Dunyo yangiliklari

Qozog‘iston Majlisi deputatlari AQSh bilan Olmaota shahrida bosh konsullik qurish uchun yer maydoni ajratilishi bo‘yicha bitimni ratifikatsiya qildi, deb xabar berdi Tengrinews.kz. Bitimga ko‘ra, AQSh 70 593 kvadrat metrli yer uchastkasini 49 yil muddatga ijaraga oladi. Ijara to‘lovi 25 million 301 ming 16 AQSh dollarini tashkil etib, hujjat kuchga kirganidan keyin 30 kun ichida bir yo‘la to‘lanadi. Loyihaning muhokamasi chog‘ida bino balandligi va shaharsozlik qoidalari bo‘yicha munozara yuzaga keldi. Deputat Sergey Ponomaryovning aytishicha, Al-Farobiy prospektidan yuqoriroqda bino balandligi 22 metrdan oshmasligi kerak, bu hudud Olmaotadagi eng qimmat va obro‘li joylardan hisoblanadi. Tashqi ishlar vazirining birinchi o‘rinbosari Akan Raxmatullinning ta’kidlashicha, AQSh konsullik binosining balandligi haqiqatan ham me’yordan biroz oshadi. Bu masala amerikaliklar bilan muzokaralarda tor-mor bo‘lgan. Faqatgina yer maydonining 1,5% qismida texnik elementlar — ventilyatsiya shaxtalari va aloqa antennalari uchun balandlik chegarasini oshirishga ruxsat berilgan. Yer maydonining ko‘rinishini sayt orqali ko‘rish mumkin.

G‘arbiy Qozog‘iston viloyatida noma’lum dron qulagani bo‘yicha Tashqi ishlar vazirining birinchi o‘rinbosari Aqan Raxmetullin izoh berdi, deb xabar bermoqda Tengrinews.kz. Majlisda jurnalistlar TIVdan dronning kimga tegishli ekani haqida so‘rashdi. Raxmetullin bu borada rasmiy bayonot keyinroq e’lon qilinishini ma’lum qildi. "Albatta, bayonot bo‘ladi, lekin hozircha bu dron qayerdan kelgani va kimga tegishli ekani noma’lum. Tergov ishlari olib borilmoqda. Kim tomonidan uchirilgani aniqlangach, kerakli qarorlar qabul qilinadi", — dedi u. TIVning yana bir o‘rinbosari Alibek Kuantirov ham holat yuzasidan gapirdi: "U yerda texnik masalalar muhim — qayerdan kelgani, qayerga tushgani, kim ishlab chiqargani. Buni mutaxassislar aniqlaydi", — dedi u qisqacha. Eslatib o‘tamiz, bir kun oldin JoniBek tumanida noma’lum dron bo‘laklari topilgan edi. Politsiya ma’lumotlariga ko‘ra, ob’yekt aholi yashaydigan hududlardan yiroqda aniqlangan. Bu G‘arbiy Qozog‘istonda so‘nggi vaqtlarda qayd etilgan uchinchi bunday holat: 18-martda Tasqalin tumanida, 18-fevralda esa Uyalı qishlog‘i yaqinida ham shunday dron qulashlari sodir bo‘lgan.

Yaqinda olib borilgan innovatsion tadqiqotlar natijasida Gizadagi mashhur Misr piramidalari ostida “yer osti shahri” mavjudligi aniqlandi. The New York Post nashriga ko‘ra, olimlar Sintetik Aperturali Radar (SAR) va sun’iy yo‘ldosh tasvirlarini tahlil qilish orqali 2100 fut (640 metr) chuqurlikdagi vertikal silindrsimon tuzilmalar hamda 4000 fut (1220 metr) chuqurlikdagi noma’lum inshootlarni topishdi. Kashfiyot qanday amalga oshirildi? Arxeologlar va radar mutaxassislari “Amenti zallari”ni topish maqsadida yangi texnologiyalardan foydalanishdi. Ushbu tadqiqot natijalari Misr piramidalari ostidagi yer osti tuzilmalarini yangi nuqtayi nazardan o‘rganish imkonini berdi. Aniqlangan obyektlar quyidagilarni o‘z ichiga oladi: - Sakkizta vertikal silindrsimon artefakt. - Beshta kichik, xonaga o‘xshash tuzilma. - Yer osti koridorlari bilan bog‘langan majmualar. Mutaxassislarning fikricha, piramidalar qurilmasidan oldin bu joy qadimgi sivilizatsiyalar uchun muqaddas hudud bo‘lgan. Yangi topilmalar va ularning ahamiyati Tadqiqotchilar piramida markazida beshta alohida inshoot borligini tasdiqlashdi. Shuningdek, avval fir’avnning qabri deb hisoblangan binolardan biridagi sarkofag noto‘g‘ri interpretatsiya qilingani ma’lum bo‘ldi. Tadqiqotchi Lorens Konersning ta’kidlashicha, hozirgi texnologiya bu kabi qadimiy tuzilmalarni to‘liq o‘rganish uchun hali to‘liq yetarli darajada rivojlanmagan, lekin ushbu kashfiyot Misr piramidalari tarixi haqida yangi ma’lumotlarni olib kelishi mumkin. Yangi topilmalarning tarixiy ahamiyati shundan iboratki, ular piramidalar qurilishidan ancha oldinroq maxfiy yerosti infratuzilmalari mavjud bo‘lganini ko‘rsatadi. Kelgusidagi tadqiqotlar Hozirgi vaqtda olimlar erosti shaharining aniq maqsadini va u bilan bog‘liq madaniy yodgorliklarni o‘rganishda davom etmoqda. Kelgusida sun’iy intellekt va yuqori aniqlikdagi georadarlar yordamida piramidalar ostidagi yangi obyektlarni topish imkoniyati yanada oshishi kutilmoqda. Bu kashfiyot qadimgi Misr haqidagi tasavvurlarni o‘zgartirishi va piramidalar haqidagi ko‘plab sirlarni ochishi mumkin.

