Dunyo yangiliklari

Kiyevda Evropa Ittifoqi etakchilari bilan oʻtkazilgan qoʻshma matbuot anjumanida norvegiyalik jurnalist Ukraina prezidenti Vladimir Zelenskiydan mamlakat va uning xalqi uchun kelajak rejalari haqida savol berdi. Zelenskiy: Urushni bu yil tugatishni xohlaymiz Jurnalistning «Uch yildan beri davom etayotgan keng koʻlamli urushdan soʻng Ukraina va uning xalqi uchun qanday rejalar bor?» degan savoliga Zelenskiy shunday javob berdi: «Umid qilamizki, biz bu urushni uch yildan keyin emas, shu yil yakunlay olamiz». Prezidentga koʻra, Ukraina hozirda Rossiya hujumlarining oldini olish uchun xavfsizlik kafolatlariga muhtoj. Uning fikricha, mamlakatning Evropa Ittifoqi va NATOga qoʻshilishi bu borada muhim qadam boʻlishi mumkin. Zelenskiy: «AQSh yordam berishda davom etadi deb umid qilamiz» Matbuot anjumanida Zelenskiydan AQSh prezidenti Donald Tramp bilan munosabatlari haqida ham soʻraldi. «Biz umid qilamizki, AQSh barcha sheriklar kabi yordam berishda davom etadi», — dedi Ukraina rahbari. Shuningdek, u Evropa va Amerika oʻrtasidagi birlikni saqlab qolish muhimligini ta'kidladi: «Biz Evropa va AQSh oʻrtasidagi birlikni yoʻqotmasligimiz kerak». Zelenskiyning ta'kidlashicha, Ukraina urushni tezroq tugatishga harakat qilmoqda, shuning uchun xalqaro sheriklar bilan hamkorlik davom ettirilishi lozim. NATO va Evropa Ittifoqiga qoʻshilish Ukraina uchun kelajakdagi xavfsizlikni kafolatlaydigan muhim yoʻnalishlardan biri boʻlishi mumkin.

Janubiy Koreyada tezyurar avtomagistraldagi qurilish ishlari vaqtida koʻprikning qulashi oqibatida uch kishi halok boʻldi, besh kishi yaralandi. Bu haqda Yonhap agentligi xabar bermoqda. Hodisa tafsilotlari Fojia 25 fevral kuni mahalliy vaqt bilan 09:49 da Seul – Sejong avtomagistrali uchastkasida sodir boʻldi. Hodisa roʻy bergan vaqtda ishchilar kran yordamida ustunlar orasidagi poʻlat konstruktsiyani koʻchirayotgan edi. Koʻprik qulagan paytda uning ostida sakkiz nafar ishchi bor edi. Ularning uch nafari halok boʻlgan, besh nafar jabrlanuvchi esa jarohatlangan holda shifoxonaga etkazilgan. Qutqaruv ishlari va rasmiy reaktsiyalar Janubiy Koreya Milliy yongʻin agentligi bedarak yoʻqolganlar boʻlishi mumkinligi sababli qidiruv-qutqaruv ishlariga oʻt oʻchiruvchilarni safarbar qildi. Shuningdek, mamlakat prezidenti vazifasini bajaruvchi Chxve San Mok hodisa joyida qutqaruv ishlarini olib borish uchun barcha resurslar va xodimlarni jalb etish boʻyicha shoshilinch topshiriq berdi. Hozirda hodisa sabablari oʻrganilmoqda va Janubiy Koreya hukumati ushbu fojianing takrorlanishining oldini olish uchun xavfsizlik choralarini kuchaytirishni rejalashtirmoqda.

