Dunyo yangiliklari

Telegram asoschisi Pavel Durovning Fransiyadan ozod etilgani va Dubayga ketishga ruxsat berilgani haqidagi xabarlar keng tarqaldi. Fransiyada unga qarshi jinoiy ish ochilgan edi, ammo sud Durovga bu mamlakatni tark etishga ruxsat berdi. Shu bilan birga, Durovning BAA (Birlashgan Arab Amirliklari) fuqaroligiga ega ekanligi ma’lum. Pavel Durovning ozod etilishi va mamlakatni tark etgani bilan bog‘liq xabarlar bir daqiqa ichida TON kriptovalyutasining qiymatini 12,5 foizga oshishiga olib keldi. Bu holat, aniqroq aytganda, kriptovalyuta bozoridagi sezilarli o‘zgarishlarni ko‘rsatadi. Durovning Telegram va TON kriptovalyutasiga bo‘lgan ta’siri, shubhasiz, mavjud bo‘lib, uning erkinligi va ularning bog‘liqligini ko‘rsatadi. Fransiyada Pavel Durovga qarshi jinoiy ish ochilishi, ayniqsa, uning Fransiyadan ketishga majbur bo‘lishining sabablaridan biri bo‘ldi. Qonuniy barqarorlik va iqtisodiy erkinlikka bo‘lgan talablar uchun ijobiy sharoitlar yaratishga intilish ushbu qarorga olib keldi. Ammo, ushbu jinoiy ish va qarorlar haqida batafsil ma’lumotlar berilmadi. TON kriptovalyutasi bozoridagi o‘zgarishlar Durovning ozodlikka chiqarilishi TON kriptovalyutasining qiymatini keskin oshishiga sabab bo‘ldi. Xabardan so‘ng bir daqiqa ichida kriptovalyuta 12,5 foizga qimmatlashdi. Bu o‘sish, ehtimolan, Pavel Durovning Telegram va TON to‘g‘risidagi ta’siri va ularning ikkala kompaniyasining iqtisodiy ahamiyatini ko‘rsatmoqda. Shuningdek, TON kriptovalyutasining kelajagi va yanada o‘sish istiqbollari bilan bog‘liq ishonch ham mustahkamlandi. Pavel Durovning Fransiyadan ozod etilishi va BAAga ketishi, kriptovalyutalar va texnologiyalar sohasidagi dolzarb yangiliklardan biri bo‘ldi. Telegram asoschisi va TON kriptovalyutasining kelajagi, bunday qarorlardan keyin aniqroq va samarali o‘rganilishi mumkin. Kriptovalyuta bozoridagi o‘zgarishlar ham bu sohaning kelajagi bo‘yicha yangi ko‘zqarashlar uyg‘otdi.

Investorlarni Trampning oldindan bashorat qilish qiyin bo‘lgan savdo siyosati tobora ko‘proq xavotirga solmoqda. Bu siyosat global ta’minot zanjirlari barqarorligiga tahdid qilmoqda. Oq uyning iqtisodiy retsessiya (pasayish) xavflariga nisbatan yetarli darajada e’tibor bermasligi esa volatillikni yanada kuchaytirmoqda. AQSH fond bozorida so‘nggi kunlarda kuzatilgan keskin pasayish nimalar bilan bog‘liq? Prezidentning milliarder ittifoqchilari qancha yo‘qotishga uchradi? Birjalar va umuman AQSH iqtisodiyotida vaziyat endi qanday rivojlanadi? «Meduza» nashri ushbu savollarga javob izladi. 10 mart, dushanba kuni AQSH fond bozori 2022 yildan beri eng yomon kunini boshdan kechirdi. Bozordagi sarosimaga Donald Trampning AQSH iqtisodiyotida ehtimoliy pasayish haqida bergan bayonoti sabab bo‘ldi. Amerika prezidenti mamlakat «o‘tish davrini» boshdan kechirayotganini aytdi va uning o‘zi boshlab bergan tarif urushlari natijasida iqtisodiyotda retsessiya boshlanishini istisno etmadi. «Bunday narsalarni (retsessiyani) bashorat qilishni yoqtirmayman. Hozir o‘tish davri, chunki biz qilayotgan ishlar juda keng ko‘lamli», — deb tushuntirdi Tramp. Prezidentning ehtiyotsizlik bilan aytgan ushbu fikri yaqin-yaqingacha Tramp siyosatidan iqtisodiy o‘sish tezlashishi va fond bozori qo‘llab-quvvatlanishini kutgan tahlilchilarni ham xavotirga solib qo‘ydi. Endi esa ularning ijobiy prognozlari ham savol ostida qoldi. Bozorlarning Trampning bayonotiga reaksiyasi Trampning so‘zlari AQSH fond bozorida haqiqiy bo‘ronni keltirib chiqardi. Investorlar uning bayonotini iqtisodiy retsessiya haqidagi jiddiy ogohlantirish sifatida qabul qildi. Amerikadagi yirik kompaniyalar holatini aks ettiruvchi S&P 500 indeksi 2,7 foizga quladi. Eng yirik kompaniyalarning aksiyalari kiruvchi Dow Jones Industrial Average («ko‘k fishkalar») indeksi esa 2,1 foizga pasaydi. Texnologiya sektori eng katta zarar ko‘rdi: Nasdaq Composite indeksi 4 foizga qulab tushib, 2022 yil sentyabridan buyongi eng yomon natijani ko‘rsatdi. Bu pasayish Amerikadagi eng yirik tadbirkorlarning moliyaviy ahvolida ham yaqqol namoyon bo‘ldi. Tesla aksiyalari 15 foizga pasayib, 2020 yildan beri eng katta qulashi qayd etildi. Bu esa dunyodagi eng boy inson hisoblangan Ilon Maskning qariyb 23 milliard dollar yo‘qotishiga sabab bo‘ldi. Amazon rahbari Jeff Bezos 4,3 milliard dollar yo‘qotdi, Meta asoschisi Mark Sukerbergning yo‘qotishi esa 9,5 milliard dollarga yetdi. Ular bilan birga ko‘plab boshqa yirik biznesmenlarning ham boyligi qisqardi. Bloomberg agentligining hisob-kitobiga ko‘ra, Trampning inauguratsiyasida qatnashgan eng boy tadbirkorlarning yo‘qotishlari 209 milliard dollarni tashkil etgan. Ularning kompaniyalari kapitallashuvidagi umumiy pasayish esa fantastik 1,39 trillion dollarga yetdi. Bu Rossiyadek davlatning bir yillik YAIMga qariyb teng. «Qora dushanba»dan keyingi kun Tramp investorlarni tinchlantirishga urinib, AQSHda retsessiya xavfini ko‘rmayotganini bildirdi. Bu vaqtincha barqarorlikni ta’minladi: 12 mart kuni S&P 500 indeksi savdolarni o‘sish bilan boshladi. Biroq ko‘p o‘tmay prezident yana yangi bayonot berib, Kanadadan olib kiriladigan po‘lat va alyuminiy importiga tariflarni ikki baravar, 50 foizgacha oshirish rejasini e’lon qildi. Bozor esa o‘zining reaksiyasini uzoq kuttirmadi: indekslar yana tushishni boshladi. Kun yakuniga ko‘ra, S&P 500 indeksi 0,8 foizga, Dow Jones Industrial Average 1,1 foizga, Nasdaq Composite esa 0,2 foizga tushib ketdi. Keyinroq Tramp tariflarni ikki baravar oshirish rejasidan voz kechdi. «Bozor prezidentning har bir so‘ziga mahtal», — deya ta’kidlaydi Fuller Treacy Money byulleteni muallifi Yon Trisi. Shu bilan birga, The Wall Street Journal nashriga fikr bildirgan Key Wealth investitsiya kompaniyasi boshqaruvchi direktori Jorj Mateyoning qayd etishicha, Trampning keyingi bayonotlari bozorga yordam bera olmayapti, chunki asosiy noaniqlik kelajakdagi savdo siyosati bilan bog‘liqdir. Uning so‘zlariga ko‘ra, asosiy muammo tariflarning o‘zidan emas, balki ularning «betartib tarzda joriy qilinishi va bekor qilinishi» tufayli yuzaga kelgan o‘ta beqaror vaziyatdadir. Tramp siyosatida investorlarni nima xavotirga solmoqda? Trampning bir-biriga zid bayonotlari moliya bozorida allaqachon o‘sib borayotgan beqarorlikni yanada kuchaytirdi. So‘nggi haftalarda investorlar ishonchsizlikka tushib qolgan edi: respublikachining hokimiyatga qaytishi bilan bog‘liq eyforiya uning iqtisodiy siyosati haqidagi xavotirlarga tezda o‘rnini bo‘shatdi. S&P 500 indeksi 19 fevral kuni 6144 punkt bilan o‘z cho‘qqisiga chiqqan edi, biroq o‘shandan buyon 9 foizga pasaydi. Ushbu davomli tushishda nafaqat prezidentning shu davrdagi qarorlari, balki boshqa omillar ham ta’sir qilgan: masalan, aynan shu davrda DeepSeek kompaniyasi tomonidan yangi sun’iy intellekt modeli chiqarilishi AQSHning texnologiya sohasidagi ustunligiga tahdid solgan edi. Shunga qaramasdan, Trampning o‘zi ham ko‘plab bozor ishtirokchilarining undan kutgan umidlarini hozircha oqlamayapti. Yuqorida ta’kidlanganidek, kayfiyat o‘zgarishining asosiy sababi — tariflar siyosati. Garchi Trampning tariflarni joriy qilish rejalari sir bo‘lmasa-da, bozorlar prezidentning savdo urushlari haqidagi bayonotlarini e’tiborsiz qoldirib, asosiy e’tiborni soliqlarni pasaytirish va tartibga solishlarni yengillashtirish haqidagi va’dalarga qaratgan edi. Biroq haqiqat ancha murakkabroq bo‘lib chiqdi: respublikachi prezident nafaqat tarif urushlarini boshladi, balki o‘z siyosatida yanada qattiqroq choralar ko‘rishga tayyor ekanligini ko‘rsatdi. Eslatib o‘tamiz, 4 mart kuni Tramp Kanada va Meksikadan import qilinadigan barcha tovarlarga 25 foizlik boj tariflari joriy qildi, Xitoy mahsulotlari uchun esa tarifni ikki baravar oshirib, 10 foizdan 20 foizga yetkazdi. Kanada, Meksika va Xitoy AQSHning eng yirik savdo hamkorlari hisoblanadi: ular bilan savdo umumiy tashqi savdo hajmining 40 foizini tashkil etadi. 12 mart kuni esa AQSHga import qilinadigan butun alyuminiy va po‘lat mahsulotlariga 25 foizlik tarif kuchga kirdi, bu esa Yevropa Ittifoqidan importni ham qamrab oldi. O‘tgan haftada, bozor qulashidan avvalroq, investor va Barak Obamaning sobiq maslahatchisi Stiven Rettner The New York Times nashriga yozgan maqolasida, Uoll-stritdagi hamkasblari hozircha sarosimaga tushmagani va umuman olganda Trampning siyosatini qo‘llab-quvvatlayotganini qayd etgan edi. Ammo u bozorda ketma-ket bir necha kunlik pasayish bo‘lsa, kayfiyat keskin o‘zgarishi mumkinligini ta’kidlagandi. O‘tayotgan hafta ichida bozor ketma-ket ikki kun pasaydi va respublikachining siyosatidan kutilayotgan manfaatlar haqidagi gap-so‘zlar endi «trampsessiya» xavfi — ya’ni prezident qarorlari keltirib chiqarishi mumkin bo‘lgan iqtisodiy pasayish haqidagi xavotirlarga almashdi. Xo‘sh, Tramp AQSH iqtisodiyotini retsessiyaga yetaklayaptimi? Haqiqatan ham, tariflar siyosati sabab iqtisodiy o‘sish sur’atlari sekinlashuvi va retsessiya xavfi oshdi. Tramp tomonidan joriy etilgan bojlar import qilinadigan xomashyo va butlovchi qismlarning qiymatini oshirmoqda. Natijada, kompaniyalar investitsiyalarni qisqartiradi va mahsulot narxlarini ko‘taradi, bu esa qo‘shimcha xarajatlarni iste’molchilar zimmasiga yuklaydi. Yel universiteti budjeti laboratoriyasi iqtisodchilarining hisob-kitobiga ko‘ra, joriy etilgan tariflar har bir o‘rtacha amerikaliklar oilasiga yiliga 1000–1200 dollar qo‘shimcha xarajat keltirib chiqaradi. Trampning moliyaviy siyosatini xavotir bilan kuzatishning yana bir sababi — davlat xarajatlarini qisqartirish bo‘yicha uning keng ko‘lamli rejasi. 2024 yilda AQSHda budjet defitsiti 7,2 foizga yetishi prognoz qilinmoqda, biroq bu hatto an’anaviy yuqori bo‘lgan davlat qarzi bilan birgalikda ham Amerika iqtisodiyoti uchun jiddiy muammo yaratmagan. Mamlakat investorlar ishonchidan foydalanmoqda, dollar esa hali ham asosiy jahon zaxira valyutasi bo‘lib qolmoqda. Shunga qaramay, Tramp ushbu model bilan bog‘liq xavflarni muntazam tanqid qilib keladi. Bridgewater hej-jamg‘armasi asoschisi Rey Dalio CNBC'ga bergan intervyusida vaziyatning jiddiyligi haqida ogohlantirdi. Uning aytishicha, «talab va taklif o‘rtasida jiddiy nomuvofiqlik» yuzaga kelgan. Taqchillik prognoz qilingan 7,2 foizdan pastroq — YAIMning pastroq darajasi, ya’ni taxminan 3-4 foizgacha qisqartirilishi lozim. Buning uchun AQSH o‘z bozorlarida katta miqdorda davlat qarzi qog‘ozlarini sotishi kerak bo‘ladi. Bunday sharoitda, dunyo Amerika dollariga bo‘lgan ishonchni yo‘qotishi mumkin, deb ta’kidladi Dalio. «Biz ushbu muammoni hal qilish bilan bog‘liq shokka tushiruvchi voqealarning guvohiga aylanamiz», – dedi u. Movchan's Group investitsiya boshqaruv kompaniyasi asoschisi Andrey Movchan Trampning davlat qarzi muammolarini hal qilish bo‘yicha tashabbusini «iqtisodiyotni tuzatish» deb atadi. Uning ta’kidlashicha, davlat moliyasini sog‘lomlashtirish fond bozoriga «daydi pullar» oqimini kamaytiradi, chunki ilgari budjet mablag‘larining katta qismi iqtisodiyot rivojiga emas, balki spekulyativ aylanmaga yo‘naltirilgan edi. Qisqa muddatli istiqbolda bu holat talabni pasaytirib, hatto vaqtinchalik retsessiyaga olib kelishi mumkin, ammo uzoq muddatli rejada budjet intizomining tiklanishi iqtisodiyotni mustahkamlab, doimiy pul bosib chiqarishga bo‘lgan qaramlikni pasaytiradi, deb tushuntiradi u. Yirik investitsiya banklari iqtisodchilari esa o‘z prognozlarini pasayish tomon qayta ko‘rib chiqmoqda. Goldman Sachs yangi savdo cheklovlari tufayli AQSH iqtisodiy o‘sish sur’ati joriy yilda avval bashorat qilingan 2,5 foiz o‘rniga 2,3 foiz bo‘lishini taxmin qilmoqda. Shuningdek, bank iqtisodchilari yaqin 12 oy ichida retsessiya boshlanish ehtimolini 15 foizdan 20 foizga ko‘tardi va agar Oq uy o‘z siyosatini tuzatmasa, bu ko‘rsatkich yanada oshishi mumkinligi haqida ogohlantirdi. Biroq barcha tahlilchilar ham Tramp siyosati albatta retsessiyaga olib keladi deb hisoblamayapti. Nobel mukofoti sovrindori Pol Krugman Amerika iqtisodiyotining pasayishi haqida oldindan keskin xulosa chiqarmaslikka chaqirmoqda: «Ishlar yaxshi ketmayapti, biroq «trampsessiya» bo‘ladi, degan haddan ortiq taxminlardan hazir bo‘lar edim», — dedi u. Berenberg Bank bosh iqtisodchisi Holger Shmiding ham CNBC telekanaliga bergan intervyusida shunday dedi: «Menimcha, AQSH iqtisodiyoti retsessiyaga kirmaydi. Iqtisodiyot, ko‘p jihatdan, Donald Trampga qaramasdan barqarorligini saqlab qolmoqda». Fond bozorini kelajakda nima kutmoqda? Prezident Trampning iqtisodiy siyosati retsessiyaga yetaklaydimi-yo‘qmi, fond bozori noaniqlikdan ko‘proq aziyat chekmoqda. Savdo siyosati bilan bog‘liq vaziyat ravshanlashmagunicha volatillik saqlanib qolaveradi. Morgan Stanley bosh strategi Maykl Uilsonning bashoratiga ko‘ra, 2025 yilning birinchi yarmida S&P 500 indeksi 5500 punktgacha tushib, hozirgi darajadan yana taxminan 5 foizga pasayishi mumkin. Shunga qaramay, yil oxirigacha bu indeks yana tiklanib, 6500 punktga (+13 foiz) yetish ehtimoli mavjud. Biroq, Uilsonning fikricha, bozorda beqarorlik saqlanib qoladi. U vaziyat yaxshilanishidan oldin yanada jiddiylashishi mumkinligi va 20 foizga yetadigan keskin pasayish — to‘liq bozor qulashini ham istisno qilmaydi. «Biz hozircha bunday nuqtaga yetganimiz yo‘q, lekin vaziyat tezda o‘zgarishi mumkin. Shu sababli ehtimoliy xavflarni hisobga olish muhim», — deya ta’kidlaydi u. Goldman Sachs tahlilchilarining hisob-kitoblariga ko‘ra, Trampning Xitoy, Kanada va Meksika bilan bog‘liq har bir 5 foizlik tarif oshirilishi Amerika kompaniyalarining aksiyalardan ko‘radigan daromadini 1-2 foizga pasaytiradi. Citi iqtisodchilari esa investorlarga amerika qog‘ozlaridan keladigan foydani belgilab olish va kapitalni Xitoy kompaniyalariga o‘tkazishni tavsiya qilmoqda. Ularning fikricha, bozorning cho‘qqi qiymatidan 10 foizga «o‘tirishi» ham AQSH kompaniyalarini tark etish uchun yetarli sabab. Amerika fond bozori «pufak zonasiga» kirgan va investorlarning ayni damdagi asosiy vazifasi risklarni oshirish emas, balki mavjud daromadlarini saqlab qolishga chaqiradi, deb yozmoqda Citi iqtisodchilari. Reuters ma’lumotiga ko‘ra, Goldman Sachs statistikasi shuni ko‘rsatadiki, hozirgi vaqtda xatarning asosiy manbayi nafaqat tariflarning o‘zida, balki ularning beqaror va prognoz qilish mumkin bo‘lmagan tarzda joriy qilinayotganidadir. 5 foizlik har qanday qo‘shimcha tarif S&P 500 kompaniyalari foydasini o‘rtacha 1,5-2 foizga qisqartiradi.