AQSH Kongressdagi demokratlar maxfiy davlat ma’lumotlarini himoyalanmagan messenjerlar orqali uzatishni jinoiy javobgarlikka tortish taklifini ilgari surdi. Bu haqda Axios nashri xabar berdi. Maxfiy chat janjali Bu tashabbus The Atlantic nashri bosh muharriri Jeffri Goldberg AQSHning Yamandagi harbiy zarbalari muhokama qilingan maxfiy chatga kirgani oshkor bo‘lganidan so‘ng paydo bo‘ldi. Jurnalistlarning maxfiy axborotga oson kirishi katta siyosiy shov-shuvga sabab bo‘ldi. Chatda AQSH vitse-prezidenti Jey Di Vens, Pentagon rahbari Piter Xegset va Oq uyning milliy xavfsizlik bo‘yicha maslahatchisi Mayk Uolts ishtirok etgan. Ushbu kanal orqali muhokama qilingan harbiy rejalarning oshkor bo‘lishi Amerika hukumati uchun jiddiy muammo tug‘dirdi. Qonun loyihasi nimani nazarda tutadi? Kongress a’zosi Richi Torres davlat xizmatchilari maxfiy ma’lumotlarni himoyalanmagan xabar almashish ilovalarida tarqatganligi uchun javobgarlikni kuchaytirish bo‘yicha qonun loyihasini taklif qildi. Unga ko‘ra, bu kabi qonunbuzarliklar uchun: - Besh yilgacha ozodlikdan mahrum qilish, - 250 ming dollargacha jarima jazosi qo‘llanilishi mumkin. Siyosiy oqibatlar Bu voqea Vashingtonda katta bahslarga sabab bo‘ldi. Mayk Uolts jurnalist Yaman haqidagi maxfiy Signal chatiga qo‘shilganini tan olgan, ammo buni jiddiy qonunbuzarlik deb hisoblamagan. Shunga qaramay, demokratlar bunday holatlar kelajakda takrorlanmasligi uchun qattiq jazo choralari joriy etilishini talab qilmoqda. Qonun loyihasi qabul qilinsa, AQSHda davlat xizmatchilari va harbiy rahbarlar maxfiy ma’lumotlarni faqat hukumat tomonidan tasdiqlangan xavfsiz aloqa kanallari orqali uzatish majburiyatiga ega bo‘ladi. Bu holat so‘z erkinligi va davlat xavfsizligi o‘rtasidagi muvozanatni saqlash masalasini yana kun tartibiga olib chiqdi. Jurnalistlarning axborotga kirish huquqi cheklanishi ehtimoli ba’zi muxolif siyosatchilar va ommaviy axborot vositalari tomonidan tanqid qilinmoqda. Shunday bo‘lsa-da, AQSH rasmiylari davlat maxfiy ma’lumotlari noqonuniy tarqatilishi milliy xavfsizlik uchun jiddiy tahdid tug‘dirishi mumkinligini ta’kidlamoqda.

Rossiya hukumati Ukraina bilan Amerika Qo‘shma Shtatlarining vositachiligida erishilgan kelishuvda zarba berish taqiqlangan energetika obyektlari ro‘yxatini taqdim etdi. Bu hujjat 25 mart, seshanba kuni Kreml saytida e’lon qilindi. Neftni qayta ishlash zavodlari, AES, GESga zarba berish taqiqlanadi Hujjatda aytilishicha, ro‘yxat Rossiya va Amerika tomonlari o‘rtasida kelishilgan. Ammo bu AQSH yoki Ukraina tomonidan tasdiqlanmagan. Ro‘yxatga atom elektr stansiyalari, gidroelektrostansiyalar, neftni qayta ishlash zavodlari, neft va gaz quvurlari, saqlash va nasos stansiyalari, elektr stansiyalari, nimstansiyalar, transformator va tarqatuvchilar, elektr energiyasi ishlab chiqarish va uzatish infratuzilmasi kiradi. Kremlning ta’kidlashicha, ularni o‘qqa tutishga moratoriy 18 martdan boshlab 30 kunga amal qiladi va u uzaytirilishi mumkin. «Tomonlardan biri tomonidan moratoriy buzilgan taqdirda, ikkinchi tomon o‘zini unga rioya qilish majburiyatlaridan ozod deb hisoblashga haqli», — deya ogohlantirdi Rossiya rasmiylari. Zelenskiy: Rossiya kelishuv shartlarini buzib ko‘rsatmoqda 25 mart kuni Volodimir Zelenskiy Kremlni Qora dengizda o‘t ochishni to‘xtatish va energetika infratuzilmasini o‘qqa tutishni taqiqlash kelishuvlari shartlarini buzib ko‘rsatganlikda aybladi. «Ruslar allaqachon manipulyatsiya qilishni boshladi. Ular kelishuvlarni buzib, bizning vositachilarimizni ham, butun dunyoni ham aldashga harakat qilmoqda», — dedi Ukraina prezidenti. Oq uyning 25 mart kuni Ar-Riyoddagi muzokaralar yakunlari bo‘yicha bayonotida aytilishicha, Vashington Moskva va Kiyev bilan «Rossiya va Ukrainadagi energetika obyektlariga zarba berishni taqiqlash bo‘yicha kelishuvni amalga oshirish choralarini ishlab chiqishga» kelishib olgan. Urishayotgan ikki davlat rasmiylari ham xuddi shunday bayonotlar bilan chiqdi. Ammo faqat Moskva shartnomaning amal qilish muddati boshini 18 mart deb atagan va kelishuvni uzaytirish yoki bekor qilish imkoniyatini ham bildirgan.