Foto: Reuters Shimoliy Koreya AQSh va Janubiy Koreya oʻrtasidagi harbiy hamkorlikka qarshi turish uchun “strategik vositalar”dan foydalanish bilan tahdid qilib, yadroviy kuchlarni koʻpaytirish boʻyicha sa'y-harakatlarini ikki baravar oshirdi. Bu haqda Newsweek'ga tayanib Daryo xabar bermoqda. Nashrning qayd etishicha, Pxenyan cheklangan miqdordagi qit'alararo ballistik raketalarga ega boʻlib, ular butun Shimoliy Amerika boʻylab nishonlarga zarba berishga qodir deb hisoblanadi. AQSh harbiy-havo kuchlarining yuqori martabali vakili ushbu turdagi har qanday hujum noxush oqibatlarga olib kelishi haqida ogohlantirgan. Shimoliy Koreya Mudofaa vazirligi axborot boshqarmasi bayonotiga koʻra, AQSh prezidenti Donald Tramp ma'muriyati allaqachon “KXDR xavfsizligiga tahdid soluvchi AQSh provokatsiyalarini faollashtirgan”. Xabarda ta'kidlanishicha, yadroviy tiyib turishga asoslangan KXDR qurolli kuchlarining jangovar qobiliyatini oshirish “AQSh va boshqa dushmanlarning strategik tahdidiga strategik vositalar bilan qarshi turish” uchun adolatli hamda muqarrar variantdir. Fevral oyi boshida Yaponiyaning NHK teleradiokompaniyasi Shimoliy Koreya joriy yilda Rossiya bilan hamkorlikda ishlab chiqilgan dronlarni yaratishni rejalashtirayotgani haqida xabar bergan edi. Foto: Reuters Nashr suhbatdoshlarining aytishicha, mamlakatlar kelishuvga erishgan, unga koʻra, KXDR ommaviy ishlab chiqarish uchun bir necha turdagi dronlarni yaratish maqsadida Rossiyadan texnik yordam oladi. Shuningdek, manbalarning ta'kidlashicha, kelishuv Shimoliy Koreya askarlarini Ukrainaga qarshi hujumlarida Rossiyaga yordam berish maqsadida yuborish evaziga tuzilgan. Shu bilan birga, suhbatdoshlar Rossiya KXDRga yadro qurolini ishlab chiqishda yordam berishni istamasligini qayd etgan. Rossiya va KXDR hamkorligi Rossiya va Shimoliy Koreya urush boshlanganidan keyin harbiy sohadagi hamkorlikni kuchaytira boshladi. 2024 yil iyun oyida Rossiya prezidenti Vladimir Putin Shimoliy Koreyaga tashrif buyurib, Kim Chen In bilan hujum sodir boʻlgan taqdirda bir-birini qoʻllab-quvvatlashni nazarda tutuvchi, shuningdek, Gʻarb sanktsiyalariga qarshi hamkorlikni oʻz ichiga olgan keng qamrovli strategik shartnoma imzolagandi. Ukraina armiyasi Kursk viloyatida shimoliy koreyalik ikki askarni asirga olgan. Prezident Vladimir Zelenskiy 12 yanvar kuni ular soʻroqqa tutilgani aks etgan videoni e'lon qildi. Soʻroq paytida KXDR askarlari qayerdaligini bilmasligi, ularga bu faqat oʻquv mashgʻuloti deb aytilganini ta'kidlagan.

Foto: Getty Images AQSh prezidenti Donald Tramp Rossiya—Ukraina urushi bir necha hafta ichida tugatilishiga umid qilmoqda. Bu haqda u Oq uyda Fransiya prezidenti Emmanuel Makron bilan birga ishtirok etgan matbuot anjumanida ma'lum qildi. «Oʻylaymanki, bunga bir necha hafta ichida yakun yasashimiz mumkin. Agar biz aqlli boʻlsak. Aqlli boʻlmasak, bu davom etadi va oʻlishi kerak boʻlmagan yosh, koʻrkam odamlarimizni yoʻqotishni davom etamiz. Biz esa buni xohlamaymiz», — deydi Tramp. AQSh prezidenti, shuningdek, mojaroning kuchayishiga va uchinchi jahon urushining boshlanishiga yoʻl qoʻymoqchi emasligini ta'kidladi. «Bu bilan mustaqil shugʻullanilmasa, uchinchi jarhon urushiga olib kelishi mumkin. Shunday vaqt keladiki, urush ushbu ikki davlat bilan cheklanmaydi. Unga boshqa davlatlar ham jalb qilinadi. Va bu haqiqatda juda katta urushga — uchinchi jahon urushiga olib kelishi mumkin. Biz bunga yoʻl qoʻymaymiz», — deya qayd etadi Tramp. Shuningdek, Tramp yaqin ikki hafta ichida tabiiy resurslar boʻyicha bitimni imzolash maqsadida Volodimir Zelenskiy bilan uchrashish niyatida ekanini ma'lum qildi. «U bitimni imzolash uchun shu yoki keyingi hafta kelishi mumkin va bu juda yaxshi boʻlardi. U bilan Oval kabinetda bajonudil uchrashgan boʻlardim», — deydi Tramp. AQSh prezidentining ta'kidlashicha, Qoʻshma Shtatlar va Ukraina nodir metallar «va boshqa masalalarda» «yakuniy kelishuvga erishishga juda yaqin» turibdi. Oq uy matbuot kotibi Kerolayn Livitt 22 fevral kuni Donald Tramp Rossiya va Ukraina oʻrtasidagi urushni «shu haftada» tugatishga ishonayotganini ma'lum qilgandi. Ukraina prezidenti Volodimir Zelenskiy Rossiyaning keng koʻlamli bosqinining uch yilligi arafasida oʻtkazilgan matbuot anjumanida Rossiya bilan urushni «shu hafta tugatib boʻlmasligini» bildirdi.

