o‘tganidan beri Kursk oblastida minglab ukrainalik askarlar halok bo‘lgan. Rossiyalik harbiy Sudjada. 2025 yil, 15 mart Stanislav Krasilnikov / RIA Novosti / Sputnik / Profimedia Artyom: «Biz sherdek olishdik» Nashr muloqotda bo‘lgan beshinchi askar vaziyatni unchalik pessimistik baholamaydi. 13 mart kuni Artyom harbiy hospitaldan xabar yuborgan, bu yerda u dron hujumi natijasida olingan jarohatlardan davolanayotgan edi. Uning so‘zlariga ko‘ra, u Sudjadan g‘arbdagi Loknya posyolkasi hududida jang qilgan, u yerda Ukraina qo‘shinlari qattiq qarshilik ko‘rsatgan va «sherlar kabi olishgan». Artyomning fikricha, amaliyot qisman muvaffaqiyatli o‘tgan. «Muhimi, hozirda Ukraina qurolli kuchlari bufer zonani yaratdi, buning natijasida rossiyaliklar Sumiga kira olmayapti», – deydi u. Sudja. 2025 yil 14 mart Sergey Bobilev / RIA Novosti / Sputnik / Profimedia Ukraina amaliyoti bilan endi nima bo‘ladi? Ukraina qurolli kuchlari bosh qo‘mondoni Oleksandr Sirskiy qo‘shinlar «qulayroq pozitsiyalarga chekingani», Kursk oblasti hududida qolayotgani va hududlarni «maqsadga muvofiq va zarur bo‘lguncha» ushlab turishini ta’kidlagan. Uning so‘zlariga ko‘ra, amaliyot davomida Rossiya armiyasi halok bo‘lgan, yaralangan va asirga olinganlar bilan qo‘shib hisoblaganda 50 mingdan ortiq kishini yo‘qotgan. Ammo hozirgi vaziyat o‘tgan yilning avgust oyidagidan ancha farq qiladi. Harbiy tahlilchilarning hisob-kitoblariga ko‘ra, dastlabki bosqichda qo‘lga kiritilgan 1000 kilometr kvadrat maydonning uchdan ikki qismi mart oyigacha bo‘lgan vaqt davomida boy berib bo‘lingandi. Ukraina Kursk oblastida egallab olingan hududlarni o‘zinikiga almashtirishga muvaffaq bo‘lishiga umid yo‘q. O‘tgan hafta Ukraina prezidenti Volodimir Zelenskiy Kursk operatsiyasi, uning fikricha, Rossiyani sharqdan qo‘shinlarini olib chiqib ketishga va Pokrovsk yo‘nalishidagi bosimni susaytirishga majbur qilib, «o‘z vazifasini bajargani»ni aytgandi. Lekin bu qanday qurbonliklar evaziga bo‘lgani hozircha noma’lum.

Vengriyaning Seksard shahrida noodatiy va qiziqarli voqea – qabr qazish bo‘yicha 18-xalqaro chempionat bo‘lib o‘tdi. Bu haqida Zamin.uz xabar berdi. Ushbu musobaqa mamlakatning Qabr qazuvchilar uyushmasi tomonidan aniq reja va tartib asosida tashkil etildi. Tadbir kasb sohasi nufuzini oshirishga xizmat qildi. Musobaqada ishtirokchilar ikki kishilik jamoalar shaklida qatnashdi. Ularga ikki soat vaqt berildi. Shu vaqt ichida har bir jamoa 200x80 santimetr o‘lchamda va 160 santimetr chuqurlikda qabr qazishi kerak edi. Ushbu qoidalar ishtirokchilardan nafaqat mahorat, balki diqqat va tezkorlikni ham talab qildi. Chempionat yakunida Parakletosz Nonprofit jamoasi g‘olib deb topildi. Bu jamoa ketma-ket ikkinchi yil chempionlikni qo‘lga kiritdi, bu ularning puxta tayyorgarligi va kasbiy darajasining yuqori ekanligini ko‘rsatdi. Tashkilotchilarning ta’kidlashicha, bunday musobaqalar kasb nufuzini oshirish bilan birga, yosh avlodni professional mutaxassislar bilan yaqindan tanishtiradi. Shuningdek, ishtirokchilarga jamoaviy hamkorlik va sog‘lom raqobat muhitida ishlash ko‘nikmalarini rivojlantirishga yordam beradi. Bu tadbirlar kasbiy malakani oshirish va sohani yanada rivojlantirish uchun muhim ahamiyatga ega.