Rossiya va Shimoliy Koreya tibbiyot sohasidagi hamkorlikni kengaytirmoqda. Xususan, Moskvadagi yetakchi tibbiyot markazlarida shimoliy koreyalik shifokorlar kardiologiya va onkologiya bo‘yicha stajirovka o‘tashi rejalashtirilgan. Bu haqda Rossiyaning Pxenyandagi elchixonasi o‘zining rasmiy Facebook sahifasida ma’lumot berdi. Rossiya – Shimoliy Koreya tibbiyot aloqalari faollashmoqda Rossiyaning KXDRdagi elchisi Aleksandr Matsegora Shimoliy Koreya sog‘liqni saqlash vazirining o‘rinbosari Chon Sol Ren bilan uchrashib, ikki davlat o‘rtasidagi tibbiyot sohasidagi hamkorlikni muhokama qildi. Ushbu hamkorlik doirasida: - Shimoliy Koreya farmatsevtika sohasini modernizatsiya qilishda Rossiya tomonidan yordam berish; - Zamonaviy antibiotiklar ishlab chiqarish bo‘yicha hamkorlik; - Shimoliy Koreyada yangi tibbiy muassasalar tashkil etish. Shimoliy Koreya tomoni ayrim milliy tibbiyot yutuqlari bilan bo‘lishishga tayyorligini bildirgan. Chon Sol Renning ta’kidlashicha, bu tibbiyot "juda yuqori samara" ko‘rsatishi mumkin. Shimoliy Koreya dorilari Rossiyada sotilmoqda Ikki davlat o‘rtasidagi tibbiy hamkorlik kuchaygani sababli, 2023 yil kuzida Pxenyandagi "Pugang" farmatsevtika zavodining Rossiyada vakolatxonasi ochildi. Shundan so‘ng Shimoliy Koreyada ishlab chiqarilgan biologik faol qo‘shimchalar (BFQ) Rossiya bozoriga kirib keldi. Masalan, "Kumdan-2" deb ataluvchi preparat — "olti yillik keson jensheni" asosidagi in’eksion zardobdir. Sotuvchilar uni yoshartirish, to‘qimalarni qayta tiklash va immunitetni oshirish xususiyatiga ega deb ta’riflashmoqda. Uning uch qutisining narxi 7 ming rublgacha yetadi. Shimoliy Koreya dorilari haqiqatdan samaralimi? Jurnalistlar "Kumdan-2" kabi preparatlarning haqiqiy tarkibi va samaradorligi haqida so‘rov o‘tkazishdi. Rossiyadagi farmatsevtlar bu kabi dorilar haqida hech qanday ma’lumotga ega emasligini ma’lum qilishgan. Janubiy Koreyada o‘tkazilgan ekspertiza natijalari esa yanada qiziqarli bo‘ldi: Ampulalarning tarkibida faqat og‘riq qoldiruvchi prokayn (novokain) moddasi aniqlangan. Undan tashqari biron-bir foydali moddalar topilmagan. Bunday tahlillar bu kabi dorilarning haqiqiy samaradorligi shubha ostida ekanini ko‘rsatadi. Shunga qaramay, ular Rossiyada faol sotilmoqda. Rossiya va Shimoliy Koreya tibbiyot sohasidagi hamkorlikni rivojlantirishda davom etmoqda. Shimoliy koreyalik shifokorlar Moskvada stajirovka o‘tashi, farmatsevtika sohasi modernizatsiya qilinishi va yangi tibbiyot muassasalari tashkil etilishi rejalashtirilgan. Biroq, Shimoliy Koreya dorilari haqidagi shubhali ma’lumotlar ularning xavfsizligi va samaradorligi borasida jiddiy savollar tug‘dirmoqda. Tibbiy hamkorlik ikki davlat o‘rtasidagi aloqalarni mustahkamlashi mumkin, biroq shubhali dorilar aholi salomatligiga xavf solishi ehtimoli ham yo‘q emas.

Dunyo miqyosida davlat brendining qiymati va nufuzi mamlakatning iqtisodiy, siyosiy va ijtimoiy rivojlanish darajasini aks ettiradi. 2024 yilgi Brand Finance tadqiqotiga ko‘ra, O‘zbekiston o‘z pozitsiyasini yaxshilab, 55-o‘rinni egalladi. Dunyodagi eng qimmat brendlar Reytingga ko‘ra, AQSH, Xitoy va Germaniya dunyodagi eng qimmatbaho brendlarga ega mamlakatlar sifatida qolmoqda. - AQSH brendining qiymati – 37,3 trillion dollar (o‘sish 15,7%) - Xitoy – 20,5 trillion dollar (o‘sish 2,9%) - Germaniya – 5 trillion dollar (o‘sish 0,3%) Bu mamlakatlar o‘z iqtisodiyoti, savdo-sotiq tarmog‘i va siyosiy barqarorligi bilan global bozorda yetakchilikni saqlab qolmoqda. O‘zbekistonning yutuqlari O‘zbekiston o‘tgan yilgi 57-o‘rindan 55-o‘ringa ko‘tarilib, milliy brendini mustahkamlagan. Davlat brendini baholashda quyidagi omillar hisobga olingan: - Yalpi ichki mahsulot (YAIM) hajmi - Investitsiya muhiti va turizm jozibadorligi - Siyosiy barqarorlik va savdo qoidalari - Ijtimoiy rivojlanish va xalqaro aloqalar O‘zbekistonning ushbu rivojlanishi mamlakat iqtisodiyotiga bo‘lgan ishonchning ortib borayotganidan dalolat beradi. Yaqin qo‘shnilar va ularning reytingdagi o‘rni - Rossiya – 23-o‘rin (o‘tgan yilgi 25-o‘rindan yuqori) - Qozog‘iston – 43-o‘rin (2 pog‘ona yuqori) - Ozarbayjon – 82-o‘rin - Qirg‘iziston – 127-o‘rin (3 pog‘ona yuqori) - Turkmaniston – 80-o‘rin (4 pog‘ona past) - Belarus – 88-o‘rin (10 pog‘ona past) - Armaniston – 103-o‘rin - Gruziya – 97-o‘rin - Tojikiston – 136-o‘rin Reytingga jami 192 davlat kiritilgan. O‘zbekiston xalqaro maydonda o‘z brendini mustahkamlab, dunyodagi eng nufuzli davlatlar qatoriga kirish yo‘lida dadil ilgarilamoqda. Bunday o‘sish mamlakatga yangi investorlarni jalb qilish, turizmni rivojlantirish va xalqaro savdoda ishtirokini kengaytirish uchun keng imkoniyatlar yaratadi. O‘zbekiston brendi – jahon tan olayotgan rivojlanish sari qadam!

Pensilvaniya universiteti olimlari gen terapiyasi sohasida ulkan yutuqqa erishib, lipid nanozarrachalar orqali DNKni hujayralarga xavfsiz yetkazish usulini yaratdi. Bu yangi texnologiya diabet, saraton va yurak kasalliklari kabi og‘ir kasalliklarni davolashda yangi imkoniyatlar eshigini ochadi. Gen terapiyasidagi asosiy muammo hal etildi DNK orqali davolash usullari ko‘p yillardan beri muhokama qilinayotgan bo‘lsa-da, ularning amaliy qo‘llanilishi bir qator muammolarga duch kelardi. Ilgari DNKni hujayralarga kiritish halokatli immun javoblarni keltirib chiqarar va bu organizmga jiddiy ta’sir o‘tkazar edi. Biroq yangi lipid nanozarracha texnologiyasi bu muammoni hal qildi. Nitroolein kislotasi qo‘shilgan tizim hujayralarda yallig‘lanish jarayonlarini to‘xtatib, sichqonlar ustidan o‘tkazilgan sinovlarda 100 foiz bardoshlilikni namoyon etdi. Bu esa yangi usulning xavfsizligini tasdiqlaydi. DNK va mRNK: asosiy farqlar mRNK vaksinalari COVID-19 pandemiyasi davrida keng tarqaldi va ular organizmni juda tez himoya qilish uchun foydalanildi. Biroq, mRNK organizmda faqat bir necha soat yoki kun saqlanadi. DNK esa yarim yilgacha faol qolishi mumkin, bu esa surunkali kasalliklarni davolashda muhim ahamiyatga ega. Yangi lipid nanozarracha tizimi mRNK vaksinalaridagi kabi «konteyner» usulida ishlaydi, ya’ni terapevtik DNK zarrachalar ichiga yuklanadi. Shu bilan birga, STING yo‘lini bloklovchi nitroolein kislotasi hujayralarning immun javobini nazorat qiladi va organizmning begona genetik materialga bo‘lgan haddan tashqari himoya reaksiyasini oldini oladi. Yangi texnologiya nimalarga yo‘l ochadi? Yangi gen terapiyasi usuli bir qator ustunliklarga ega: Immun tizim reaksiyasini oldini oladi – begona DNK organizmda xavfsiz qabul qilinadi. Uzoq muddatli ta’sir – terapevtik DNK organizmda yarim yilgacha faol qoladi. Yangi davolash imkoniyatlari – diabet, saraton va yurak kasalliklarini davolashda innovatsion yondashuvlar paydo bo‘ladi. Viruslarga ehtiyoj qolmaydi – gen terapiyasida viruslar o‘rniga lipid nanozarrachalar ishlatiladi. Kelajakdagi qadamlar Pensilvaniya universiteti olimlari bu usulni endilikda turli to‘qimalar va kasallik modellari ustida sinab ko‘rishni rejalashtirmoqda. Agar usul samaradorligi tasdiqlansa, u gen terapiyasi sohasida yangi davrni boshlab beradi. In’eksiyalar yoki viruslar bilan bog‘liq xavflarsiz, genetik davolashning xavfsiz va samarali usuli yaratiladi. Bu kashfiyot kelajakda genetik kasalliklar, saraton, diabet va boshqa og‘ir kasalliklarga qarshi kurashda tub burilish yasashi mumkin. Gen terapiyasining yangi davri boshlanmoqda!