Turkiyaning Baykar kompaniyasi Bayraktar TB2 dronining yangi modifikatsiyasini taqdim qildi. Yangi mahsulot Bayraktar TB2T-AI deb nomlandi. Bu haqda kompaniya oʻzining press-relizida ma'lum qildi. Kompaniya xabariga koʻra, dron «yangi avlod»ni ifodalaydi va «kuchlar muvozanatini oʻzgartirish» uchun moʻljallangan. Dron noma'lum turdagi turboparrakli dvigatelni oldi, bu esa dronning havoga koʻtarilish ogʻirligi va foydali yukini oshirish imkonini berdi. Yangilangan qurilmaning tezligi 300 km/soatga etadi. U 9000 m balandlikka 30 daqiqadan kamroq vaqt ichida koʻtarila oladi. Bayraktar TB2T-AI sun'iy intellektdan foydalangan holda yangi bort kompyuterlari bilan jihozlangan, bu esa hududni aniqlovchi mustaqil GPS navigatsiyasini ta'minladi. Dron maqsadlarni tahlil qilish va aniqlash qobiliyatiga ega boʻldi. Ishlab chiquvchilar, shuningdek, bazaga avtomatik qaytish va avtomatik qoʻnish funktsiyasini ham qoʻshdilar. Jangovar yuk va qurollar haqida ma'lumot berilmadi. Bayraktar TB2 Turkiyaning oʻrta balandlikda, uzoqqa uchuvchi, taktik zarba beruvchi droni boʻlib, masofadan boshqariladigan yoki avtonom parvozni amalga oshiradi. U turli xil zamonaviy qurollarni, jumladan MAM-C va MAM-L aviabombalarini, shuningdek, tankka qarshi UMTAS raketalarini olib yurishi mumkin. Bayraktar TB2 Rossiya-Ukraina urushining boshida Ukraina tomonidan juda samarali ishlatilgan. Biroq, Rossiya qatlamli havo mudofaa tizimini yaratganligi sababli uning samaradorligi keskin pasayib ketgan. Biroq, jahon qurol bozorida ushbu dron hamon yuqori talabga ega.

Foto: UN News BMT Bosh assambleyasi 24 fevral kuni boʻlib oʻtgan yigʻilishda Rossiya—Ukraina urushi boʻyicha ikkita rezolyutsiya qabul qildi. Bu haqda BMTning X ijtimoiy tarmogʻidagi sahifasida ma'lum qilindi. Qayd etilishicha, Bosh assambleya dastlab Evropa Ittifoqi mamlakatlari va Ukraina tomonidan tayyorlangan rezolyutsiyani qabul qilgan. «Ukrainada keng qamrovli, adolatli va mustahkam tinchlikni ilgari surish» deb nomlangan hujjat keskinlikni yumshatish, jangovar harakatlarni tezda toʻxtatish va urushni tinch yoʻl bilan hal qilishga chaqiradi. Unga 93 ta davlat yoqlab ovoz bergan, 18 davlat qarshi chiqqan va 65 davlat betaraf qolgan (jumladan, Oʻzbekiston ham). Rezolyutsiyaga qarshi ovoz berganlar orasida AQSh, Rossiya va Vengriya bor. Shu bilan birga, Xitoy ovoz berishda betaraf qolgan. Keyinroq Bosh assambleya Qoʻshma Shtatlar tomonidan tayyorlangan «Tinchlik sari yoʻl» rezolyutsiyasi uchun ovoz bergan. Ta'kidlanishicha, AQSh oʻz rezolyutsiyaga Evropa davlatlari tomonidan taklif qilingan tuzatishlarni kiritgan, xususan, «Rossiya Federatsiyasi va Ukraina oʻrtasidagi mojaro» soʻzlari Rossiyaning «keng koʻlamli bosqini» soʻzlari bilan almashtirilgan. Rezolyutsiya loyihasi uchun 92 ta davlat ovoz bergan, sakkiztasi qarshi chiqqan (jumladan, Rossiya) 73 ta davlat esa ovoz berishdan tiyilgan — ular orasida AQSh ham bor. BMT Bosh assambleyasi RFning AQSh tomonidan tayyorlangan rezolyutsiyaga tuzatishini qoʻllab-quvvatlamadi. Rossiyaning BMTdagi doimiy vakili Vasiliy Nebenzyaga koʻra, RF «Ukraina inqirozining asl sabablarini bartaraf etish zarurligi toʻgʻrisida»gi hujjatga oʻzgartirishlar kiritgan. Eslatib oʻtamiz, 2023 yilda ham Oʻzbekiston BMTning Rossiya agressiyasi qayd etilgan rezolyutsiyasiga ovoz berishda betaraf qolgandi.