Jahon siyosatida hozirgi kunda o‘zgarishlar va strategik jihatdan katta tahdidlar ostida bo‘lgan holatlarda, Yevropa xavfsizligiga oid yangi harakatlar va tashabbuslar paydo bo‘lmoqda. Parij, o‘z yadroviy salohiyatini qit’adagi xavfsizlik uchun ishlatishga tayyorligini bildirgan, bu esa global xavfsizlik va yadroviy kuchlarning balansini yanada murakkablashtirgan. Makronning bayonoti va Yevropadagi yangi strategik muhokamalar Fransiya prezidenti Emmanuel Makron yangi bayonotda, o‘z yadroviy qurollari bilan Fransiyaning xavfsizligini ta’minlashga va strategik mo‘ljallari uchun yadroviy tiyib turish siyosatiga amal qilishga tayyorligini bildirdi. Makronning so‘zlariga ko‘ra, Fransiyaning yadroviy himoyasi suveren va fransuzcha bo‘lib, bu himoya hozirdagi global va mintaqaviy xavfsizlikga katta e’tibor qaratishni talab qiladi. Shundan so‘ng, Makron Fransiyaning yadroviy qurollari orqali Yevropa qit’asidagi ittifoqchilarini ham himoya qilish uchun strategik muhokamalarni boshlashga qaror qildi. Bu bayonotni Makron AQSHning NATOga bo‘lgan majburiyatlarini o‘rganishga tayyorgarlik ko‘rish lozimligi haqidagi fikrlarga javoban bildirdi. Fridrix Mersning taklifi va Yevropa xavfsizligi Fridrix Mersning bayonotlariga ko‘ra, Buyuk Britaniya va Fransiya Yevropa hududida yadroviy himoyaning yangi konsepsiyasini muhokama qilishni taklif etdi. Bu yerda yangi strategik muhokamalarga asosan Yevropa yadroviy qurollarining rolini qayta baholash va qayta shakllantirish lozimligi aniq ko‘rinib turibdi. Mers Yevropa davlatlarini Rossiyadan kelayotgan xavflarga qarshi turishda aniq strategiya bilan qurollangan bo‘lishga chaqirgan. Ukraina va Rossiyaning strategik vaziyati Ukrainadagi keng ko‘lamli urush boshlangandan so‘ng, Yevropa davlatlari hali ham murakkab vaziyatda qolganini tan olishdi. Qit’adagi qurol-yarog‘ zaxiralari va harbiy-sanoat kompleksi Rossiyaning yangi tahdidlariga to‘liq javob bera olmasligi aniq bo‘ldi. Shuning uchun Yevropa davlatlari AQSH bilan birgalikda o‘z xavfsizlik tizimlarini qayta qurishga kirishishdi. AQSHning Yevropadagi roli va strategik yo‘nalishlar Amerika Qo‘shma Shtatlarining Yevropaga bo‘lgan munosabati va xavfsizlikka bo‘lgan e’tibori alohida ahamiyatga molik. AQSH prezidenti Donald Trampning hokimiyatga kelishidan so‘ng, Yevropa o‘z xavfsizlik tizimini qayta ko‘rib chiqishga ruxsat oldi. Tramp ma’muriyatida Yevropa o‘z xavfsizligini yangilash va AQSHning rolini qayta baholashga majbur bo‘ldi. Bu esa AQSHning Rossiyaga qarshi turishdagi o‘zgaruvchan strategik yo‘nalishlarini bildirib turibdi. Fransiyaning yadroviy arsenali va uning global ahamiyati Fransiyaning yadroviy arsenali dunyodagi eng kuchli arsenallardan biri hisoblanadi. 2023 yilga kelib, Fransiyada 290 ta yadroviy kallak mavjud. Bu yadroviy qurollar har biri strategik maqsadlarga qaratilgan va ularning yordamida Fransiya o‘zining tashqi xavfsizligini ta’minlaydi. Hozirda Fransiyaning yadroviy arsenalidan 50 ta raketa aviatashuvchi samolyotlar tomonidan olib yuriladi, ularning 40 tasi yerda, 10 tasi esa aviatushuvchi kemalarda mavjud. Shuningdek, Fransiya yadroviy bombalarni ayrim Yevropa mamlakatlarida, masalan, Italiya va Germaniyada joylashtirgan. Fransiyaning yadroviy doktrinasi va uning xalqaro munosabatlardagi o‘rni Fransiyaning yadroviy doktrinasi faqat o‘z hududini himoya qilishga qaratilgan. Buyuk Britaniyaning yadroviy doktrinasi esa NATOning himoyasini nazarda tutadi. Fransiyaning strategik mavqeidan kelib chiqqan holda, yadroda Fransiyaning pozitsiyasi aniq va aniqlashtirilgandir. Makronning bayonoti bo‘yicha, Fransiyaning «hayotiy muhim manfaatlari» Yevropacha o‘lchamga ham ega bo‘lib, bu qarorlar muayyan bir vaqtda yanada kengroq himoyani nazarda tutadi. Yadroviy himoyadagi xalqaro munosabatlar Makronning taklifi va Fransiyaning yadroviy qurollardan foydalanishga tayyorligi Yevropadagi xavfsizlikka yangi qarashlarni va to‘g‘ri baholashlarni keltirib chiqarmoqda. Bundan tashqari, Yevropada yadroviy himoyaga oid muhokamalar yangilanmoqda va bu masalaga oid yangi huquqiy normalar shakllanmoqda. Makronning bayonotlari Yevropadagi xavfsizlik uchun strategik katta ahamiyatga ega. Fransiyaning yadroviy tiyib turish siyosati, yangi yondoshuvlarning paydo bo‘lishi va Yevropa xavfsizligiga oid strategik muhokamalar har qanday davlat uchun muhim bo‘lib, ko‘plab siyosiy, harbiy va iqtisodiy omillar bilan bog‘liqdir. Shu bilan birga, Makronning tashabbusi xalqaro jamoatchilikning Yevropa xavfsizligiga bo‘lgan yangi e’tiborini o‘zida mujassam etadi.