Volodimir Zelenskiy Saudiya Arabistonidagi uchrashuvlar natijasida AQSH delegatsiyasining Ukraina va Rossiya vakillari bilan erishgan kelishuvlarida muayyan farqlar borligini ma’lum qildi, deb yozmoqda Unian. Ukraina prezidentiga ko‘ra, Saudiya Arabistonidagi uchrashuvlar yakuni bo‘yicha ikkita bayonot e’lon qilinadi: biri – Ukraina va AQSH o‘rtasidagi kelishuvlar natijasiga, ikkinchisi esa AQSH va Rossiya delegatsiyalari uchrashuviga oid. Ushbu bayonotlar orasidagi asosiy farq beshinchi bandda aks etgan. «Biz eng avvalo, dengizda tinchlik va kemalarning erkin harakati bo‘yicha kelishib oldik», — deydi Zelenskiy. Ukraina delegatsiyasi AQSH tomoni bilan alohida uchrashuvda o‘t ochishni to‘xtatish masalasini infratuzilmaga zarbalar berish kontekstida muhokama qilgan. «Biz bunga ko‘p vaqt ajratdik. Agar dengizda tinchlik va kemalarning erkin harakati haqida gapirayotgan bo‘lsak, bu infratuzilmani ham qamrab oladi. Ko‘ramiz, bu qanday amalga oshirilar ekan», — deydi Zelenskiy. Kelishuvlarning ikkinchi bandi — energetika tizimiga zarba bermaslikni o‘z ichiga oladi. Ushbu kelishuvga ko‘ra, na Ukraina va na Rossiya bunday hujumlarni amalga oshirishi kerak. Shu bilan birga, Ukraina AQSHga Kiyev tomonidan «strategik infratuzilma» deb hisoblangan obyektlar ro‘yxatini alohida topshirgan. Zelenskiyning so‘zlariga ko‘ra, Ukraina fuqarolik infratuzilmasini himoya qilish masalasini ham ko‘targan, biroq bu band bayonot matniga kiritilmagan. «Ammo biz bu borada kelishib oldik. Amerika tomoni, umuman olganda, osmondagi va energetika borasidagi tinchlik masalasi boshqa fuqarolik infratuzilmasiga ham taalluqli deb hisoblaydi. Shunga qaramay, energetikaga zarbalar berilmasa, shuning o‘zi katta natija», — deya ta’kidlaydi u. Kelishuvlarning uchinchi bandi – nazorat va monitoringga oid. «Biz Amerikadan tashqari uchinchi tomonlarni ham jalb qilish mumkinligiga kelishib oldik Bu yomon emas. Masalan, Yevropa davlatlaridan biri yoki Turkiya. Dengizdagi vaziyatga qarab Yaqin Sharq davlatlaridan birortasini jalb qilish mumkin», – deydi Zelenskiy. To‘rtinchi band AQSH taklifiga ko‘ra, barqaror tinchlikni ta’minlash yo‘lida hamkorlik qilishni nazarda tutadi. «Yana bir bor ta’kidlaymizki, biz shartsiz o‘t ochishni to‘xtatishga tezkor harakat qilishga tayyormiz. Keyingi bosqich esa barqaror va adolatli tinchlikka erishish yo‘lida qo‘yiladigan qadamlar,» – deydi Ukraina prezidenti. Kelishuvlarning beshinchi bandi Ukrainaning AQSH bilan bayonotida ham, Qo‘shma Shtatlar va Rossiya o‘rtasidagi bayonotda ham farqlanadi. «Bizga ma’lum bo‘lishicha, rossiyaliklar AQSHdan o‘zlarining agrosanoat sektoriga, ya’ni qishloq xo‘jaligi mahsulotlarini tashishga yordam berishni so‘ragan. Ya’ni bu portlar, tariflar va shunga o‘xshash masalalarni o‘z ichiga oladi. Biz ushbu band umumiy hujjatimizga kiritilishiga rozi bo‘lmadik. Buni pozitsiyalarni zaiflashtirish va sanksiyalarni yumshatish deb hisoblaymiz», — deydi Zelenskiy. Shu bilan birga, uning aytishicha, mazkur band bo‘yicha barcha tafsilotlar ma’lum emas, chunki AQSH va Rossiya delegatsiyalari o‘rtasidagi uchrashuvda Ukraina tomoni ishtirok etmagan. «Bu bizning kun tartibimizda yo‘q edi. AQSH tomoni uni buzdi. Umerov men bilan bog‘landi. Men bu masala shartsiz o‘t ochishni to‘xtatish muhokamasiga kirmasligini aytdim», — deydi Zelenskiy. Prezidentning ta’kidlashicha, hatto havoda va dengizda o‘t ochishni qisman to‘xtatish ham Rossiyaning qishloq xo‘jaligi mahsulotlarini tashish oldidagi to‘siqlarni olib tashlashni o‘z ichiga olmaydi. Bundan tashqari, Ukraina deportatsiya qilingan va o‘g‘irlab ketilgan bolalar qaytarilishi, harbiy va fuqarolik asirlari almashinuvi o‘tkazilishini talab qilmoqda. «Shu boisdan ikkita bayonot bo‘lishiga kelishib olindi. Bizning bayonotimizda beshinchi band — Amerika bolalar, harbiy va fuqarolik asirlarini qaytarishga bizga yordam beradi. Rossiyada esa o‘zlari kelishgan narsa bo‘ladi», — deya ta’kidlaydi Ukraina prezidenti.