Etilen raketaning yoqilg‘isini ishlab chiqarishda qo‘llanilishi mumkin. “Shenchjou-19” missiyasi doirasidagi kosmonavtlar “Tyangun” orbital stansiyasida sunʼiy fotosintez bo‘yicha tarixiy eksperimentni muvaffaqiyatli o‘tkazishdi. Eksperiment natijasida kislorod va etilen olindi. Etilen raketaning yoqilg‘isi ishlab chiqarishda foydalaniladigan muhim modda hisoblanadi. Bu yutuq Xitoyning uzoq muddatli kosmos tadqiqotlariga, jumladan, 2030 yilga mo‘ljallangan Oyga qo‘nish dasturiga yaqinlashuvini taʼminlaydi. Kosmonavtlar uglekislota va suvni kislorodga aylantirish uchun yarimo‘tkazgichli katalizatorlardan foydalanishdi. Bu texnologiya oddiy harorat va bosim sharoitida samarali ishlaydi va energiya sarfini sezilarli darajada qisqartiradi. Xalqaro kosmik stansiyadagi anʼanaviy elektroliz texnologiyalariga nisbatan Xitoyning yangi ishlanmasi o‘simliklar fotosintezini imitatsiya qiluvchi kimyoviy va fizik usullarga asoslanadi, bu uzoq missiyalar uchun juda samarali yechim sanaladi.

Germaniyada 2025-yil 23-fevralga belgilangan muddatdan oldingi parlament saylovlari qizg‘in muhokamalarga sabab bo‘lmoqda. Federal saylov komissiyasining ma’lumotiga ko‘ra, saylovlarda ishtirok etish uchun 56 ta partiya va siyosiy tashkilot ariza topshirgan. Diqqatga sazovor jihati shundaki, ariza berganlar orasida nomlari noodatiy bo‘lgan partiyalar ham bor. Germaniya Federal saylov komissiyasi rahbari Rut Brandning ta’kidlashicha, qaysi partiyalar saylovlarda qatnashishi haqidagi yakuniy qaror 13 yoki 14-yanvar kunlari qabul qilinadi. Mazkur saylovlar Germaniya siyosiy maydonida yangi ishtirokchilar uchun imkoniyat yaratishi va saylov jarayoniga o‘ziga xos yangiliklar olib kelishi kutilmoqda.

Kaliforniyaning Los-Anjeles shahri yaqinida yuzaga kelgan ulkan o‘rmon yong‘ini kosmosdan ham kuzatilmoqda. Sun’iy yo‘ldosh tasvirlarida yong‘in hududi va ulkan tutun plumi aniq ko‘rinib turibdi. Tutun shamol ta’sirida keng hududga yoyilgan bo‘lib, uning tarqalishi Los-Anjeles va atrofidagi qishloq joylarga ham ta’sir qilmoqda. Yong‘in 12 ming akrdan ortiq hududni qamrab olib, mingdan ortiq aholini xavfsiz hududlarga evakuatsiya qilishga sabab bo‘ldi. O‘t o‘chirish brigadalari va maxsus xizmatlar yong‘inni nazoratga olish uchun qizg‘in harakat qilmoqda. Milliy meteorologiya xizmati kuchli shamol va past namlik darajasi sabab qizil xavf ogohlantirishi e’lon qilgan. Bu yong‘in Kaliforniyadagi ekologik vaziyatni yanada og‘irlashtirib, mahalliy iqtisodiyotga ham jiddiy zarar yetkazishi mumkin.