Ozarbayjonda 2025 yil iyul oyidan boshlab qarindoshlar nikohi qonun bilan taqiqlanganidan so‘ng to‘ylar soni sezilarli darajada kamaydi. Bu haqda Zamin.uz xabar berdi. Masalan, iyun oyida 5 mingdan ortiq nikoh qayd etilgan bo‘lsa, iyul oyida bu ko‘rsatkich 2 694 taga tushdi. Mutaxassislar bu o‘zgarishlarni yaqindan qarindoshlar o‘rtasidagi nikohlarni taqiqlovchi qonunning kuchga kirishi bilan bog‘lamoqda. Qonunga ko‘ra, umumiy bobosi yoki buvasi bo‘lgan aka-uka va opa-singil farzandlari, shuningdek, biologik qarindosh bo‘lgan amakivachchalar va xolavachchalar o‘rtasida nikoh to‘liq man etilgan. Ushbu qonunning asosiy maqsadi genetik nuqsonlar bilan tug‘iladigan bolalar sonini kamaytirish va sog‘lom avlodni ta’minlashdir. Tibbiyot mutaxassislari ta’kidlaganidek, qarindoshlar o‘rtasidagi nikohlar ko‘pincha irsiy kasalliklar yuzaga kelishiga sabab bo‘ladi, bu esa kelajak avlod sog‘lig‘iga salbiy ta’sir ko‘rsatadi. Ozarbayjon Adliya vazirligining ma’lumotlariga ko‘ra, 2025 yilning yanvaridan iyuligacha mamlakatda 12 146 ta ajrim holati qayd etilgan, bu ko‘rsatkich o‘tgan yilga nisbatan biroz kamaygan. Har 1000 kishi hisobiga ajrimlar darajasi 2,1 dan 2,0 ga tushgan. Yangi qonunga muvofiq, nikoh tuzish uchun ariza berayotgan shaxslar qarindoshlik darajasini aniqlash maqsadida tug‘ilganlik haqidagi guvohnoma hamda ota-onalarining hujjatlarini taqdim etishlari shart. Agar qonun buzilishi aniqlansa, bunday holatlar uchun ma’muriy yoki jinoiy javobgarlik belgilanadi. Ushbu qoidalar sog‘lom va barqaror jamiyat qurishga xizmat qiladi.

London shahrida tarixdagi eng yirik namoyishlardan biri bo‘lib o‘tdi. Bu haqida Zamin.uz xabar berdi. Ma’lumotlarga ko‘ra, taxminan 1,5 million kishi «Qirollikni birlashtir» shiori ostida ko‘chalarga chiqdi. Ushbu katta aksiya Temza daryosining janubiy sohilida joylashgan Sazerk tumanida boshlandi. Namoyishchilar poytaxt markaziga yo‘nalib, Uaytholl hukumat binosi tomon harakat qilishdi. Ular Vestminster ko‘prigidan o‘tib, asosiy yig‘ilish joyi bo‘lgan bosh vazir Kir Starmerning qarorgohi oldidagi ko‘chada to‘plandi. Tashkilotchilarning ma’lumotlariga ko‘ra, ushbu yirik harakatni English Defence League harakati asoschisi Tommi Robinson uyushtirgan. London ko‘chalarida yig‘ilgan odamlar turli plakatlar, shiorlar va da’vatlar bilan chiqish qildi. Kuzatuvchilar ta’kidlashicha, bu namoyish Buyuk Britaniyaning siyosiy jarayonlariga jiddiy ta’sir ko‘rsatishi mumkin. Shuningdek, namoyish nafaqat ishtirokchilar soni bilan, balki uyushganligi va siyosiy rang-barangligi bilan ham tarixiy voqea sifatida e’tirof etildi. Bu harakat mamlakatdagi siyosiy muhitda yangi davr boshlanishiga sabab bo‘lishi kutilmoqda. London aholisi tomonidan keng qo‘llab-quvvatlangan ushbu namoyish siyosiy faollik va birlashishning yorqin namunasi bo‘ldi.