Rossiya Davlat dumasining xalqaro ishlar bo‘yicha qo‘mitasi rahbari Leonid Slutskiy Vladimir Zelenskiyning Kursk viloyatidagi mag‘lubiyatini tan olishdan bosh tortishini bema’nilik teatri deb atadi. Bu haqda siyosatchi o‘zining Telegram-kanalida o‘rtoqlashdi. "Bema’nilik teatri: Zelenskiy Ukraina Qurolli kuchlari Kursk viloyatida qurshab olinganini tan olishdan bosh tortmoqda, Yevropa esa Rossiyadan ukrofyurer shartlari bo‘yicha sulhga rozi bo‘lishini talab qilmoqda. Yevropa qirg‘iylari va ukronazilar ochiq-oydin narsani inkor etishni qanchalik uzoqroq davom ettirishsa, odamlar o‘lishi shunchalik ko‘payadi", deb yozgan u. Eslatib o‘tamiz, avvalroq Rossiya prezidenti Vladimir Putin Rossiya Xavfsizlik kengashining doimiy a’zolari bilan bo‘lib o‘tgan tezkor yig‘ilishda ukrainalik jangarilar qurolini tashlab, taslim bo‘lsa, Kursk viloyatida ularning hayoti saqlab qolinishi va ularga munosib munosabatda bo‘lishini kafolatlagan edi. Putin shu tariqa AQSH prezidenti Donald Trampning Kursk viloyatidagi ukrain tuzilmalarini saqlab qolishni iltimos qilgan chaqirig‘iga javob qaytardi. Slutskiy "Amerika prezidentining murojaati G‘arb Rossiyaning muqarrar g‘alabasini allaqachon tan olganidan dalolat beradi" degan haqiqatga e’tibor qaratdi. Uning so‘zlariga ko‘ra, Zelenskiyning Ukraina harbiylari uchun taklif qilingan shartlarga e’tibor bermasligi ularga mutlaqo befarqlikdan dalolat beradi. "Kiyev rejimi rahbari aslida asirlikdan qutqarilishi mumkin bo‘lgan ukrainalik askarlarga o‘lim hukmini imzolamoqda. Ayni paytda bu butun chirigan neonatsist hukumati uchun hukm. Bugun u ham, uning Yevropadagi homiylari ham Rossiyaga shart qo‘yadigan holatda emas!", - deya xulosa qildi Slutskiy. Avvalroq Rossiya prezidentining matbuot kotibi Dmitriy Peskov TASSga Ukraina bo‘linmalariga qurol-yarog‘ini tashlash taklifi hamon kuchda ekanini, biroq Ukraina Qurolli kuchlari uchun vaqt “qora teri kabi” tugab borayotganini aytgan edi.

Missuri shtati yo‘l patruli Ozark, Batler, Ueyn va Jefferson okruglarida 12 kishining o‘limini tasdiqladi. Kanzasda chang to‘zoni paytida sodir bo‘lgan avtohalokatlar oqibatida 8 kishi halok bo‘ldi, deb xabar bermoqda CBS telekanali shtat jamoat xavfsizligi departamentiga tayanib. Shunday yo‘l-transport hodisalari Missisipida to‘rt, Texasda uch, Oklahomada bir kishi umriga zomin bo‘lgan. Arkanzas shtati favqulodda vaziyatlar boshqarmasi uch kishi halok bo‘lgani va 32 kishi yaralangani haqida xabar berdi va bu dastlabki ma’lumotlar ekanini ta’kidladi. Foto: Oklahoma Highway Patrol/Facebook Tennessi va Missuri shtatlarida rasmiylar yangi tornadolar xavfi haqida ogohlantirdi. Shuningdek, chaqmoq chaqishi va kuchli shamol bo‘lishi kutilmoqda. Favqulodda vaziyatlar xodimlari tomonidan olingan suratlarda shikastlangan binolar va ag‘darilgan yuk mashinalarini ko‘rish mumkin. Bir kishi halok bo‘lgan Batler okrugida yana bir necha o‘lim holatlari ro‘yxatga olingan, bir necha kishi evakuatsiya qilingan. Bugun mintaqaga yangi tornadolar yopirilishi kutilmoqda. Foto: Missouri State Highway Patrol Foto: Missouri State Highway Patrol Jorjiyada gubernator Brayan Kemp mahalliy aholini yanada yomon ob-havoga «tayyor turish»ga chaqirib, favqulodda holat e’lon qildi. Arkanzas gubernatori Sara Hakabi Sanders ham favqulodda holat e’lon qildi. «Arkanzasga kuchli momaqaldiroq va tornado yopirildi va butun shtat bo‘ylab xavf, qiyinchilik va azob-uqubatlarni keltirib chiqarishda davom etmoqda, bu esa ushbu choralarni talab etadi», - deyiladi uning bayonotida. Milliy meteorologiya xizmatining Ob-havoni prognoz qilish markazi ma’lumotlariga ko‘ra, «kuchli momaqaldiroqlar» chaqmoq, kuchli shamol, do‘l va yangi tornadolarni olib kelishi mumkin. Foto: Oklahoma Highway Patrol/Facebook Ob-havo xizmati ma’lumotlariga ko‘ra, Quyi Missisipi va Tennessi vodiylari, Meksika ko‘rfazining markaziy sohillari va mamlakat janubi-sharqida katta zarar yetkazishi mumkin bo‘lgan «sezilarli» va «aql bovar qilmaydigan» tornadolarning «qo‘shimcha tahdidi» mavjud.

Rossiya Mudofaa vazirligi 14 martdan 15 martga o‘tar kechasi 126 ukrain droni yo‘q qilinganini e’lon qildi, deb Tverigrad xabar berdi. Vazirlik ma’lumotlariga ko‘ra, 64 ta dron Volgograd viloyatida, 38 ta dron Voronej osmonida, 14 ta Belgorod viloyatida, 7 ta Bryansk osmonida, 2 ta Rostov viloyatida va 1 ta Kursk osmonida urib tushirilgan. Tver viloyati osmonida esa tinchlik hukm surgan. Shuningdek, 11 mart kuni Ukraina tomonidan Rossiya hududlariga eng yirik dron hujumi amalga oshirilgani va 337 ta dron yo‘q qilingani eslatib o‘tildi. Shu hodisadan keyin Kreml muhim bayonot bergan. Tver viloyatida vaziyatni nazorat qilish maqsadida har qanday dronlarni uchirish taqiqlangan. Hudud aholisi xavfli dronlarni payqasa, 112, 102 yoki FSBning maxsus raqamlariga xabar berish tavsiya qilinadi.

Qozog‘istonda 2024 yilda jarohatlanganlar ishtirokida 31 mingdan ortiq yo‘l-transport hodisasi qayd etildi, deb Finratings.kz xabar berdi. Senator Marat Kojaev bu ko‘rsatkichning yuqoriligini haydovchilarning tayyorgarligi yetarli darajada emasligi bilan bog‘liq deb hisoblaydi. Senator Bosh vazir Oljas Bektenov nomiga yo‘llagan so‘rovda haydovchilarni o‘qitish va nazorat qilish tizimini qayta ko‘rib chiqishni taklif qildi. Unga ko‘ra, haydovchilar 10 yilda bir marta attestatsiyadan o‘tishlari shart bo‘ladi. Kojaevning asosiy takliflari: Avto maktablar ustidan davlat nazoratini kuchaytirish. Yangi haydovchilar uchun sinov muddatini joriy qilish. Haydovchilik guvohnomasi olinganidan 6 oy o‘tib malaka oshirish kurslarini o‘tish majburiyati. Yo‘l harakati qoidalari va amaliy mashg‘ulotlarni har 10 yilda tekshirish. Haydovchilik guvohnomalarini berish jarayonini IIV nazoratiga o‘tkazish. Barcha yirik shahar va tuman markazlarida maxsus Yo‘l harakati markazlari va autodromlar tashkil etish. Shuningdek, senator yo‘l infratuzilmasini yaxshilash bo‘yicha takliflar berdi. Ular qatorida ko‘p darajali piyodalar o‘tish joylarini qurish, yoritish tizimini yaxshilash, trotuarlar barpo etish va yirik shaharlarning chetlab o‘tuvchi yo‘llarini tezroq yaratish kabi chora-tadbirlar mavjud.

AQSH prezidenti Donald Tramp Yamandagi husiylarga qarshi harbiy amaliyot boshlash uchun AQSH armiyasiga buyurtma berdi. Bu haqda u Truth Social sahifasida o‘zining rasmiy bildirishini e’lon qildi. Trampning aytishicha, husiylar Amerika va boshqa davlatlarning kemalari, samolyotlari va dronlariga qarshi tinimsiz terrorizm, qaroqchilik va zo‘ravonlikni amalga oshirmoqda, shunga ko‘ra ularga qarshi qo‘llaniladigan harbiy choralar muqarrardir. «Bugun men Amerika Qo‘shma Shtatlari harbiylariga Yamandagi husiy terrorchilarga qarshi qat’iy va kuchli harbiy chora ko‘rishni buyurdim. Ular Amerika va boshqa davlatlarning kemalari, samolyotlari va dronlariga qarshi qaroqchilik, zo‘ravonlik va terrorizmning tinimsiz kampaniyasini olib bormoqda», deb yozdi u Truth Social sahifasida. Husiylar va ularning harakati Husiylar — Yamandagi shia jangari harakati bo‘lib, rasman «Ansorulloh» nomi bilan tanilgan. Bu harakat 1990-yillarda Husayn Al-Xusiyning ta’sirida paydo bo‘lgan va uning nomidan ataladi. Husiylar 2014 yildan beri Yaman hukumatiga qarshi fuqarolar urushi olib borishmoqda. Ushbu harakat Saudiya Arabistoni va G‘arb davlatlari tomonidan qo‘llab-quvvatlanadigan Yaman hukumatini hadaf qilmoqda. Shu bilan birga, husiylar Eron tomonidan qo‘llab-quvvatlanadi va bu ularni Eron va Saudiya Arabistoni o‘rtasidagi kengroq mintaqaviy qarama-qarshilikning bir qismiga aylantiradi. Husiylar, 2024-2025 yillarda, Qizil dengizdagi kemalarga hujumlar uyushtirib, buni Isroilning G‘azodagi harakatlariga «o‘ch» deb taqdim qilishmoqda. Yangi harbiy amaliyot The New York Times gazetasiga ko‘ra, AQSH armiyasi Yaman husiylari tomonidan nazorat qilinadigan o‘nlab obyektlarga keng ko‘lamli harbiy zarbalar berishni boshlagan. AQSHning yangi harbiy amaliyotiga to‘g‘ri javob qaytarish uchun, Tramp husiylarga qarshi qat’iy va kuchli choralar ko‘rishni buyurgan. Uning maqsadi husiylarning terrorizm va zo‘ravonlikka qarshi kurashish, shuningdek, ularning davom ettirib kelayotgan qaroqchilik va terrorizmining oldini olishdan iborat. Mintaqaviy va global ta’sir Husiylarning harakatlari Yamandagi fuqarolik urushiga, o‘z navbatida, Eron va Saudiya Arabistoni o‘rtasidagi juda chuqur mintaqaviy qarama-qarshilikka aylangan. Ularga qarshi AQSHning harbiy javoblari nafaqat Yamanda, balki O‘rta Sharqdagi geopolitik vaziyatni ham o‘zgartirishi mumkin. AQSH va uning ittifoqchilarining xo‘jalik, harbiy va siyosiy maqsadlarini amalga oshirishda yangi harbiy harakatlar muhim ahamiyat kasb etishi kutilmoqda. Yaman husiylariga qarshi harbiy amaliyot boshlash haqidagi qaror AQSH prezidenti Donald Tramp tomonidan qabul qilingan muhim qadam bo‘lib, u nafaqat Yamandagi vaziyatni, balki O‘rta Sharqdagi global barqarorlikka ta’sir ko‘rsatishi mumkin. Husiylar o‘z yo‘nalishini o‘zgartirishga ehtiyoj sezmaydigan va ularga qarshi AQSH amaliyotlari keng ko‘lamli ta’sir ko‘rsatishi kutilmoqda.