Rossiyaning Kursk shahrida qora niqob taqqan va bolg‘a bilan qurollangan 16 yoshli o‘smir maktabga bostirib kirdi. Kursk viloyati gubernatori Aleksandr Xinshteynning xabariga ko‘ra, maktab qo‘riqchisi o‘smirni to‘xtata olmagan. “Hodisa vaqtida o‘smir maktab binosiga yugurib kirib, yo‘lakdagi bir oynani sindirgan. Ta’qiblarga qaramay, tashqariga chiqib, old eshikning oynasini ham bolg‘a bilan buzib tashlagan. Qochayotganda ikkita pichoq va yonuvchi suyuqlik solingan shishani tashlab ketgan. Butun voqea ikki daqiqadan ortiq davom etgan,” — deydi Xinshteyn. O‘smir tez orada qo‘lga olingan. U mazkur maktab o‘quvchisi bo‘lmagan, biroq bu maktabda tahsil oluvchi qiz bilan shaxsiy munosabatlari bo‘lgani ma’lum qilingan.

Vengriyaning Seksard shahrida noodatiy va qiziqarli voqea – qabr qazish bo‘yicha 18-xalqaro chempionat bo‘lib o‘tdi. Bu haqida Zamin.uz xabar berdi. Ushbu musobaqa mamlakatning Qabr qazuvchilar uyushmasi tomonidan aniq reja va tartib asosida tashkil etildi. Tadbir kasb sohasi nufuzini oshirishga xizmat qildi. Musobaqada ishtirokchilar ikki kishilik jamoalar shaklida qatnashdi. Ularga ikki soat vaqt berildi. Shu vaqt ichida har bir jamoa 200x80 santimetr o‘lchamda va 160 santimetr chuqurlikda qabr qazishi kerak edi. Ushbu qoidalar ishtirokchilardan nafaqat mahorat, balki diqqat va tezkorlikni ham talab qildi. Chempionat yakunida Parakletosz Nonprofit jamoasi g‘olib deb topildi. Bu jamoa ketma-ket ikkinchi yil chempionlikni qo‘lga kiritdi, bu ularning puxta tayyorgarligi va kasbiy darajasining yuqori ekanligini ko‘rsatdi. Tashkilotchilarning ta’kidlashicha, bunday musobaqalar kasb nufuzini oshirish bilan birga, yosh avlodni professional mutaxassislar bilan yaqindan tanishtiradi. Shuningdek, ishtirokchilarga jamoaviy hamkorlik va sog‘lom raqobat muhitida ishlash ko‘nikmalarini rivojlantirishga yordam beradi. Bu tadbirlar kasbiy malakani oshirish va sohani yanada rivojlantirish uchun muhim ahamiyatga ega.

London shahrida tarixdagi eng yirik namoyishlardan biri bo‘lib o‘tdi. Bu haqida Zamin.uz xabar berdi. Ma’lumotlarga ko‘ra, taxminan 1,5 million kishi «Qirollikni birlashtir» shiori ostida ko‘chalarga chiqdi. Ushbu katta aksiya Temza daryosining janubiy sohilida joylashgan Sazerk tumanida boshlandi. Namoyishchilar poytaxt markaziga yo‘nalib, Uaytholl hukumat binosi tomon harakat qilishdi. Ular Vestminster ko‘prigidan o‘tib, asosiy yig‘ilish joyi bo‘lgan bosh vazir Kir Starmerning qarorgohi oldidagi ko‘chada to‘plandi. Tashkilotchilarning ma’lumotlariga ko‘ra, ushbu yirik harakatni English Defence League harakati asoschisi Tommi Robinson uyushtirgan. London ko‘chalarida yig‘ilgan odamlar turli plakatlar, shiorlar va da’vatlar bilan chiqish qildi. Kuzatuvchilar ta’kidlashicha, bu namoyish Buyuk Britaniyaning siyosiy jarayonlariga jiddiy ta’sir ko‘rsatishi mumkin. Shuningdek, namoyish nafaqat ishtirokchilar soni bilan, balki uyushganligi va siyosiy rang-barangligi bilan ham tarixiy voqea sifatida e’tirof etildi. Bu harakat mamlakatdagi siyosiy muhitda yangi davr boshlanishiga sabab bo‘lishi kutilmoqda. London aholisi tomonidan keng qo‘llab-quvvatlangan ushbu namoyish siyosiy faollik va birlashishning yorqin namunasi bo‘ldi.