Oq uyning milliy xavfsizlik bo‘yicha maslahatchisi Maykl Uolts va mudofaa vaziri Pit Xegset Oval ofisdagi yig‘ilishda gaplashmoqda. Foto: Ludovik Marin/AFP/Getty Images AQSH prezidenti Donald Tramp jamoasidagi katta mojarolardan biri yuz berdi. The Atlantic bosh muharriri Jeffri Goldberg maxfiy Signal guruhiga “bexosdan” qo‘shilib, AQSH hukumatida muhokama qilinayotgan maxfiy ma’lumotlarga guvoh bo‘ldi. Maxfiy guruhga nima uchun jurnalist qo‘shilib qoldi? Signal messenjeridagi maxfiy chat havolasini Goldbergga AQSH prezidentining milliy xavfsizlik bo‘yicha maslahatchisi Maykl Uolts yuborgan. Jurnalist buni shaxsiy xabar deb o‘ylab, guruhga qo‘shilgan va o‘sha yerda Yamanga hujum qilish masalasi muhokama qilinayotganini ko‘rgan. Chatda vitse-prezident JD Vens, davlat kotibi Marko Rubio, mudofaa vaziri Pit Xegset va boshqa yuqori martabali amaldorlar ishtirok etgan. Chatda qanday muhokamalar bo‘lgan? Jurnalistning ta’kidlashicha, chatda Yamanga zarba berish rejalari, hujum uchun belgilangan nishonlar koordinatalari va AQSHning iqtisodiy manfaatlari muhokama qilingan. Vitse-prezident JD Vens Oq uyning bu qaroriga shubha bilan qaragan va “Yevropani yana qutqarishdan nafratlanishini” aytgan. SM profili (taxminlarga ko‘ra, Stiven Miller) esa Tramp bu hujum uchun “yashil chiroq” yoqqanini, ammo buning evaziga iqtisodiy foyda olish kerakligini ta’kidlagan. Mudofaa vaziri Pit Xegset hujumning aniq detallarini ochiqlagan va oradan ko‘p o‘tmay, husiylar pozitsiyalari haqiqatdan ham nishonga olina boshlagan. Jurnalist boshida buni prank deb o‘ylagan, biroq hujumlar amalga oshirilganidan so‘ng guruh ishtirokchilari bir-birini tabriklagan. Goldbergning guruhni tark etishi va rasmiy munosabatlar Goldberg bu holatdan keyin guruhni o‘z ixtiyori bilan tark etib, Oq uy va Pentagonga rasmiy so‘rov yuborgan. Milliy xavfsizlik kengashi guruh haqiqatan ham mavjudligini tasdiqladi. Pentagon rahbari Pit Xegset esa hech qanday harbiy ma’lumot oshkor qilinmaganini aytdi va jurnalistni “yolg‘onchi” deb atadi. Donald Tramp bu haqda hech narsa bilmasligini aytgan va The Atlantic jurnali tez orada yopilishini ta’kidlagan. Maslahatchi Maykl Uolts iste’foga chiqariladimi? Politico nashriga ko‘ra, bu voqea sabab Maykl Uolts ishdan bo‘shatilishi mumkin. Tramp jamoasidagi kamida ikki amaldor uning iste’foga chiqishi kerak deb hisoblamoqda. Oq uydagi bu mojaro AQSH hukumatining xavfsizlik standartlariga qanday ta’sir qilishi va qanday choralar ko‘rilishi hozircha noma’lum. Ammo bu voqea Vashingtonda katta shov-shuvlarga sabab bo‘ldi.

Aleksandr Lukashenko 25 mart kuni rasman Belarus prezidentli lavozimiga kirishdi. Inauguratsiya marosimida u qasamyod keltirdi va Markaziy saylov komissiyasi (MSK) raisi Igor Karpenkodan prezident guvohnomasini qabul qilib oldi. «Marosimni Markaziy saylov komissiyasi raisi Igor Karpenko ochib berib, Belarus xalqining xohishiga ko‘ra, erkin va demokratik saylovlar natijasida Aleksandr Lukashenko mamlakat prezidenti sifatida saylanganini e’lon qildi», — deyiladi Belta agentligi xabarida. Ta’kidlanishicha, Lukashenko qo‘lini Konstitutsiyaga qo‘yib, Belarus tilida qasamyod keltirgan. Shundan keyin davlat madhiyasi yangragan. Prezident qasamyod qabul qilgani to‘g‘risidagi aktni imzolagan va MSK raisidan prezident guvohnomasini olgan. Bu Lukashenkoning prezident lavozimidagi yettinchi muddati. Oldinroq MSK yanvar oyidagi prezidentlik saylovlari natijasini tasdiqlagan edi. Unda Lukashenko o‘zi uchun rekord darajada saylovchilar ovozini to‘plagan — 86,82 foiz. 2020 yilgi saylovlarda Aleksandr Lukashenko 80,1 foiz, 2015 yilda — 83,47 foiz, 2010 yilda — 79,65 foiz, 2006 yilda — 83 foiz, 2001 yilda — 75,65 foiz, 1994 yilda — 80,34 foiz ovoz to‘plagandi.