AQSH prezidentining maxsus vakili Stiv Uitkoff, Rossiya prezidenti Vladimir Putin bilan uchrashish uchun 8 soat davomida kutdi. Bu haqda Sky News xabar berdi. Uitkoff Putin bilan uchrashish uchun Rossiya prezidentining belaruslik hamkasbi Aleksandr Lukashenko bilan muzokaralarini yakunlaganidan keyin uchrashdi. Kutilish vaqti va uchrashuvning o‘zi Rossiya tomonidan "klassik kuch o‘yini" sifatida baholangan. Uchrashuv har qanday ommaviy axborot vositalaridan uzoq, yopiq eshiklar ortida bo‘lib o‘tdi, bu esa shaxsiy va muxim muzokaralar ekanligini ko‘rsatadi. Stiv Uitkoffga Putin juda muhim shaxsiy vaqtini ajratdi, uchrashuv kechqurun, qorong‘ilik tushganida boshlandi. Muzokaralar va Ukrainadagi vaziyat Stiv Uitkoff 13 mart kuni Ukraina va AQSH Jiddadagi muzokaralardan ikki kun o‘tib Moskvaga kelgan. Uning tashrifi, Rossiya tomoni bilan ham muhokama qilingan otashkesim taklifini o‘z ichiga olgan. Kiyev, 30 kunlik otashkesimga rozi bo‘lgani va bu taklif Rossiya tomoni bilan muhokama qilish uchun asosiy mavzuga aylangan. 14 mart kuni esa Uitkoff Moskvadan ketdi, va uchrashuvning natijalari hamon oshkor qilinmadi. Muzokaralar yopiq eshiklar ortida bo‘lgani sababli, ularning mazmuni va Rossiya tomonidan olib borilgan fikrlar to‘g‘risida hech qanday rasmiy ma’lumot berilmadi. Putinning Ukrainadagi harbiy harakatlar haqidagi izohlari Shuningdek, Putin, Donald Trampning maxsus vakili bilan uchrashishdan oldin, Ukrainadagi harbiy harakatlarni to‘xtatishga rozi bo‘lganini, lekin buning uzoq muddatli tinchlikka olib kelishi shart ekanligini ta’kidladi. Bu izohlar, Rossiyaning o‘zining shartlari va maqsadlari haqidagi tavsiyalarini ko‘rsatib, Amerika bilan bo‘lgan muzokaralar uchun muhim ahamiyat kasb etmoqda. Stiv Uitkoffning Moskvaga tashrifi va Putin bilan uchrashuvi jahon siyosatidagi yangi burilishlarga ishora qiladi. Uchrashuvlar yopiq eshiklar ortida bo‘lib, ularning natijalari umumiy siyosiy vaziyat va Ukrainadagi tinchlik jarayoni uchun muhim omil bo‘lib xizmat qiladi.

Foto: Rhein-Maas Klinikum Germaniya g‘arbidagi shifoxonada ishlagan tibbiyot xodimi 9 bemorni o‘ldirishda va yana 34 bemorni o‘ldirishga urinishda ayblanmoqda, deb xabar berdi Bild mahalliy prokuraturaga tayanib. Erkak Vyurselen shahridagi klinika xodimi bo‘lgan. 2024 yilda shifoxona rahbariyati uning ishidagi shubhali holatlarni payqab, politsiyaga murojaat qilgan. Xodim 2024 yil iyul oyida hibsga olingan va 11 ta qotillikka urinishda ayblangan. Tibbiyot xodimining qurbonlari va jabrdiydalari sonini aniqlash uchun huquq-tartibot idoralari bir qancha jasadni eksgumatsiya qilgan. Fevral oyida prokurorlar xodim 5 kishini o‘ldirgani va yana 25 bemorni o‘ldirmoqchi bo‘lganini aytdi. Keyinchalik bu ishga yana to‘rtta qotillik va to‘qqizta qotillikka urinish qo‘shildi. Xodim palliativ yordam bo‘limida ishlagan, u yerda og‘ir yoki o‘ta og‘ir bemorlar simptomlarini yengillashtirish uchun yordam oladi. Tergov ma’lumotlariga ko‘ra, erkak bemorlarga og‘riq qoldiruvchi yoki tinchlantiruvchi dorilarni quyishda dozani qasddan, haddan tashqari oshirib yuborgan. Shu tariqa tibbiyot xodimi noxush hodisasiz tungi smenani «tinchgina» o‘tkazishga harakat qilgani ta’kidlanmoqda. Aahen prokuraturasi 44 yoshli erkakka ayblov e’lon qilgan. Gumonlanuvchining qurbonlari orasida shifoxonadan javob beriladigan bemorlar ham bo‘lgani ta’kidlanmoqda. Jabrlanganlarning ba’zilari tinchlantiruvchi dori vositalarining haddan tashqari katta dozasi tufayli jiddiy oqibatlarga duch kelgan. Qayd qilinishicha, tergov harakatlari davom etmoqda.

AQSH prezidenti Donald Tramp 14 mart kuni «minglab ukrainalik askarlar rus harbiylari tomonidan to‘liq o‘rab olingani hamda juda yomon va zaif holatda» ekanini aytdi. Tramp Rossiya prezidenti Vladimir Putinni «ularga rahm qilish»ga chaqirgan, aks holda, uning so‘zlariga ko‘ra, «Ikkinchi jahon urushidan beri kuzatilmagan dahshatli qirg‘in» ro‘y beradi. Katta ehtimol bilan, Tramp Kursk oblastidagi ukrain harbiylarini nazarda tutgan. Tarqalgan videoyozuvlarga ko‘ra, Ukraina qurolli kuchlari bo‘linmalari Kursk oblastidagi platsdarmning katta qismini tark etgan, shu bilan birga katta yo‘qotishlarga uchragan. Ukraina armiyasi nazorati ostida faqat «Sudja» chegara o‘tish punkti va uning atrofidagi bir nechta qishloq qolmoqda. Rossiya dronlari zarbalari tufayli bu hududlarga ta’minot yetkazib berish qiyinlashgan bo‘lsa-da, qurshov holati yo‘q. Taxminlarga ko‘ra, Trampning bayonoti Pentagonning bahosiga asoslangan: amerikalik harbiy anonim tarzda NBC News telekanaliga ma’lum qilishicha, RF qurolli kuchlari Kursk oblastida ukrain harbiylarini «deyarli to‘liq o‘rab olgan», Ukraina qurolli kuchlarining ayrim bo‘linmalari chekinayotib, texnikani tashlab ketgan. Vladimir Putin Trampning iltimosini bajarishga tayyorligini ma’lum qildi. «AQSH prezidentining chaqirig‘ini samarali amalga oshirish uchun Ukraina harbiy-siyosiy rahbariyati o‘z harbiy bo‘linmalariga qurollarni tashlash va taslim bo‘lish bo‘yicha tegishli buyruq berishi zarur», – dedi Putin 14 mart kuni Rossiya Xavfsizlik kengashi yig‘ilishi boshlanishidan oldin. Keyingi kuni Rossiya prezidenti matbuot kotibi Dmitriy Peskov TASS muxbiriga Putinning qurolni tashlash taklifi hali ham amalda ekani, ammo ukrainlarning «vaqti sag‘ri terisi kabi qisqarayotgani»ni aytdi. Ukraina qurolli kuchlari bosh shtabi Trampning bayonotidan ko‘p o‘tmay, Rossiya harbiylari Kursk oblastidagi Ukraina bo‘linmalarini o‘rab olgani haqidagi da’volar «haqiqatga to‘g‘ri kelmasligi va rossiyaliklar tomonidan siyosiy maqsadlar hamda Ukraina va hamkorlarga bosim o‘tkazish uchun yaratilgani» haqida xabar berdi. Bosh shtabning ma’lum qilishicha, Ukrainaning «Kursk» qo‘shinlari guruhining operatsion zonasida harbiy harakatlar davom etmoqda. «Ukraina mudofaa kuchlari bo‘linmalari qayta guruhlanishni amalga oshirdi, mudofaaning qulayroq chiziqlariga o‘tdi va Kursk oblasti hududida belgilangan vazifalarni bajarmoqda. Jangchilarimiz dushmanning hujumkor harakatlarini qaytarmoqda va unga barcha turdagi qurollardan samarali o‘t ochib zarba bermoqda», – deyiladi Ukraina tomoni bayonotida. Bosh shtab «bo‘linmalarni qurshab olish xavfi yo‘qligi»ni ta’kidlagan. Ukraina prezidenti Volodimir Zelenskiy 15 mart kuni Ukraina qurolli kuchlari bosh qo‘mondoni Oleksandr Sirskiyning Kursk oblastidagi Ukraina harbiylarining holati haqida hisobotini olganini ma’lum qildi: Qurolli kuchlarimizning Kursk oblastining ayrim rayonlaridagi operatsiyasi davom etmoqda. Bo‘linmalar vazifalarni aynan kerakli tarzda bajarmoqda. Ukraina kuchlari tufayli Kursk oblastida Rossiyaning ko‘plab kuchlari boshqa yo‘nalishlardan olib chiqildi. Bizning qo‘shinlarimiz Kursk oblastida Rossiya va Shimoliy Koreyaning tegishli guruhlarini ushlab turishda davom etmoqda. Qo‘shinlarimiz qurshovga tushmagan. Putin Ukraina qo‘shinlari Kursk oblastida qurshovda ekani haqida yolg‘on gapirmoqda. Rossiya Ukraina qo‘shinlarini Kursk yo‘nalishida qurshovga olmoqchi, ammo Rossiya emas, Ukraina hududida. Va biz qayerda ekanini bilamiz. Zelenskiyning qo‘shimcha qilishicha, Ukraina rasmiylari Rossiya Ukraina sharqiy chegarasi bo‘ylab qo‘shin to‘playotganini ko‘rib turibdi. «Bu bizning Sumiga zarba berish istagidan dalolat beradi. Biz buni tushunamiz va qarshilik ko‘rsatamiz. Istardimki, barcha hamkorlar ham Putin aynan nimani rejalashtirayotgani, nimaga tayyorgarlik ko‘rayotgani va aynan nimani e’tiborsiz qoldirishini tushunishsin. Rossiya kuchlarining to‘planishi Moskvaning kelajakda ham diplomatiyani e’tiborsiz qoldirish niyatida ekanidan dalolat beradi. Rossiya urushni cho‘zayotgani aniq», – dedi Ukraina prezidenti. Meduza nashri Ukraina rahbarining mahalliy ommaviy axborot vositalarida e’lon qilingan nutqidan mazmunini saqlagan holda boshqa iqtiboslarni ham keltirgan. - Hamma Ukraina AQSH bilan muzokaralarda g‘alaba qozonganiga ishonadi, dedi Zelenskiy. - Qo‘shma Shtatlar ishg‘ol qilingan hududlar masalasini ko‘tardi, ammo Ukraina ularni Rossiyaniki deb tan olmaydi. - Ittifoqchilarning xavfsizlik kafolatlari, shuningdek, Ukrainaning NATOga a’zoligi haqidagi qaror Rossiyaning xohishiga bog‘liq bo‘lishi mumkin emas. - Agar rossiyaliklar 30 kun davomida o‘t ochishni to‘xtatishga tayyor bo‘lmasa, demak ular Trampning taklifiga rozi emas. - O‘t ochishni to‘xtatish rejimiga 30 kun emas, balki biroz ko‘proq vaqt kerak bo‘lishi mumkin, asosiysi, AQSH Rossiyaning «lekin»lariga bo‘yin egmasligi lozim. - Agar Rossiya sulhni buzsa, biz o‘zimizni himoya qilishda davom etamiz.