Bugun moliya sohasida muhim yangilik yuz berdi. Bu haqida Zamin.uz xabar berdi. Oracle kompaniyasi asoschisi Larri Ellison Tesla va SpaceX asoschisi Ilon Maskni ortda qoldirib, dunyoning eng boy odami maqomini egalladi. Bu haqda Bloomberg agentligi rasmiy ma’lumot berdi. Ellisonning umumiy boyligi 393 milliard dollar atrofida baholangan bo‘lib, u Maskning 385 milliard dollarlik moliyaviy kapitalidan oshib ketdi. Ayniqsa, Ellison bir kun ichida 101 milliard dollarlik rekord daromadga erishdi. Bu Bloomberg reytingida bir kunlik eng katta o‘sish sifatida qayd etildi. So‘nggi bir yil davomida Ilon Mask eng yuqori darajani ushlab kelayotgan edi. Avval u Amazon asoschisi Jeff Bezos va LVMH rahbari Bernard Arno bilan birga dunyoning eng boy shaxslaridan biri hisoblangan. Hozirgi reytingda Jeff Bezos to‘rtinchi, Bernard Arno esa sakkizinchi o‘rinda turibdi. Ellisonning boyligi asosan Oracle kompaniyasining bulut texnologiyalari bo‘yicha ijobiy natijalari tufayli oshdi. Kompaniya aksiyalari chorshanba kuni 41 foizga ko‘tarilib, yil boshidan beri 45 foiz o‘sish ko‘rsatdi. Shu bilan birga, Tesla aksiyalari 13 foizga pasaydi, bu esa Maskning moliyaviy ko‘rsatkichlariga salbiy ta’sir qildi. Moliyaviy mutaxassislarning fikricha, Larri Ellisonning rekord darajadagi o‘sishi nafaqat uning shaxsiy kapitalini mustahkamladi, balki texnologiya va investitsiya bozorlaridagi yangi tendensiyalarni ham ko‘rsatdi. Bu holat texnologiya sohasidagi kompaniyalar uchun yangi ilhom manbai va raqobatni yanada kuchaytiruvchi omil bo‘lishi kutilmoqda.

Fransiyada prezident Emmanuel Makronning faoliyatiga nisbatan yangi impichment jarayoni boshlandi. Bu haqida Zamin.uz xabar berdi. Parlamentda 104 nafar deputat ushbu tashabbusni qo‘llab-quvvatlab, respublika prezidentiga nisbatan ishonchsizlik masalasini rasmiy kun tartibiga kiritdi. “Insoumise France” partiyasi raisi Matild Pano ta’kidlashicha, 10 sentyabr kuni mamlakat bo‘ylab o‘tkazilgan ommaviy norozilik namoyishlaridan so‘ng ekologlar va kommunistlar bilan birgalikda 104 deputat Makronga impichment e’lon qilish tashabbusini imzoladi. Unga ko‘ra, prezident o‘z lavozimidan iste’foga chiqishi lozim. 10 sentyabr kuni “Hammasini yoping” shiori ostida Fransiya bo‘ylab yirik namoyishlar o‘tkazildi. Norozilar hukumatning iqtisodiy siyosatini tanqid qilib, byudjetni qisqartirishga qarshi chiqdi. Namoyishlar davomida ko‘chalar to‘silib, chiqindi qutilari yoqildi va politsiya bilan to‘qnashuvlar yuz berdi. Parlamentdagi ovoz berishda 364 deputat qarshi ovoz bergan bo‘lsa, 194 nafari hukumatga ishonchsizlik bildirdi. Natijada bosh vazir Fransua Bayru hukumati iste’foga chiqdi. Namoyishlardan so‘ng mamlakatning ko‘plab shaharlarida fuqarolar ommaviy yig‘ilishlar va ko‘cha bayramlari o‘tkazdi. Bu siyosiy vaziyat aholining diqqatini jalb qilganini ko‘rsatmoqda. Hozirda Fransiyadagi siyosiy inqirozning rivojlanishi va Makronning lavozimda qolishi yoki iste’foga chiqishi nafaqat mahalliy, balki xalqaro hamjamiyat tomonidan ham diqqat bilan kuzatilmoqda.