Fransiyada prezident Emmanuel Makronning faoliyatiga nisbatan yangi impichment jarayoni boshlandi. Bu haqida Zamin.uz xabar berdi. Parlamentda 104 nafar deputat ushbu tashabbusni qo‘llab-quvvatlab, respublika prezidentiga nisbatan ishonchsizlik masalasini rasmiy kun tartibiga kiritdi. “Insoumise France” partiyasi raisi Matild Pano ta’kidlashicha, 10 sentyabr kuni mamlakat bo‘ylab o‘tkazilgan ommaviy norozilik namoyishlaridan so‘ng ekologlar va kommunistlar bilan birgalikda 104 deputat Makronga impichment e’lon qilish tashabbusini imzoladi. Unga ko‘ra, prezident o‘z lavozimidan iste’foga chiqishi lozim. 10 sentyabr kuni “Hammasini yoping” shiori ostida Fransiya bo‘ylab yirik namoyishlar o‘tkazildi. Norozilar hukumatning iqtisodiy siyosatini tanqid qilib, byudjetni qisqartirishga qarshi chiqdi. Namoyishlar davomida ko‘chalar to‘silib, chiqindi qutilari yoqildi va politsiya bilan to‘qnashuvlar yuz berdi. Parlamentdagi ovoz berishda 364 deputat qarshi ovoz bergan bo‘lsa, 194 nafari hukumatga ishonchsizlik bildirdi. Natijada bosh vazir Fransua Bayru hukumati iste’foga chiqdi. Namoyishlardan so‘ng mamlakatning ko‘plab shaharlarida fuqarolar ommaviy yig‘ilishlar va ko‘cha bayramlari o‘tkazdi. Bu siyosiy vaziyat aholining diqqatini jalb qilganini ko‘rsatmoqda. Hozirda Fransiyadagi siyosiy inqirozning rivojlanishi va Makronning lavozimda qolishi yoki iste’foga chiqishi nafaqat mahalliy, balki xalqaro hamjamiyat tomonidan ham diqqat bilan kuzatilmoqda.

Tailandda 21 yoshli erkak 11 oylik qizini jonli efirda osib o‘ldirdi. Bu haqda Zamin.uz xabar berdi. Bu haqda The Mirror nashri xabar berdi. Hodisa Facebook ijtimoiy tarmog‘idagi jonli videotranslyatsiya vaqtida sodir bo‘lgan. Erkak avval qizini osib o‘ldirgan, so‘ngra o‘z joniga qasd qilgan. Ushbu voqea jamoatchilik orasida katta shov-shuvga sabab bo‘ldi. Politsiya xodimlari ota va qizning jasadini Pxuketdagi tashlandiq mehmonxonada topdi. Dastlabki ma’lumotlarga ko‘ra, erkakning bu qotillik harakati uning rafiqasi bilan yuzaga kelgan nizo sabab bo‘lgan. Hodisa ota-ona va oila munosabatlaridagi muammolarni yana bir bor ochib berdi. Bu voqea ota-onalar va oilalarga internet va ijtimoiy tarmoqlardagi xavflarga nisbatan ogohlikni oshirish zarurligini ko‘rsatmoqda. Jonli efirda bunday nopok harakatlarni namoyish qilish psixologik va ijtimoiy salbiy oqibatlarga olib kelishi mumkin. Hozirda voqea Pxuketdagi huquq-tartibot organlari tomonidan tergov qilinmoqda. Ota-onalarga farzandlarining xavfsizligini ta’minlash, internetda ehtiyotkorlik bilan harakat qilish hamda oilaviy muammolarni hal etish muhimligi yana bir bor eslatilmoqda.