Suriyaning muvaqqat prezidenti Ahmad ash-Shar’a mamlakatning besh yil muddatga mo‘ljallangan vaqtinchalik konstitutsiyasini imzoladi. Bu qadam, Suriyadagi siyosiy o‘zgarishlar va yangi davlat boshqaruvi uchun muhim bosqichni anglatadi. Yangi konstitutsiyada esa sobiq prezident Bashar Asad tuzumiga qarshi keskin pozitsiya bildirilgan. Unga ko‘ra, Asadning hokimiyatga kelishi va boshqaruvi jinoyat deb e’tirof etilgan. Bu haqda Central Asia xabar berdi. Hokimiyatdan ag‘darish va yangi boshqaruv 2024 yil dekabr oyi boshida, "Hay’at Tahrir ash-Shom" (HTSH) isyonchi guruhi Suriyada 50 yildan ortiq vaqt davomida hokimiyat tepasida turgan prezident Bashar Asadni hokimiyatdan ag‘dargan. Ushbu voqea mamlakatdagi siyosiy vaziyatni tubdan o‘zgartiradigan katta burilish nuqtasi bo‘ldi. 2025 yil 29 yanvarda esa Ahmad ash-Shar’a mamlakat boshqaruvini qabul qildi va yangi konstitutsiya loyihasini ishlab chiqishni topshirdi. Konstitutsiyaning asosiy tamoyillari Muhim yangiliklardan biri shuki, yangi konstitutsiyada davlat rahbari sifatida musulmon bo‘lishi kerakligi va islom huquqining ustunligi haqidagi qoidalar saqlab qolingan. Bu, mamlakatdagi yangilangan huquqiy tizimning asosiy tamoyilini belgilaydi. Shuningdek, so‘z va ommaviy axborot vositalari erkinligini mustahkamlovchi qoidalarning kiritilgani ham nazarga olinishi kerak. Konstitutsiyada davlatning qonun chiqaruvchi, ijro etuvchi va sud hokimiyatlari o‘rtasidagi muvozanatni saqlashga katta e’tibor berilgan. Bu, o‘z navbatida, huquqiy tizimning barqarorligi va davlat organlarining o‘zaro tartibli ishlashini ta’minlaydi. Shu bilan birga, hujjatda fuqarolarning irqi, dini, jinsi yoki urug‘iga qaramay, qonun oldida teng huquqlar va majburiyatlar bilan ta’minlanishi ta’kidlangan. Armiya va qurollar haqidagi maxsus moddalar Shuningdek, yangi konstitutsiyada armiyaga alohida e’tibor berilgan. Unda armiya professional milliy institut ekanligi va uning faoliyati qonunlarga muvofiq bo‘lishi kerakligi belgilab qo‘yilgan. Bundan tashqari, armiyaga nazorat ostida bo‘lmagan qurollarning taqiqlanganligi haqida maxsus moddalar ham kiritilgan. Bu mamlakatning xavfsizlik tizimini to‘liq davlat nazoratiga olishni ko‘zda tutadi. Suriyaning yangi yo‘li Yangi vaqtinchalik konstitutsiya, Suriyadagi siyosiy va huquqiy o‘zgarishlarning asosiy rejasini tashkil etadi. U, bir tarafdan, sobiq tuzumga qarshi kurashni davom ettirish, ikkinchi tomondan, mamlakatda erkinlik va adolatni ta’minlashga qaratilgan. Bu, albatta, Suriya xalqining kelajakdagi taraqqiyotiga xizmat qilishi kerak. Vaqtinchalik konstitutsiyada ko‘zda tutilgan prinsiplar, mamlakatning huquqiy asoslarini yangi barqarorlik va demokratik prinsiplarga asoslantirish maqsadida ishlab chiqilgan. Shu bilan birga, Suriyaning ichki siyosiy va iqtisodiy vaziyatining tiklanishida yangi konstitutsiyaning amaldagi ta’siri muhim bo‘ladi. Jahon hamjamiyati tomonidan ushbu o‘zgarishlarga qanday munosabat bildiriladi va mamlakatda tinchlik va barqarorlikni ta’minlash uchun qanday qadamlar tashlanadi — bu savollar o‘z vaqtida javob topadi.

12 mart 2025 yilda Rossiya Qurolli Kuchlari bosh shtabi rahbari Valeriy Gerasimov, dushman orqa chizig‘ida 12 dan 15 km gacha bo‘lgan masofada gaz trubasi bo‘ylab o‘tish operatsiyasida 600 dan ortiq askar ishtirok etganini ma’lum qildi. Ushbu operatsiya davomida, Kurskning Sudja shaharchasini ozod qilishda "Veteranlar" brigadasi (ular reja tuzgan), "Axmat" maxsus kuchlari, 11-desant-shturm brigadasi, 30-mexanizatsiyalangan piyoda polki o‘zining jasoratlari bilan ajralib turdi. Gerasimov "Birlashgan hujum bo‘linmasi"ning qahramonlik ishlari, ular dushman uchun kutilmagan bo‘lib, uning mudofaasini bo‘shatish va Rossiya Qurolli Kuchlarining Kursk viloyatidagi hujumini davom ettirishga yordam berganini ta’kidladi. TASS muxbirlari "Qora bo‘ri" 11-desant-shturm brigadasi ishtirokchilari bilan suhbatlashdi. Ushbu operatsiya (shuningdek "Potok" operatsiyasi deb ham ataladi) hozirdan o‘rgatish kitoblariga kiritilishi va Rossiya Qurolli Kuchlarining noyob va jasur manevri sifatida tarixda qolishi kutilmoqda. Rossiya prezidenti Vladimir Putin, Ukraina Qurolli Kuchlaridan (UQK) Kursk viloyatini ozod qilayotgan barcha rus qo‘shinlarini sanab o‘tdi va ularga minnatdorchilik bildirdi. - "Ahmat" maxsus kuchlari, "Veteranlar" volontyor tuzilmasi, ular o‘zining ayniqsa jasurligi va samaradorligi bilan ajralib turdi. Men shuningdek, Bosh shtabning asosiy operatsion boshqaruvi rahbariyatiga amalga oshirgan ishlari uchun rahmat aytmoqchiman, — deydi Rossiya prezidenti Vladimir Putin. Operatsiyaning boshlanishi Operatsiya haqidagi ma’lumotlar OAVga faqat 8 mart kuni tarqalgan. Jangchilar aytishlaricha, operatsiyaning o‘ziga xosligi va maxfiyligi tufayli, ular kutgan jangovar topshiriq haqida faqat boshlanishidan oldin xabar topganlar. "Bizga aytishdi, uzoq masofaga borishimiz kerak, truba bo‘ylab bir soat ichida, chunki bu ma’lumotni hech qanday tarzda tarqatish mumkin emasdi. Axir yoshlar bor, ular tarqatishi mumkin edi. Uchta pulemyotchining o‘zi barchani ushlab qolishi mumkin edi", — dedi "Shalniy" chaqiriq belgisi bo‘lgan kichik otuvchi. Trubada Biz to‘rt kun yurdik. Biroq, hamma ham yurmadi: trubaning diametri taxminan 140 sm edi va baland bo‘yli yigitlar oddiygina emaklashlari kerak edi, ba’zan tizzalarida, ba’zida qorinlarida. Biz to‘liq jangovar jihozlarda harakat qildik: pulemyot, zirh, ryukzak, termal adyol - patronli "sinklarni" hisobga olmaganda, jami 40-45 kg qo‘shimcha og‘irlik. Birinchi kuniyoq chiroqlar o‘chdi, qorong‘i edi. Ko‘pchilik uchun bu juda qiyin edi. Do‘stlar ularning jangovar ruhini qandaydir tarzda qo‘llab-quvvatlashdi. Majburiy shart – butunlay jimlikni saqlash. UQK jangchilari to‘g‘ridan to‘g‘ri ular ustida yurishardi. Yigitlar ularning qadamlarini, ularning so‘zlarini eshitishardi. Ayniqsa, shamollatish joylarida (tashqariga chiqish uchun 20x20 sm o‘lchamdagi teshiklar) ehtiyotkorlik bilan harakat qilish kerak edi – operatsiya uchun truba tayyorlanayotgan paytda o‘sha teshiklar odamlar nafas olish uchun zarur edi. Qorong‘ulik, issiqlik va jihozning og‘irligi sharoitida, ular sekin harakat qilishardi. "Qorong‘i, iflos. Havo kam edi, yetarli emasdi. Taxminan 50 metr yurganimizdan so‘ng – 2-3 daqiqa dam olardik, yana 50 metr yurdik – 2-3 daqiqa dam olishardik. Albatta, qiyin edi", – dedi pulemyotchik "Buba". Trubaning qalin metali doimiy radiobog‘lanish o‘rnatish uchun hech qanday imkoniyat qoldirmasdi. Shuning uchun mini-bunkerlarga – aloqa zonalari qazilgan edi, ular yordamida jangchilarning holati yomonlashganini, kimga yordam yoki faqat suv kerakligini tezda bilib olish mumkin edi. Ba’zan bu aloqa do‘stimizni o‘z vaqtida qutqarishga yordam bergan. "Havo yetishmasligi, truba gazli bo‘lgani sababli, gazni to‘liq chiqarish uchun uni to‘liq yoqish kerak edi. Shu sababli, qolgan gaz odamlarni gallyutsinatsiyaga olib keldi. Faqat do‘stona yelka bunday qiyin vazifani yengishga yordam beradi", – dedi katta otuvchi "Shalniy". "Odamlar bu g‘ayriinsoniy sharoitlarga dosh berishdi, lekin ularning formalari quvurdan keyin shunchaki parchalanib ketdi. Jangga tayyor bo‘lishi mumkin, truba uchun emas. Doimiy kondensat tufayli, u namlandi, iplar tarqaldi. Harbiylar doim nam, loyda, moyda va qora tutunda bo‘lishdi. "Ehtimol, hatto "karcher" ham bu jihozlarni tozalay olmasdi", – deya hazil qilmoqda "Shalniy". Dushman orqasida Quvurdan chiqish beshinchi kuni sodir bo‘ldi va 18 soat davom etdi. Maxfiylikni saqlash zarurati tufayli chiqishsh joylari kechki payt va tunda besh kishi tomonidan amalga oshirildi. Buning tufayli Ukraina Qurolli Kuchlari millatchilari hayratda qoldilar: ular nima bo‘layotganini tushuna olmadilar, ular tasodifiy hamma joyga o‘q uzdilar, lekin bizning yigitlarimiz chiqayotgan joyga emas. Shuningdek, ukrainalik jangchilarni trubadan chiqayotgan odamlarning qo‘llaridagi ko‘k skotch chalkashtirdi: rossiyalik harbiylar UQK tanib olish belgilarini o‘rnatdilar. Bu, albatta, dushmanni to‘liq chalg‘itish uchun qasddan qilingan edi. Hujum Dushman orqasida harakat qilish zarur edi: dushmanning "qushlari" uxlamayotgan edi, ularning soni juda ko‘p edi. Shuningdek, kassetali o‘q-dorilardan ham zarba berishdi. Rossiya harbiylari darhol hujumga o‘tib, Mirniy qishlog‘i, Sudja va asosiy yo‘lni egallashdi. Ko‘plab yigitlarimiz jangning boshida, trubadan chiqayotgan paytida yaralandi. Ularni evakuatsiya qilishmadi. Ular o‘z jangovar vazifasini davom ettirishdi. "Bo‘linma komandiri dedi: "Yigitlar, dam olish kerak, jarohatlariz bor." Men dedim: "Yo‘q, men yana harakat qilishni xohlayman." U dedi: "Yo‘q, hozirgi vaqtda asosiy vazifa sizlar tomondan bajarildi, shuning uchun boringlar, dam oling, kuchlaringizni tiklang," – dedi Shalniy. Biz o‘z pozitsiyalarimizni tark etmadik, yaralanishlarimizga qaramay hujumni davom ettirdik. Shuning uchun faqat jangovar vazifani bajarib bo‘lgach, biz shu yerga [kasalxonaga] yuborildik, – dedi katta otuvchi "Shalniy". "Truba 2.0" Operatsiyani odamlar orasida "Truba 2.0" deb atashdi. Rossiya Qurolli Kuchlari Avdeyevka yaqinida 2024 yil yanvarda shunga o‘xshash operatsiyani muvaffaqiyatli o‘tkazish tajribasiga ega edilar. O‘shanda rossiyalik harbiylar yer ostidagi trubalar orqali dushman mudofaa chiziqlarini aylanib o‘tib, keyin 19 ta binoni bir necha kun davomida egallab turishdi. UQK orqasidagi pozitsiyalarni egallash Rossiya kuchlarining Avdeyevkaning janubidagi mustahkamlarga qarshi hujumlaridan oldin amalga oshirildi. Rossiya prezidenti Vladimir Putin o‘sha operatsiyani "jangovar harakatlar tarixida alohida sahifa" deb atadi. "Avdeyevka" trubasining diametri kichikroq edi (0,8 dan 1,2 m gacha), ammo unga yaqinroq harakat qilish kerak edi — taxminan 3,7 km. Hozirgi operatsiyaning ishtirokchilari, albatta, Avdeyevka operatsiyasidan xabardor bo‘lib, hech kim bunday narsani ikki marta bo‘lishini kutmaganini aytishadi. Rejalar Kasalxonaga yotqizilganidan bir necha kun o‘tgach, o‘g‘il bolalar ixtiyoriy ravishda bo‘shatish uchun ariza berishdi. Ular yuk tashish bazasiga qaytishni va qisqa muddat tiklanishdan so‘ng jangovar vazifalarni bajarishga qaytishni xohlashadi. Motivatsiya - Vatanga va ularsiz davom etgan o‘rtoqlarga xizmat qilish. Operatsiya haqida bizning qahramonlarimiz kamtarona shunday deydilar: "Vazifa juda murakkab, bajarilishi qiyin bo‘lgan edi, lekin biz buni bajardik."