Ozarbayjonda 2025 yil iyul oyidan boshlab qarindoshlar nikohi qonun bilan taqiqlanganidan so‘ng to‘ylar soni sezilarli darajada kamaydi. Bu haqda Zamin.uz xabar berdi. Masalan, iyun oyida 5 mingdan ortiq nikoh qayd etilgan bo‘lsa, iyul oyida bu ko‘rsatkich 2 694 taga tushdi. Mutaxassislar bu o‘zgarishlarni yaqindan qarindoshlar o‘rtasidagi nikohlarni taqiqlovchi qonunning kuchga kirishi bilan bog‘lamoqda. Qonunga ko‘ra, umumiy bobosi yoki buvasi bo‘lgan aka-uka va opa-singil farzandlari, shuningdek, biologik qarindosh bo‘lgan amakivachchalar va xolavachchalar o‘rtasida nikoh to‘liq man etilgan. Ushbu qonunning asosiy maqsadi genetik nuqsonlar bilan tug‘iladigan bolalar sonini kamaytirish va sog‘lom avlodni ta’minlashdir. Tibbiyot mutaxassislari ta’kidlaganidek, qarindoshlar o‘rtasidagi nikohlar ko‘pincha irsiy kasalliklar yuzaga kelishiga sabab bo‘ladi, bu esa kelajak avlod sog‘lig‘iga salbiy ta’sir ko‘rsatadi. Ozarbayjon Adliya vazirligining ma’lumotlariga ko‘ra, 2025 yilning yanvaridan iyuligacha mamlakatda 12 146 ta ajrim holati qayd etilgan, bu ko‘rsatkich o‘tgan yilga nisbatan biroz kamaygan. Har 1000 kishi hisobiga ajrimlar darajasi 2,1 dan 2,0 ga tushgan. Yangi qonunga muvofiq, nikoh tuzish uchun ariza berayotgan shaxslar qarindoshlik darajasini aniqlash maqsadida tug‘ilganlik haqidagi guvohnoma hamda ota-onalarining hujjatlarini taqdim etishlari shart. Agar qonun buzilishi aniqlansa, bunday holatlar uchun ma’muriy yoki jinoiy javobgarlik belgilanadi. Ushbu qoidalar sog‘lom va barqaror jamiyat qurishga xizmat qiladi.

Tailandda 21 yoshli erkak 11 oylik qizini jonli efirda osib o‘ldirdi. Bu haqda Zamin.uz xabar berdi. Bu haqda The Mirror nashri xabar berdi. Hodisa Facebook ijtimoiy tarmog‘idagi jonli videotranslyatsiya vaqtida sodir bo‘lgan. Erkak avval qizini osib o‘ldirgan, so‘ngra o‘z joniga qasd qilgan. Ushbu voqea jamoatchilik orasida katta shov-shuvga sabab bo‘ldi. Politsiya xodimlari ota va qizning jasadini Pxuketdagi tashlandiq mehmonxonada topdi. Dastlabki ma’lumotlarga ko‘ra, erkakning bu qotillik harakati uning rafiqasi bilan yuzaga kelgan nizo sabab bo‘lgan. Hodisa ota-ona va oila munosabatlaridagi muammolarni yana bir bor ochib berdi. Bu voqea ota-onalar va oilalarga internet va ijtimoiy tarmoqlardagi xavflarga nisbatan ogohlikni oshirish zarurligini ko‘rsatmoqda. Jonli efirda bunday nopok harakatlarni namoyish qilish psixologik va ijtimoiy salbiy oqibatlarga olib kelishi mumkin. Hozirda voqea Pxuketdagi huquq-tartibot organlari tomonidan tergov qilinmoqda. Ota-onalarga farzandlarining xavfsizligini ta’minlash, internetda ehtiyotkorlik bilan harakat qilish hamda oilaviy muammolarni hal etish muhimligi yana bir bor eslatilmoqda.