Qozog‘istonning Olmaota shahrida yashovchi Kenjebek Ismoilov sunʼiy intellekt yordamida sudda g‘alaba qozondi. U advokat yollash o‘rniga ChatGPT neyron tarmog‘idan foydalanib, jarimaga qarshi kurash olib bordi va yakunda ishni yutib chiqdi. Masalaning mohiyati Hodisa 2023 yil dekabr oyida sodir bo‘lgan. Kenjebek Ismoilov yo‘l harakati qoidalarini buzgani uchun 5,8 ming tenge (taxminan 149 ming so‘m) miqdorida jarimaga tortilgan. U chorrahada oldida turgan yuk mashinasini aylanib o‘tish maqsadida jamoat transporti yo‘lagidan foydalangani uchun jarima olgan. Biroq Ismoilov bu qarorni adolatsiz deb hisoblab, avval ichki ishlar bo‘limiga murojaat qilgan. U yerda uning shikoyati rad etilgandan so‘ng, u ishni sudga olib chiqishga qaror qildi. Sunʼiy intellekt – yangi advokat? ChatGPT fuqaroga sudga murojaat qilish uchun zarur bo‘lgan arizani tayyorlashda yordam berdi. Sud jarayonida esa neyron tarmoq real vaqt rejimida unga sudyaning savollariga javob tayyorlashda yordamlashdi. Sud 10 daqiqada qaror chiqarib, Ismoilovga qo‘yilgan jarimani bekor qildi. Bu Qozog‘istonda sunʼiy intellekt yordamida yutib chiqilgan ilk sud ishlaridan biri bo‘lishi mumkin. "Bu fuqarolik burchi edi" Kenjebek Ismoilov sudga shikoyat arizasi berishdan maqsadi pul emasligini taʼkidladi: "Bu men uchun prinsipial masala edi. Xodimlar keyingi safar o‘z ishiga jiddiy yondashishlarini istardim. Sud jarayonida ular o‘zini qo‘pol va noprofessional tutdi. Shuning uchun bu ishni oxirigacha yetkazdim. Bu mening fuqarolik burchim edi." Endilikda Ismoilov politsiya departamentiga murojaat qilib, maʼnaviy zarar uchun tovon undirishni rejalashtirmoqda. Huquqshunoslar va jamoatchilik munosabati Bu voqea huquqshunoslar va internet foydalanuvchilari orasida qizg‘in muhokamalarga sabab bo‘ldi. Baʼzi mutaxassislar sunʼiy intellekt kelajakda yuridik sohada katta o‘zgarishlarga sabab bo‘lishi mumkinligini taʼkidlasa, boshqalar bunday tizimlarga haddan tashqari suyanib bo‘lmasligini aytishmoqda. Shunday bo‘lsa-da, bu voqea sunʼiy intellektdan foydalanish imkoniyatlarini yana-da kengaytirayotganini va u hatto sud jarayonlarida ham samarali yordamchi bo‘la olishini ko‘rsatib berdi.

Amerika Qo‘shma Shtatlarida ijtimoiy ta’minot tizimi bo‘yicha yirik tekshiruv o‘tkazilib, davlatdan nafaqa olayotgan 7 milliondan ortiq fuqaroning hujjatlar bo‘yicha tirik, aslida esa vafot etgani aniqlandi. Bu haqda Ilon Mask boshchiligidagi Hukumat samaradorligi departamenti (DOGE) ma’lum qildi. G‘ayritabiiy yoshdagi «nafaqaxo‘rlar» DOGE tomonidan o‘tkazilgan tekshiruv natijalariga ko‘ra, AQSH Ijtimoiy ta’minot boshqarmasi hujjatlarini yangilash jarayonida bir nechta hayratlanarli holatlar aniqlangan. Xususan, nafaqa olayotgan fuqarolar orasida: ? 1,7 million kishi – 120-129 yoshda. ? 2,4 million kishi – 130-139 yoshda. ? 2,4 million kishi – 140-149 yoshda. ? 400 mingdan ortiq kishi – 150 yoshdan yuqori. Raqamlar juda g‘ayritabiiy ko‘rinishga ega, chunki dunyodagi eng keksalar qatoridagi insonlar ham hozirda 120 yoshga yetmagan. Firibgarlikmi yoki tizimdagi xatolik? DOGE tomonidan tayyorlangan hisobotda ma’lumotlar bazasini tozalash ishlari 3 hafta davom etgani qayd etilgan. Ushbu jarayonda 7 million nafar odam rasman vafot etgan deb belgilanib, ularning ijtimoiy sug‘urta raqamlari bekor qilindi. Ammo hali ham 5 milliondan ziyod shubhali holatlar tekshirilmoqda. Bu holat Amerika ijtimoiy ta’minot tizimida katta firibgarliklar borligini ko‘rsatishi mumkin. Agar chinakamiga vafot etgan shaxslar nomiga nafaqa ajratib kelingan bo‘lsa, demak, kimdir bu mablag‘larni o‘zlashtirgan bo‘lishi mumkin. Ilon Maskning munosabati Ilon Mask bu vaziyatga keskin munosabat bildirib, AQSH ijtimoiy ta’minot tizimini «tarixdagi eng katta firibgarlik» deb atadi. U o‘z sahifasida mamlakatda 100 yoshdan oshgan 4 milliondan ortiq fuqaro borligi haqida infografika ham e’lon qildi. «Hatto kinofilmlarda ham bunday uzoq umr ko‘rgan odamlar kam uchraydi. Balki haqiqatdan ham biz bilmaydigan yashirin «vampirlar» bordir?» – deb hazilomuz izoh qoldirdi Ilon Mask. AQSH ijtimoiy ta’minot tizimidagi bu kabi muammolar nafaqat moliyaviy yo‘qotishlarga, balki davlatning ishonchliligini pasayishiga ham olib kelishi mumkin. Hozirda hukumat bu vaziyatni chuqurroq o‘rganib, kelgusida bunday holatlar takrorlanmasligi uchun yangi nazorat mexanizmlarini joriy etishni rejalashtirmoqda. Tekshiruv natijalari e’lon qilingach, jamoatchilik ushbu masalaga jiddiy e’tibor qaratishi shubhasiz. Hozircha esa, Amerika tarixidagi eng katta firibgarlikdan biri oshkor bo‘lgani aniq.

Yaponiyalik Ivao Hakamada, nohaq ravishda o‘limga hukm qilinib, 47 yil umrini qamoqda o‘tkazgan fuqaro, nihoyat davlat tomonidan tovon puli oladi. Kyodo agentligining xabar berishicha, unga 217 million iyena (1,44 million dollar) miqdorida tovon to‘lashga qaror qilindi. Yaponiya tarixidagi eng uzoq noo‘rin qamoq jazosi Hakamada 1968 yilda o‘z xo‘jayini, uning xotini va ikki bolasini o‘ldirganlikda ayblanib, o‘lim jazosiga hukm qilingan. Qotillik 1964 yilda sodir etilgan bo‘lib, u paytda Hakamada bor-yo‘g‘i 28 yoshda edi. 47 yil davomida u o‘limni kutib qamoqda qoldi. Ushbu muddat dunyo tarixida nohaq o‘lim hukmini kutib o‘tirgan eng uzoq qamoq jazosi sifatida qayd etilgan. Sud qarori va oqlanish Hakamada ishi ko‘p yillar davomida shubhalarga sabab bo‘lib kelgan. 2014 yilda Yaponiya sudi ishni qayta ko‘rib chiqishga qaror qildi va 2023 yilda uni oqladi. Tergov jarayonida dalillar soxtalashtirilgani, Hakamadadan e’tirofnomani qiynoqlar orqali olingani ma’lum bo‘ldi. 89 yoshli Hakamada ozodlikka chiqqanida juda zaiflashgan edi. Uning sog‘lig‘i qamoqda o‘tgan yillar davomida jiddiy ziyon ko‘rgan. Moliyaviy tovon va adolatning kechikishi Hakamadaga tovon puli ajratilishi adolat tiklanganini anglatsa-da, uning yo‘qotilgan umri va azoblarini to‘liq qoplashi mumkin emas. 47 yil qamoqda o‘tkazilgan vaqt, oiladan ayrilik, tushkunlik va psixologik zararni hech qanday tovon bilan qoplab bo‘lmaydi. Yaponiya sud tizimida bunday nohaqlik sodir bo‘lishi inson huquqlarini himoya qilish zaruratini yana bir bor ko‘rsatadi. Hakamada ishi nafaqat Yaponiyada, balki butun dunyoda sud adolati haqidagi muhokamalarni qayta qozg‘atdi. Ivao Hakamada ishi sud tizimidagi xatolar qanday og‘ir oqibatlarga olib kelishi mumkinligini namoyon etdi. Unga to‘langan tovon adolatni tiklash yo‘lidagi muhim qadam, biroq u o‘tgan yillarni qaytarib bera olmaydi. Bu voqea sud va tergov jarayonlarida yuqori aniqlik va xolislikni ta’minlash qanchalik muhim ekanini ko‘rsatadi.