Janubiy Afrika Respublikasining (JAR) Vashingtondagi elchisi Ibrohim Rasul, AQSH davlat kotibi Marko Rubio tomonidan "persona non grata" deb e’lon qilindi, ya’ni AQSHda faoliyat yuritish huquqidan mahrum etildi. Bu qarorga JAR elchisi Donald Trampning etnik ozchiliklarga nisbatan siyosatini tanqid qilgani sabab bo‘ldi. Rubio ijtimoiy tarmoqdagi rasmiy sahifasida, "Ibrohim Rasul – Amerika va AQSH prezidentidan nafratlanadigan irqchi siyosatchi" deb ta’kidladi va uning Vashingtondagi faoliyatiga barham berildi. Elchining Trampga qarshi tanqidi Ibrohim Rasul, AQSH prezidenti Donald Trampning etnik ozchiliklarga qarshi siyosatini keskin tanqid qilgan. U, Trampni butun dunyoda oqlarning ustunligi uchun kurashayotgan siyosatchi deb atagan. Janubiy Afrikaning AQSHdagi elchisi sifatida Rasul, eng avvalo, o‘z mamlakatining inson huquqlari va irqchilikka qarshi kurash tarixidan kelib chiqib, Trampning siyosatini tanqid qilgan. Uning har bir fikri JARda irqiy ayirmachilikka qarshi kurashda o‘tgan davr bilan chambarchas bog‘liq. Ibrohim Rasulning shaxsiy tarixi Ibrohim Rasulning shaxsiy hayoti ham irqiy ayirmachilikka qarshi kurash bilan chambarchas bog‘liq. U Keyptaun shahrida o‘sgan va 9 yoshida uning oilasini "faqat oqlarga mo‘ljallangan" turarjoydan haydab chiqarishgan. Bu voqea uning irqiy ayirmachilikka qarshi faoliyatiga sabab bo‘lgan. Keyinchalik, Rasul Janubiy Afrikaning nufuzli siyosiy partiyalaridan biri bo‘lgan Nelson Mandelaning partiyasiga a’zo bo‘lib, katta siyosatga kirib kelgan. JAR va AQSH o‘rtasidagi munosabatlar Janubiy Afrika va AQSH o‘rtasidagi diplomatik munosabatlar, Tramp prezidentlikka kelganidan keyin yomonlashib borgan. Tramp JARni ko‘makni to‘xtatishga chaqirgan va undan faqat oq fermerlarga nisbatan irqiy kamsitish siyosati yuritishini ayblagan. Jarning rasmiylari bu ayblovni rad etgan va buni radikal siyosiy qaror deb atagan. Shuningdek, JARning Isroilga qarshi xalqaro sudga murojaat qilishini ham AQSH va JAR o‘rtasidagi taranglikni kuchaytirgan omillardan biri sifatida ko‘rish mumkin. JAR, G‘azo sektorida falastinliklarga nisbatan sodir etilgan genotsidni ayblab, xalqaro sudga da’vo qo‘ygan, shuningdek, AQSH va Buyuk Britaniyaga qarshi ham shunday da’vo bilan murojaat qilgan. Diplomatik jarayonlar va jahon arenadagi ta’sir Elchi Ibrohim Rasulning AQSHdan haydalishi kam uchraydigan diplomatik chora sanaladi. Hatto sovuq urush davrida ham AQSH va Rossiya bir-biriga nisbatan ushbu diplomatik chorani qo‘llamagan edilar. Bu holat dunyoning eng yirik diplomatik voqealaridan biri bo‘lib, ikki mamlakat o‘rtasidagi siyosiy munosabatlar va diplomatik qarorlarning jadal o‘zgarishini ko‘rsatmoqda. Ibrohim Rasulning xizmatda bo‘lgan davrdagi faoliyati, Janubiy Afrika Respublikasining siyosiy tarixida o‘chmas iz qoldirgan va uning diplomatik strategiyasiga to‘g‘ri yondoshuvi bir vaqtning o‘zida ko‘plab muammolarni oshkor qildi. Bu voqea JAR va AQSH o‘rtasidagi munosabatlarning yangi bosqichiga olib kelishi mumkin.

Peruda politsiya bir nechta uyga zarar yetkazgan g‘ayrioddiy qoidabuzarni qo‘lga oldi. Xodimlar tartibsizlik qilib, pul o‘g‘irlagan qochqin maymunni ushladi. Bu haqda Peru o‘rmon xo‘jaligi va yovvoyi tabiat milliy xizmati xabar berdi. Ika shahri aholisi politsiyaga murojaat qilib, tomlar, daraxtlar va hatto elektr simlarida sochilib yotgan pullarni ko‘rganini xabar qilishgan. Keyin ma’lum bo‘lishicha, o‘g‘rilik va tartibsizliklarni egasidan qochib ketgan uy maymuni sodir etgan. Gumonlanuvchi maymun (qora boshli erkak kaputsin) bir nechta uyga kirib, xonalarni ostin-ustun qilgan. Oxir-oqibat “jinoyatchi” qo‘lga olinib, daraxtdan tushirildi. Voqeani o‘rganish davomida rasmiylar jonivor mahalliy emasligini, balki Amazoniya hududlarida keng tarqalgan turga mansubligini aniqladi. Maymunning belidagi arqon izlari uning uyda boqilganidan dalolat berardi. Rasmiylarning aytishicha, hayvon haddan tashqari qo‘lga o‘rganib qolgani tufayli politsiya uni yovvoyi tabiatga qo‘yib yuborishga jur’at etmagan. Hozirda maymun Ika shahridagi mahalliy hayvonot bog‘ida saqlanmoqda. Jonivor u yerda qoladimi yoki boshqa qo‘riqxonaga ko‘chiriladimi, hozircha noma’lum.

14 mart kuni Germaniya Tashqi ishlar vazirligining matbuot kotibi Vladimir Putinning AQSH va Ukraina o‘rtasida o‘t ochishni to‘xtatish bo‘yicha taklifini qabul qilishga bo‘lgan munosabatini so‘zsiz murakkab va shubhali deb baho berdi. Germaniya rasmiylari, Rossiya prezidentining taklifiga e’tibor qaratar ekan, u o‘z maqsadiga erishishda juda ehtiyotkor va kutilgan natijalarga qadar o‘z pozitsiyasini cho‘zmoqda deb hisoblashadi. Germaniya TIV matbuot kotibi, agar Putin o‘z taklifiga o‘t ochishni to‘xtatish haqidagi taktikani kechiktirish bilan kiradigan bo‘lsa, unda u faqat ko‘rsatma berish va jarayonni to‘xtatayotganligi yoki shartlarni o‘zgartirishdan yoki amalga oshirishdan qochishga harakat qilmoqda, deb qayd etdi. Shuningdek, Germaniya rasmiylari Putinning otashkesim va muzokaralar bo‘yicha jiddiy qiziqishidan shubha bildirmoqda, chunki u hali ham tinchlik jarayonini e’tiborga olmagan va o‘z manfaatlariga mos keladigan strategiyaga amal qilishda davom etmoqda. Germaniyaning tashqi ishlar vaziri Annalena Berbok, saudiya aravistonida bo‘lib o‘tgan G7 uchrashuvidan so‘ng Putinning tinchlik muzokaralari eshigini bekitishini tanqid qildi. Berbokning so‘zlariga ko‘ra, Putin hozirga qadar har qanday tinchlik muzokaralarini maqbul deb qabul qilmaydi va u ushbu jarayonda hech qanday ilgarilashni amalga oshirgan emas. Shuningdek, Berbok, Saudiya Arabistonida AQSH va Ukraina orasidagi o‘t ochishni to‘xtatish bo‘yicha kelishuv "muhim qadam" deb hisoblashini ta’kidladi va uning bajarilishi Putinga bog‘liq ekanini ma’lum qildi. Mazkur muammolarga yana bir qavatda ta’sir etgan voqea – AQSHning maxsus vakili Kit Kellogning Rossiyaning iltimosi bilan Ukraina bo‘yicha muzokaralardan chetlatilishi. NBC News'ning xabar berishicha, Donald Trampning ko‘rsatmasiga ko‘ra, Kellog Ukrainaga aloqasi orqali Rossiya tarafidan juda "ukrainaparast" deb hisoblangan. Ushbu qaror AQSH va Rossiya o‘rtasidagi yuzaga kelgan eng muhim munosabatlarni yanada chuqurlashtirgan bo‘lishi mumkin. Mazkur vaziyatda Germaniya va AQSHning izlanishlari Putinning amalga oshirishi kerak bo‘lgan shaxsiy va siyosiy mas’uliyatni qay darajada o‘z zimmasiga olishi, hozircha aniq bo‘lmaydi. Shu bilan birga, Ukrainadagi tinchlik jarayonining qay tarzda rivojlanishi, unga tarafdorlar va qarshi chiqayotganlar orasidagi bahslar va ixtiloflar kelgusidagi muzokaralarda hal qiluvchi ahamiyat kasb etadi.