AQSH Mudofaa ilg‘or tadqiqot loyihalari agentligi (DARPA) inson qon tanachalarini yangilashga qaratilgan Smart-Red Blood Cells (Smart-RBC) dasturini taqdim etdi. Bu haqda Zamin.uz xabar berdi. Ushbu loyiha sintetik biologiya texnologiyalari yordamida modifikatsiyalangan qizil qon hujayralarini yaratishga yo‘naltirilgan. Ma’lumotlarga ko‘ra, Smart-RBC dasturining asosiy maqsadi — fiziologik signallarni aniqlay oladigan, tez va samarali qaror qabul qiladigan, shuningdek ularga javob bera oladigan “aqlli” qon hujayralarini ishlab chiqishdir. Bu hujayralar og‘ir sharoitlarda organizmning hayotiy funksiyalarini saqlashga, qonning holatini barqaror tutishga va jarohat yoki stress paytida insonning omon qolish imkoniyatlarini oshirishga yordam beradi. DARPA tomonidan berilgan ma’lumotlarga ko‘ra, Smart-RBC hujayralari uchta asosiy vazifani bajaradi: birinchidan, biomarkerlarni aniq aniqlash; ikkinchidan, ma’lumot asosida tez va oqilona qaror qabul qilish; uchinchidan, metabolik hamda fiziologik jarayonlarga ta’sir qiluvchi zarur molekulalarni ishlab chiqarish. Loyihaning dastlabki bosqichida jismoniy barqarorlikni ta’minlash va qonning qotib qolish jarayonini (gemostaz) mustahkamlashga e’tibor qaratiladi. Kelajakda Smart-RBC hujayralari termoregulyatsiya, universal qon mosligi va yuqori balandliklarda ham samarali ishlash imkoniyatlariga ega bo‘lishi rejalashtirilgan. Loyiha jami 36 oy davom etadi va ikki bosqichdan iborat. Birinchi bosqichda tadqiqotchilar ildiz hujayralarining differensiyalash jarayonida sintetik sxemalarni integratsiya qilish va ularning yetuk qizil qon hujayralarida funksional holatini saqlab qolish imkoniyatini o‘rganadilar. Ikkinchi bosqichda tizimlarni takomillashtirish, ularning samaradorligini sinovdan o‘tkazish va real sharoitlarda namoyish qilish ko‘zda tutilgan. Hozirda loyiha dastlabki bosqichda bo‘lib, inson organizmining omon qolish, chidamlilik va qiyin sharoitlarga moslashish qobiliyatini sezilarli darajada oshirishga qaratilgan. Shu bilan birga, Pentagon sintetik biologiya sohasidagi ilg‘or va strategik tadqiqotlarga katta mablag‘ ajratayotganini ko‘rsatmoqda.

Farg‘ona viloyatining Buvayda tumanida yashovchi 130 yoshli Huwaydo Umarova (Toshmatova) O‘zbekiston tarixida eng keksa inson sifatida rasmiy ravishda tan olindi. Bu haqida Zamin.uz xabar berdi. Bu haqda Adliya vazirligi ma’lum qildi. Vazirlik tomonidan “Hech bir shaxs hujjatsiz qolmaydi” aksiyasi doirasida tumanning “Qoraqum” mahallasida o‘tkazilgan ro‘yxatlash ishlari vaqtida Huwaydo momoning tug‘ilgan sanasi hujjatlarda qayd etilmagani aniqlangan. Buvayda tumani Adliya bo‘limining arizasi asosida fuqarolik ishlari bo‘yicha Qo‘qon tumanlararo sudining sayyor majlisida mazkur masala ko‘rib chiqildi. Sud qaroriga ko‘ra, Huwaydo Umarova 1895 yil 1-yanvarda Buvayda tumanida tug‘ilgani rasmiy tasdiqlandi. Shu tariqa, Huwaydo momo hozirda O‘zbekistonda eng yoshi ulug‘ shaxs sifatida e’tirof etildi. Adliya vazirligi bildirishicha, endilikda u Ginnes rekordlar kitobiga dunyodagi eng keksa inson sifatida kiritilishi mumkin. Eslatib o‘tamiz, ilgari Huwaydo momo haqida turli xabarlar mavjud bo‘lgan, ammo uning yoshini tasdiqlovchi rasmiy hujjatlar bo‘lmagan. Sud qaroridan so‘ng bu ma’lumot qonuniy kuchga ega bo‘ldi. Voqealar rivojini kuzatishda davom etamiz.