Tojikiston va Qirg‘izistonda Ramazon hayiti joriy yilning 30-mart kuni nishonlanadi, deb xabar berdi Uz24.uz. Tojikiston Ulamolar kengashi 27-mart kuni yig‘ilish o‘tkazib, Ramazon hayitini 30-mart sanasida o‘tkazish to‘g‘risida qaror chiqargan. Qirg‘iziston Musulmonlar idorasi ham shu yil ro‘za 29 kun davom etishini bildirgan va Hayit bayrami 30-martga to‘g‘ri kelishini tasdiqlagan.

22-mart kuni United Airlines aviakompaniyasining Los-Anjelesdan Shanxayga uchayotgan reysi havoda burilib, ortga qaytdi. Bunga sabab — uchuvchilardan biri pasportini uyda unutib qoldirgani bo‘ldi, deb xabar beradi Nova24.uz CNN manbasiga tayanib. Ma’lumotlarga ko‘ra, samolyot bortida 257 nafar yo‘lovchi va 13 nafar ekipaj a’zosi bo‘lgan. Parvozdan ikki soat o‘tib, samolyot San-Fransiskoga qaytgan. “Pilotda pasport yo‘q edi. Biz yangi ekipaj tashkil qildik va mijozlarimizni o‘sha kunning o‘zida manzillariga yetkazdik. Yo‘lovchilarga ovqatlanish uchun vaucherlar va kompensatsiya berildi,” — deya bayonot berdi aviakompaniya. To‘rt soatdan so‘ng San-Fransiskodan yangi ekipaj parvozni davom ettirib, Shanxayga taxminan olti soat kechikib yetib bordi.

G‘arbiy Qozog‘iston viloyatining Jonibek tumanida yana bir noma’lum dron qoldiqlari topildi, deb xabar bermoqda Uz24.uz. Bu so‘nggi vaqtlarda ushbu hududda aniqlangan uchinchi shunday holatdir. Hozircha dronning qaysi davlatga tegishli ekani noma’lum bo‘lib qolmoqda. Tergov va tekshiruv ishlari davom etmoqda. Ma’lumot uchun, Jonibek tumani Rossiyaning Saratov va Volgograd viloyatlari bilan chegaradosh hudud sanaladi. Bu esa mintaqadagi xavfsizlik choralari dolzarbligini oshirmoqda.

The Moscow Times manbasining xabar berishicha, Saudiya Arabistonida AQSh va Rossiya o‘rtasida o‘tkazilgan muzokaralarda Rossiya delegatsiyasi Ukrainadagi to‘rtta hudud — Donetsk, Lugansk, Zaporijya va Xerson viloyatlarini to‘liq o‘z nazoratiga o‘tkazishni talab qilgan, deb xabar berdi Tengrinews.kz. Rossiya ushbu hududlarni to‘liq egallamagan bo‘lsa-da, Kreml konstitutsiyasiga ko‘ra ularni ma’muriy chegaralarda olishga intilmoqda. Kremlga yaqin manbalar Putinning bu hududlarni yo‘qotishni siyosiy jihatdan o‘ziga ruxsat bera olmasligini ta’kidlashgan. Manbalarga ko‘ra, Rossiya Vashingtondan Kiyevga bosim o‘tkazib, u yerda joylashgan qo‘shinlarni olib chiqishni talab qilishini kutmoqda. Aks holda, muzokaralar davom ettiriladi va harbiy yo‘l bilan hududlarni bosib olish rejasi ishga tushiriladi. Alternativa sifatida Rossiya boshqa bir ukrain viloyatini, masalan, Dnepropetrovsk yoki Sumyni egallab, uni Xerson va Zaporijya bilan almashishni taklif qilishi mumkin. 2024-yil fevral holatiga ko‘ra, Rossiya quyidagi darajada hududlarni nazorat qilmoqda: Lugansk — 98,6%, Donetsk — 62,6%, Zaporijya — 71,9%, Xerson — 69,3%. Ammo Zaporijya va Xerson shahar markazlari Rossiya qo‘lida emas. Isroillik harbiy tahlilchi David Sharpning ta’kidlashicha, bu hududlarni harbiy yo‘l bilan egallash Rossiya uchun nihoyatda og‘ir vazifa. Unga ko‘ra, Dneprni kechib o‘tish va shaharlarni zabt etish uchun armiyada katta o‘zgarishlar bo‘lishi kerak. Rossiyalik diplomatlarning fikricha, Tramp ma’muriyati uchun aynan qaysi hududlar Rossiyaga o‘tishi muhim emas — u zamonaviy, qurollangan, G‘arb tarafdori bo‘lgan Ukrainani ko‘rishni xohlaydi. 24-mart kuni Er-Riyod shahrida Rossiya va AQSh delegatsiyalari o‘rtasida 12 soatdan ortiq davom etgan muzokaralar bo‘lib o‘tdi. Uchrashuv yopiq formatda, Ritz-Carlton mehmonxonasida o‘tkazildi. Muzokaralarda Qora dengizdagi xavfsizlik va energetika obyektlariga nisbatan vaqtincha o‘t ochishni to‘xtatish muhokama qilindi. Tomonlar 25-mart kuni, seshanba, birgalikdagi bayonot e’lon qilishadi.