«Karni qasamyod keltirdi va Kanadaning 24-bosh vaziriga aylandi», — deyiladi xabarda. U tez orada parlament saylovlari o‘tkazilishini e’lon qilishi kutilmoqda. Karni — kanadalik iqtisodchi, moliyachi va jamoat arbobi, Kanada va Britaniya Markaziy banklarining sobiq boshqaruvchisi. U 2025 yil 9 martdan beri hukmron Liberal partiya yetakchisi hisoblanadi. Bundan oldin Karni siyosiy lavozimlarni egallamagan va parlamentda faoliyat yuritmagan. Koronavirus pandemiyasi vaqtida Karni Kanada bosh vaziri Jastin Tryudo hukumatiga iqtisodiyotni qayta tiklash masalalarida maslahat berib kelgan. 2025 yil 16 yanvarda u Kanada Liberal partiyasi yetakchiligi uchun nomzodini qo‘yishini e’lon qilgandi: yanvar boshlarida partiya yetakchisi va Kanada bosh vaziri Jastin Tryudo iste’foga chiqishini e’lon qildi. Mart oyida o‘tkazilgan ichki saylovlar natijasiga ko‘ra, Karni 85,9 foiz ovoz bilan g‘alaba qozondi. Mark Karni qo‘shni davlat prezidenti Donald Tramp tomonidan importga 25 foizlik bojlar joriy etilishi va Amerika yetakchisining Kanada suverenitetiga da’volari fonida AQSH bilan savdoga bog‘liqlikni kamaytirish uchun Yevropa va Osiyo bilan yaqin hamkorlikni qo‘llab-quvvatlamoqda. Bundan tashqari, liberallarning yangi yetakchisi o‘rta sinf uchun soliqlarni pasaytirish, byurokratiyani qisqartirish, innovatsiyalar va investitsiyalarni faol rag‘batlantirishni o‘z ichiga olgan fundamental iqtisodiy islohotlarni amalga oshirishga va’da bergan.

Ukraina Qurolli kuchlari (UQK) Kursk oblastida o‘zining asosiy vazifasini bajardi — Rossiya qo‘shinlari kuchini frontning boshqa yo‘nalishlaridan chalg‘itdi. Bu haqda Volodimir Zelenskiy ma’lum qildi. Ukraina prezidenti Kursk oblastidagi vaziyat «juda murakkab ekanini» tan oldi. Zelenskiyga ko‘ra, UQKning frontni mazkur hududidagi vaziyasi RF qo‘shinlarini Pokrovsk, Xarkiv va Sumi yo‘nalishidan chalg‘itish bo‘lgan. «Kuchli zarbani zimmasiga olgan yigitlarimiz haqiqiy qahramonlardir. Birinchi bo‘lib bosim Xarkiv yo‘nalishida kamaydi. Ular [Rossiya] o‘z qo‘shinlarini maksimal darajada Kurshina tomon olib ketdi. Keyin ular sharqiy yo‘nalishdan ham qo‘shinlarni olib chiqishni boshladi, ammo o‘zining asosiy maqsadi – Pokrovskdan voz kechmadi. Biz bularning barchasini tushunardik. Faqat vaziyatni anglab turgan qat’iyatli odamlar qandaydir lahzada rossiyaliklar Pokrovsk yo‘nalishida to‘xtashini tushunib turardi. Aynan shunday bo‘ldi ham», — deydi Zelenskiy. Ukraina prezidentining so‘zlariga ko‘ra, hozirda Pokrovsk va Xarkiv yo‘nalishlarida vaziyat «barqarorlashgan». «Men ular [UQKning Kursk oblastidagi operatsiyasi] o‘z vazifasini bajarib bo‘ldi, deb hisoblayman. Pokrovsk yo‘nalishidagi vaziyat hozirda barqaror va unga hujum qilish uchun yana imkoniyat topish oson bo‘lmaydi, deb o‘ylayman», — deydi Zelenskiy. UQK Kursk oblastidagi operatsiyasini 2024 yil avgustda boshlab, mintaqadagi bir nechta aholi punktini egallagan edi. Mart boshlaridan RF qo‘shinlari 20 dan ortiq aholi punktini nazorat ostiga oldi. Shu bilan birga, Rossiya hukumati Kursk oblastidagi ukrainalik harbiylar qurshovda qolganini ta’kidlamoqda. Bu haqda AQSH prezidenti Donald Tramp ham ma’lum qildi. UQK Bosh shtabi ushbu xabarlar haqiqatga to‘g‘ri kelmasligini ma’lum qildi. O‘z navbatida Rossiya Trampning iltimosiga binoan Kursk oblastidagi ukrainalik harbiylarining hayotini saqlab qolishga tayyorligini, faqat Kiyev ularga taslim bo‘lishni buyurishi kerakligini aytdi.

Rossiya prezidenti Vladimir Putin AQSHning sobiq rahbari Donald Trampning iltimosiga ko‘ra, Kursk oblastida joylashgan ukrainalik harbiylarning hayotini saqlab qolishga tayyor ekanini ma’lum qildi. Bu haqda u 14 mart kuni Rossiya Federatsiyasi Xavfsizlik kengashi yig‘ilishida ta’kidladi. "Ukraina harbiylariga qurol tashlash buyrug‘i berilsa, ular hayoti kafolatlanadi" Putinning so‘zlariga ko‘ra, Trampning murojaatini amalga oshirish uchun Ukraina rahbariyati o‘z harbiylariga qurollarini tashlash va taslim bo‘lish bo‘yicha tegishli buyruq berishi zarur. Uning ta’kidlashicha, agar Ukraina armiyasi taslim bo‘lsa, ularning hayoti kafolatlangan holda saqlab qolinadi. Tramp o‘zining ijtimoiy tarmoqdagi bayonotida "minglab ukrainalik askarlar qurshovda qolgani" haqida yozib, Putinga murojaat qilib, "ularning hayotini saqlab qolishni so‘raganini" ma’lum qilgan edi. Biroq, u frontning aniq qaysi hududi haqida gap ketayotganini ochiqlamadi. Ammo tahlilchilar Tramp Rossiya qo‘shinlari hujum qilayotgan Kursk oblastini nazarda tutgan bo‘lishi mumkinligini ta’kidlashmoqda. Kursk oblastidan kelayotgan xabarlar va Ukraina Bosh shtabining bayonoti Kursk oblastidan tarqalgan videolarga ko‘ra, Ukraina Qurolli Kuchlari (UQK) mintaqaga joylashgan o‘z pozitsiyalarining aksariyat qismidan chekingan. Ayni paytda ukrainalik harbiylar faqat "Sudja" chegara o‘tish punkti va uning atrofidagi bir nechta qishloqlarni nazorat qilmoqda. RF Qurolli Kuchlarining dron zarbalari tufayli Ukraina armiyasining ushbu hududdagi ta’minoti qiyinlashgani haqida xabarlar bor. Ammo, Ukraina Bosh shtabiga ko‘ra, qurshov haqidagi ma’lumotlar haqiqatga to‘g‘ri kelmaydi va siyosiy bosim sifatida baholanishi kerak. "Bizning askarlarimiz dushmanning hujumlarini qaytarib, barcha turdagi qurollardan samarali o‘t ochmoqda", – deyiladi Ukraina Bosh shtabi xabarida. Shuningdek, 14 mart kuni Kursk yo‘nalishida 13 ta jangovar to‘qnashuv yuz bergani va Ukraina qo‘shinlari qurshovga olinish xavfi yo‘qligi ta’kidlangan. Zelenskiy: Kursk oblastidagi operatsiya o‘z maqsadiga erishdi Ukraina prezidenti Volodimir Zelenskiy Kursk oblastidagi vaziyat haqida izoh berib, UQKning ushbu hududdagi harakatlari o‘z maqsadiga erishganini ma’lum qildi. Uning so‘zlariga ko‘ra, Ukraina armiyasining Kursk oblastiga kirishi natijasida Pokrovsk va Xarkov yo‘nalishlarida barqarorlik ta’minlangan. "Dushmanga yana Pokrovskka tahdid qilish imkoniyatini topish oson bo‘lmaydi", – dedi Zelenskiy. Unga ko‘ra, Ukraina qo‘shinlari o‘z pozitsiyalarini saqlab qolish uchun samarali harakat qilmoqda va hozircha vaziyat nazorat ostida. Kursk oblastidagi vaziyat hali ham noaniq bo‘lib qolmoqda va yaqin kunlarda harbiy harakatlar qanday yo‘nalish olishini vaqt ko‘rsatadi.

AQSH prezidenti Donald Tramp 13 mart kuni Rossiya prezidenti Vladimir Putin bilan telefon orqali suhbatlashganini ma’lum qildi. Bu haqda u o‘zining Truth Social ijtimoiy tarmog‘ida xabar berdi. Tramp Rossiya prezidenti bilan bo‘lgan muloqotni “yaxshi va samarali” deb ta’rifladi. Uning aytishicha, Ukrainadagi mojaroni to‘xtatish imkoniyatlari mavjud. “Kecha biz Rossiya prezidenti Vladimir Putin bilan juda yaxshi va samarali muzokaralar o‘tkazdik. Bu dahshatli va qonli urush tugashi uchun juda yaxshi imkoniyatlar bor. Hozirda minglab ukrainalik askarlar rossiyalik qo‘shinlar tomonidan to‘liq qurshovga olingan va juda yomon hamda himoyasiz holatda turishibdi. Men prezident Putindan ularning hayotini saqlab qolishini so‘radim. Bu Ikkinchi jahon urushidan beri ko‘rilmagan dahshatli qirg‘in bo‘ladi. Xudo ularning barchasini asrasin!”, deb yozdi AQSH prezidenti Truth Social ijtimoiy tarmog‘idagi sahifasida.

Vengriyaning Seksard shahrida noodatiy va qiziqarli voqea – qabr qazish bo‘yicha 18-xalqaro chempionat bo‘lib o‘tdi. Bu haqida Zamin.uz xabar berdi. Ushbu musobaqa mamlakatning Qabr qazuvchilar uyushmasi tomonidan aniq reja va tartib asosida tashkil etildi. Tadbir kasb sohasi nufuzini oshirishga xizmat qildi. Musobaqada ishtirokchilar ikki kishilik jamoalar shaklida qatnashdi. Ularga ikki soat vaqt berildi. Shu vaqt ichida har bir jamoa 200x80 santimetr o‘lchamda va 160 santimetr chuqurlikda qabr qazishi kerak edi. Ushbu qoidalar ishtirokchilardan nafaqat mahorat, balki diqqat va tezkorlikni ham talab qildi. Chempionat yakunida Parakletosz Nonprofit jamoasi g‘olib deb topildi. Bu jamoa ketma-ket ikkinchi yil chempionlikni qo‘lga kiritdi, bu ularning puxta tayyorgarligi va kasbiy darajasining yuqori ekanligini ko‘rsatdi. Tashkilotchilarning ta’kidlashicha, bunday musobaqalar kasb nufuzini oshirish bilan birga, yosh avlodni professional mutaxassislar bilan yaqindan tanishtiradi. Shuningdek, ishtirokchilarga jamoaviy hamkorlik va sog‘lom raqobat muhitida ishlash ko‘nikmalarini rivojlantirishga yordam beradi. Bu tadbirlar kasbiy malakani oshirish va sohani yanada rivojlantirish uchun muhim ahamiyatga ega.

Ozarbayjonda 2025 yil iyul oyidan boshlab qarindoshlar nikohi qonun bilan taqiqlanganidan so‘ng to‘ylar soni sezilarli darajada kamaydi. Bu haqda Zamin.uz xabar berdi. Masalan, iyun oyida 5 mingdan ortiq nikoh qayd etilgan bo‘lsa, iyul oyida bu ko‘rsatkich 2 694 taga tushdi. Mutaxassislar bu o‘zgarishlarni yaqindan qarindoshlar o‘rtasidagi nikohlarni taqiqlovchi qonunning kuchga kirishi bilan bog‘lamoqda. Qonunga ko‘ra, umumiy bobosi yoki buvasi bo‘lgan aka-uka va opa-singil farzandlari, shuningdek, biologik qarindosh bo‘lgan amakivachchalar va xolavachchalar o‘rtasida nikoh to‘liq man etilgan. Ushbu qonunning asosiy maqsadi genetik nuqsonlar bilan tug‘iladigan bolalar sonini kamaytirish va sog‘lom avlodni ta’minlashdir. Tibbiyot mutaxassislari ta’kidlaganidek, qarindoshlar o‘rtasidagi nikohlar ko‘pincha irsiy kasalliklar yuzaga kelishiga sabab bo‘ladi, bu esa kelajak avlod sog‘lig‘iga salbiy ta’sir ko‘rsatadi. Ozarbayjon Adliya vazirligining ma’lumotlariga ko‘ra, 2025 yilning yanvaridan iyuligacha mamlakatda 12 146 ta ajrim holati qayd etilgan, bu ko‘rsatkich o‘tgan yilga nisbatan biroz kamaygan. Har 1000 kishi hisobiga ajrimlar darajasi 2,1 dan 2,0 ga tushgan. Yangi qonunga muvofiq, nikoh tuzish uchun ariza berayotgan shaxslar qarindoshlik darajasini aniqlash maqsadida tug‘ilganlik haqidagi guvohnoma hamda ota-onalarining hujjatlarini taqdim etishlari shart. Agar qonun buzilishi aniqlansa, bunday holatlar uchun ma’muriy yoki jinoiy javobgarlik belgilanadi. Ushbu qoidalar sog‘lom va barqaror jamiyat qurishga xizmat qiladi.