AQSH Mudofaa ilg‘or tadqiqot loyihalari agentligi (DARPA) inson qon tanachalarini yangilashga qaratilgan Smart-Red Blood Cells (Smart-RBC) dasturini taqdim etdi. Bu haqda Zamin.uz xabar berdi. Ushbu loyiha sintetik biologiya texnologiyalari yordamida modifikatsiyalangan qizil qon hujayralarini yaratishga yo‘naltirilgan. Ma’lumotlarga ko‘ra, Smart-RBC dasturining asosiy maqsadi — fiziologik signallarni aniqlay oladigan, tez va samarali qaror qabul qiladigan, shuningdek ularga javob bera oladigan “aqlli” qon hujayralarini ishlab chiqishdir. Bu hujayralar og‘ir sharoitlarda organizmning hayotiy funksiyalarini saqlashga, qonning holatini barqaror tutishga va jarohat yoki stress paytida insonning omon qolish imkoniyatlarini oshirishga yordam beradi. DARPA tomonidan berilgan ma’lumotlarga ko‘ra, Smart-RBC hujayralari uchta asosiy vazifani bajaradi: birinchidan, biomarkerlarni aniq aniqlash; ikkinchidan, ma’lumot asosida tez va oqilona qaror qabul qilish; uchinchidan, metabolik hamda fiziologik jarayonlarga ta’sir qiluvchi zarur molekulalarni ishlab chiqarish. Loyihaning dastlabki bosqichida jismoniy barqarorlikni ta’minlash va qonning qotib qolish jarayonini (gemostaz) mustahkamlashga e’tibor qaratiladi. Kelajakda Smart-RBC hujayralari termoregulyatsiya, universal qon mosligi va yuqori balandliklarda ham samarali ishlash imkoniyatlariga ega bo‘lishi rejalashtirilgan. Loyiha jami 36 oy davom etadi va ikki bosqichdan iborat. Birinchi bosqichda tadqiqotchilar ildiz hujayralarining differensiyalash jarayonida sintetik sxemalarni integratsiya qilish va ularning yetuk qizil qon hujayralarida funksional holatini saqlab qolish imkoniyatini o‘rganadilar. Ikkinchi bosqichda tizimlarni takomillashtirish, ularning samaradorligini sinovdan o‘tkazish va real sharoitlarda namoyish qilish ko‘zda tutilgan. Hozirda loyiha dastlabki bosqichda bo‘lib, inson organizmining omon qolish, chidamlilik va qiyin sharoitlarga moslashish qobiliyatini sezilarli darajada oshirishga qaratilgan. Shu bilan birga, Pentagon sintetik biologiya sohasidagi ilg‘or va strategik tadqiqotlarga katta mablag‘ ajratayotganini ko‘rsatmoqda.

Florida shtatida yuk mashinasi ishtirokidagi baxtsiz hodisa natijasida uch kishi halok bo‘ldi. Bu haqda Zamin.uz xabar berdi. Bu voqea Hindistondan kelgan haydovchi Harjinder Singx boshqaruvidagi yuk mashinasida sodir bo‘lgan. Hozirda Harjinder Singx qamoqda saqlanmoqda va unga qotillik ayblovi qo‘yilgan. Ushbu hodisadan so‘ng AQShda yashovchi hindistonlik haydovchilarga nisbatan bosim kuchaygan. Ba’zi haydovchilar ayrim shtatlarga borishdan cho‘chiyapti, boshqalari esa yo‘lda haqorat va tahqirlarga uchramoqda. Hindistonlik haydovchilar AQSh yuk tashish sohasida muhim o‘rin tutadi. Rasmiy ma’lumotlarga ko‘ra, ularning 750 mingdan 150 ming nafari yuk mashinasi haydovchisi sifatida faoliyat yuritmoqda. Mutaxassislar bir kishining xatosi butun jamoaga nisbatan adolatsizlik ekanligini ta’kidlamoqda. Ularning fikricha, muammoni hal qilish uchun til bilimi va litsenziya qoidalari adolatli va aniq tartibga solinishi zarur. Shunday qilib, barcha haydovchilarga teng munosabatda bo‘lish muhimdir.

Farg‘ona viloyatining Buvayda tumanida yashovchi 130 yoshli Huwaydo Umarova (Toshmatova) O‘zbekiston tarixida eng keksa inson sifatida rasmiy ravishda tan olindi. Bu haqida Zamin.uz xabar berdi. Bu haqda Adliya vazirligi ma’lum qildi. Vazirlik tomonidan “Hech bir shaxs hujjatsiz qolmaydi” aksiyasi doirasida tumanning “Qoraqum” mahallasida o‘tkazilgan ro‘yxatlash ishlari vaqtida Huwaydo momoning tug‘ilgan sanasi hujjatlarda qayd etilmagani aniqlangan. Buvayda tumani Adliya bo‘limining arizasi asosida fuqarolik ishlari bo‘yicha Qo‘qon tumanlararo sudining sayyor majlisida mazkur masala ko‘rib chiqildi. Sud qaroriga ko‘ra, Huwaydo Umarova 1895 yil 1-yanvarda Buvayda tumanida tug‘ilgani rasmiy tasdiqlandi. Shu tariqa, Huwaydo momo hozirda O‘zbekistonda eng yoshi ulug‘ shaxs sifatida e’tirof etildi. Adliya vazirligi bildirishicha, endilikda u Ginnes rekordlar kitobiga dunyodagi eng keksa inson sifatida kiritilishi mumkin. Eslatib o‘tamiz, ilgari Huwaydo momo haqida turli xabarlar mavjud bo‘lgan, ammo uning yoshini tasdiqlovchi rasmiy hujjatlar bo‘lmagan. Sud qaroridan so‘ng bu ma’lumot qonuniy kuchga ega bo‘ldi. Voqealar rivojini kuzatishda davom etamiz.