London shahrida tarixdagi eng yirik namoyishlardan biri bo‘lib o‘tdi. Bu haqida Zamin.uz xabar berdi. Ma’lumotlarga ko‘ra, taxminan 1,5 million kishi «Qirollikni birlashtir» shiori ostida ko‘chalarga chiqdi. Ushbu katta aksiya Temza daryosining janubiy sohilida joylashgan Sazerk tumanida boshlandi. Namoyishchilar poytaxt markaziga yo‘nalib, Uaytholl hukumat binosi tomon harakat qilishdi. Ular Vestminster ko‘prigidan o‘tib, asosiy yig‘ilish joyi bo‘lgan bosh vazir Kir Starmerning qarorgohi oldidagi ko‘chada to‘plandi. Tashkilotchilarning ma’lumotlariga ko‘ra, ushbu yirik harakatni English Defence League harakati asoschisi Tommi Robinson uyushtirgan. London ko‘chalarida yig‘ilgan odamlar turli plakatlar, shiorlar va da’vatlar bilan chiqish qildi. Kuzatuvchilar ta’kidlashicha, bu namoyish Buyuk Britaniyaning siyosiy jarayonlariga jiddiy ta’sir ko‘rsatishi mumkin. Shuningdek, namoyish nafaqat ishtirokchilar soni bilan, balki uyushganligi va siyosiy rang-barangligi bilan ham tarixiy voqea sifatida e’tirof etildi. Bu harakat mamlakatdagi siyosiy muhitda yangi davr boshlanishiga sabab bo‘lishi kutilmoqda. London aholisi tomonidan keng qo‘llab-quvvatlangan ushbu namoyish siyosiy faollik va birlashishning yorqin namunasi bo‘ldi.

Fransiyada prezident Emmanuel Makronning faoliyatiga nisbatan yangi impichment jarayoni boshlandi. Bu haqida Zamin.uz xabar berdi. Parlamentda 104 nafar deputat ushbu tashabbusni qo‘llab-quvvatlab, respublika prezidentiga nisbatan ishonchsizlik masalasini rasmiy kun tartibiga kiritdi. “Insoumise France” partiyasi raisi Matild Pano ta’kidlashicha, 10 sentyabr kuni mamlakat bo‘ylab o‘tkazilgan ommaviy norozilik namoyishlaridan so‘ng ekologlar va kommunistlar bilan birgalikda 104 deputat Makronga impichment e’lon qilish tashabbusini imzoladi. Unga ko‘ra, prezident o‘z lavozimidan iste’foga chiqishi lozim. 10 sentyabr kuni “Hammasini yoping” shiori ostida Fransiya bo‘ylab yirik namoyishlar o‘tkazildi. Norozilar hukumatning iqtisodiy siyosatini tanqid qilib, byudjetni qisqartirishga qarshi chiqdi. Namoyishlar davomida ko‘chalar to‘silib, chiqindi qutilari yoqildi va politsiya bilan to‘qnashuvlar yuz berdi. Parlamentdagi ovoz berishda 364 deputat qarshi ovoz bergan bo‘lsa, 194 nafari hukumatga ishonchsizlik bildirdi. Natijada bosh vazir Fransua Bayru hukumati iste’foga chiqdi. Namoyishlardan so‘ng mamlakatning ko‘plab shaharlarida fuqarolar ommaviy yig‘ilishlar va ko‘cha bayramlari o‘tkazdi. Bu siyosiy vaziyat aholining diqqatini jalb qilganini ko‘rsatmoqda. Hozirda Fransiyadagi siyosiy inqirozning rivojlanishi va Makronning lavozimda qolishi yoki iste’foga chiqishi nafaqat mahalliy, balki xalqaro hamjamiyat tomonidan ham diqqat bilan kuzatilmoqda.

Tailandda 21 yoshli erkak 11 oylik qizini jonli efirda osib o‘ldirdi. Bu haqda Zamin.uz xabar berdi. Bu haqda The Mirror nashri xabar berdi. Hodisa Facebook ijtimoiy tarmog‘idagi jonli videotranslyatsiya vaqtida sodir bo‘lgan. Erkak avval qizini osib o‘ldirgan, so‘ngra o‘z joniga qasd qilgan. Ushbu voqea jamoatchilik orasida katta shov-shuvga sabab bo‘ldi. Politsiya xodimlari ota va qizning jasadini Pxuketdagi tashlandiq mehmonxonada topdi. Dastlabki ma’lumotlarga ko‘ra, erkakning bu qotillik harakati uning rafiqasi bilan yuzaga kelgan nizo sabab bo‘lgan. Hodisa ota-ona va oila munosabatlaridagi muammolarni yana bir bor ochib berdi. Bu voqea ota-onalar va oilalarga internet va ijtimoiy tarmoqlardagi xavflarga nisbatan ogohlikni oshirish zarurligini ko‘rsatmoqda. Jonli efirda bunday nopok harakatlarni namoyish qilish psixologik va ijtimoiy salbiy oqibatlarga olib kelishi mumkin. Hozirda voqea Pxuketdagi huquq-tartibot organlari tomonidan tergov qilinmoqda. Ota-onalarga farzandlarining xavfsizligini ta’minlash, internetda ehtiyotkorlik bilan harakat qilish hamda oilaviy muammolarni hal etish muhimligi yana bir bor eslatilmoqda.

AQSH Mudofaa ilg‘or tadqiqot loyihalari agentligi (DARPA) inson qon tanachalarini yangilashga qaratilgan Smart-Red Blood Cells (Smart-RBC) dasturini taqdim etdi. Bu haqda Zamin.uz xabar berdi. Ushbu loyiha sintetik biologiya texnologiyalari yordamida modifikatsiyalangan qizil qon hujayralarini yaratishga yo‘naltirilgan. Ma’lumotlarga ko‘ra, Smart-RBC dasturining asosiy maqsadi — fiziologik signallarni aniqlay oladigan, tez va samarali qaror qabul qiladigan, shuningdek ularga javob bera oladigan “aqlli” qon hujayralarini ishlab chiqishdir. Bu hujayralar og‘ir sharoitlarda organizmning hayotiy funksiyalarini saqlashga, qonning holatini barqaror tutishga va jarohat yoki stress paytida insonning omon qolish imkoniyatlarini oshirishga yordam beradi. DARPA tomonidan berilgan ma’lumotlarga ko‘ra, Smart-RBC hujayralari uchta asosiy vazifani bajaradi: birinchidan, biomarkerlarni aniq aniqlash; ikkinchidan, ma’lumot asosida tez va oqilona qaror qabul qilish; uchinchidan, metabolik hamda fiziologik jarayonlarga ta’sir qiluvchi zarur molekulalarni ishlab chiqarish. Loyihaning dastlabki bosqichida jismoniy barqarorlikni ta’minlash va qonning qotib qolish jarayonini (gemostaz) mustahkamlashga e’tibor qaratiladi. Kelajakda Smart-RBC hujayralari termoregulyatsiya, universal qon mosligi va yuqori balandliklarda ham samarali ishlash imkoniyatlariga ega bo‘lishi rejalashtirilgan. Loyiha jami 36 oy davom etadi va ikki bosqichdan iborat. Birinchi bosqichda tadqiqotchilar ildiz hujayralarining differensiyalash jarayonida sintetik sxemalarni integratsiya qilish va ularning yetuk qizil qon hujayralarida funksional holatini saqlab qolish imkoniyatini o‘rganadilar. Ikkinchi bosqichda tizimlarni takomillashtirish, ularning samaradorligini sinovdan o‘tkazish va real sharoitlarda namoyish qilish ko‘zda tutilgan. Hozirda loyiha dastlabki bosqichda bo‘lib, inson organizmining omon qolish, chidamlilik va qiyin sharoitlarga moslashish qobiliyatini sezilarli darajada oshirishga qaratilgan. Shu bilan birga, Pentagon sintetik biologiya sohasidagi ilg‘or va strategik tadqiqotlarga katta mablag‘ ajratayotganini ko‘rsatmoqda.

Florida shtatida yuk mashinasi ishtirokidagi baxtsiz hodisa natijasida uch kishi halok bo‘ldi. Bu haqda Zamin.uz xabar berdi. Bu voqea Hindistondan kelgan haydovchi Harjinder Singx boshqaruvidagi yuk mashinasida sodir bo‘lgan. Hozirda Harjinder Singx qamoqda saqlanmoqda va unga qotillik ayblovi qo‘yilgan. Ushbu hodisadan so‘ng AQShda yashovchi hindistonlik haydovchilarga nisbatan bosim kuchaygan. Ba’zi haydovchilar ayrim shtatlarga borishdan cho‘chiyapti, boshqalari esa yo‘lda haqorat va tahqirlarga uchramoqda. Hindistonlik haydovchilar AQSh yuk tashish sohasida muhim o‘rin tutadi. Rasmiy ma’lumotlarga ko‘ra, ularning 750 mingdan 150 ming nafari yuk mashinasi haydovchisi sifatida faoliyat yuritmoqda. Mutaxassislar bir kishining xatosi butun jamoaga nisbatan adolatsizlik ekanligini ta’kidlamoqda. Ularning fikricha, muammoni hal qilish uchun til bilimi va litsenziya qoidalari adolatli va aniq tartibga solinishi zarur. Shunday qilib, barcha haydovchilarga teng munosabatda bo‘lish muhimdir.

Farg‘ona viloyatining Buvayda tumanida yashovchi 130 yoshli Huwaydo Umarova (Toshmatova) O‘zbekiston tarixida eng keksa inson sifatida rasmiy ravishda tan olindi. Bu haqida Zamin.uz xabar berdi. Bu haqda Adliya vazirligi ma’lum qildi. Vazirlik tomonidan “Hech bir shaxs hujjatsiz qolmaydi” aksiyasi doirasida tumanning “Qoraqum” mahallasida o‘tkazilgan ro‘yxatlash ishlari vaqtida Huwaydo momoning tug‘ilgan sanasi hujjatlarda qayd etilmagani aniqlangan. Buvayda tumani Adliya bo‘limining arizasi asosida fuqarolik ishlari bo‘yicha Qo‘qon tumanlararo sudining sayyor majlisida mazkur masala ko‘rib chiqildi. Sud qaroriga ko‘ra, Huwaydo Umarova 1895 yil 1-yanvarda Buvayda tumanida tug‘ilgani rasmiy tasdiqlandi. Shu tariqa, Huwaydo momo hozirda O‘zbekistonda eng yoshi ulug‘ shaxs sifatida e’tirof etildi. Adliya vazirligi bildirishicha, endilikda u Ginnes rekordlar kitobiga dunyodagi eng keksa inson sifatida kiritilishi mumkin. Eslatib o‘tamiz, ilgari Huwaydo momo haqida turli xabarlar mavjud bo‘lgan, ammo uning yoshini tasdiqlovchi rasmiy hujjatlar bo‘lmagan. Sud qaroridan so‘ng bu ma’lumot qonuniy kuchga ega bo‘ldi. Voqealar rivojini kuzatishda davom etamiz.