Venesuelaga AQSHdan deportatsiya qilingan 199 nafar migrantni olib kelgan birinchi samolyot qo‘ndi, deb Euronews xabar berdi. Ma’lum qilinishicha, dushanba kuni ertalab samolyot Karakas shimolidagi Mayketiya xalqaro aeroportiga yetib kelgan. AQSH va Venesuela o‘rtasida diplomatik aloqalar mavjud emasligi bois, samolyot avval Texasdagi harbiy bazadan havoga ko‘tarilib, Gondurasga qo‘ngan. U yerdan migrantlar boshqa samolyot orqali Venesuelaga jo‘natilgan. AQSH hukumati bayonotida shunday deyilgan: «Ushbu insonlarning Qo‘shma Shtatlarda qolishi uchun qonuniy asosi yo‘q. Kelajakda Venesuelaga deportatsiya reyslari doimiy ravishda amalga oshirilishini kutyapmiz. Noqonuniy immigratsiyaga qarshi kurashda hamkorlik qilgani uchun Gonduras prezidenti Kastro hamda uning hukumatiga minnatdorlik bildiramiz». O‘tgan hafta Venesuela prezidenti Nikolas Maduro va AQSH prezidenti Donald Tramp migrantlarni deportatsiya qilish bo‘yicha kelishuvga erishgan edi. Venesuelaga repatriatsiya fevralidan beri to‘xtatilgan edi. Bu AQSH prezidenti Chevron kompaniyasini Venesuelada faoliyat yuritish litsenziyasidan mahrum qilganidan keyin sodir bo‘lgan. Vashington Venesuelaga reyslarni qayta tiklash haqidagi qarorni 238 nafar venesuelalikning Salvadordagi CECOT mega-qamoqxonasiga jo‘natilishi ortidan qabul qildi. AQSH hukumati ularni «Tren-de-Aragua» jinoiy guruhiga aloqadorlikda aybladi. Biroq deportatsiya qilingan migrantlarning qarindoshlari bu ayblovlarni rad etmoqda. Venesuela Milliy assambleyasi raisi Xorxe Rodriges Gomes shunday dedi: «Migratsiya – jinoyat emas. Biz barcha muhtojlarning qaytarilishi va Salvadorga o‘g‘irlangan birodarlarimizning ozod qilinishi uchun harakatni davom ettiramiz». O‘tgan hafta Nikolas Maduro o‘z hukumatiga AQSHda qo‘lga olingan venesuelaliklarni repatriatsiya qilish uchun zarur reyslar sonini oshirishni buyurgan edi.

Rossiya delegatsiyasi Saudiya Arabistonida AQSH bilan o‘tkazilayotgan muzokaralarda Ukrainaning to‘rtta — Donetsk, Luhansk, Zaporijjya va Xerson oblastlarining barcha hududi o‘z nazorati ostiga berilishiga erishmoqchi, deb xabar beradi The Moscow Times. Garchi Rossiya armiyasi ushbu hududlarning birontasini to‘liq nazorat qilmasa ham, Kreml ularni Rossiya konstitutsiyasiga muvofiq, ya’ni anneksiya qilingan hududlar sifatida, ma’muriy chegaralari bilan qo‘lga kiritishga umid qilmoqda. Manbalarga ko‘ra, Putin siyosiy jihatdan bu hududlarni yo‘qotishga yo‘l qo‘ya olmaydi, shuning uchun Rossiya har qanday yo‘l bilan ularga egalikni mustahkamlash niyatida. «Rossiya konstitutsiyasida hududlarning tarkibdan chiqish mexanizmi yo‘q. Bizga butun Zaporijjya va Xerson oblastlari kerak», — degan manba. Rossiyalik yana bir amaldorga ko‘ra, Kreml tomoni Vashington Rossiya tomonidan egallangan hududlardan Ukraina qo‘shinlari butunlay olib chiqib ketilishi borasida Kiyevga bosim o‘tkazishiga umid qilmoqda. Muqobil yo‘l sifatida Rossiya Ukrainaning boshqa oblastlarini, masalan, Dnepropetrovsk yoki Sumini egallashga urinishi, keyin esa ularni Xerson va Zaporijjyaga almashishni taklif qilishi mumkin. Fevral holatiga ko‘ra, Rossiya armiyasi Luhansk oblastining 98,6 foizini, Donetskning — 62,6 foizi, Zaporojening — 71,9 foizi va Xersonning — 69,3 foizini nazorat qilmoqda. Isroillik harbiy ekspert David Sharpning ta’kidlashicha, Rossiya ushbu oblastlarni harbiy yo‘l bilan tezda egallay olmaydi. «Rossiyaliklar uchun bir juft qishloqni egallash ham katta natija. Dneprni kesib o‘tish va Xersonni egallash, yoki hatto har ikki qirg‘oqda joylashgan Zaporoje shahriga kirib borish uchun favqulodda hodisa yuz berishi kerak. Bu juda qiyin vazifa», — deydi u.

Shimoliy Karolinada 23 yoshli ukrainalik qochqin Irina Zarutska poyezdda pichoqlab o‘ldirildi. Bu haqida Zamin.uz xabar berdi. Politsiya ayolga hujum qilgan 34 yoshli Dekarlos Braunni qo‘lga oldi va uni qotillikda ayblamoqda. Voqea videoga tushib, ijtimoiy tarmoqlarda keng tarqaldi, bu esa jamoatchilik orasida katta norozilikka sabab bo‘ldi. Shahar meri ushbu holatni sud tizimidagi xato deb atab, transportda xavfsizlikni oshirish bo‘yicha choralar ko‘rilishini va’da qildi. Zarutskaning oilasi uning 2022-yilda urushdan qochib AQShga kelganini va yangi hayotga tez moslashganini bildirdi. U san’atga qiziqardi, hayvonlarni yaxshi ko‘rar va oilasi bilan baxtli yashardi. Ushbu voqea siyosiy bahslarga ham sabab bo‘ldi. Ayrimlar Braun ilgari og‘ir jinoyatlar uchun jazolangan bo‘lsa-da, ozodlikka chiqqanini tanqid qildi. Shtat rahbari esa jinoyatchilikka qarshi yanada samarali choralar ko‘rishga chaqirdi. Bu voqea jamiyatda xavfsizlik va adolat masalalarini yana bir bor muhokama qilishga sabab bo‘ldi.

Suriya fuqarolar urushi davomida minglab bolalar ota-onalaridan ajralib, turli yetimxonalar va muassasalarga joylashtirilgan. Bu haqida Zamin.uz xabar berdi. Ba’zi holatlarda ular o‘z qarindoshlari qo‘liga berilmagan, hujjatlari o‘zgartirilib, begona joylarda saqlangan. Hozirda ko‘plab oilalar farzandlarining tirik yoki yo‘qligidan bexabar bo‘lib qolmoqda. BBC va xalqaro tashkilotlarning tekshiruviga ko‘ra, kamida 323 bola yashirincha qarindoshlaridan ajratilgan. Eng ko‘p bola qabul qilgan muassasalardan biri Avstriyada joylashgan SOS Children’s Villages International tashkiloti bo‘lib, ayrim sobiq xodimlar bu yerda bolalarning shaxsi o‘zgartirilgani va ular bilan aloqaga ruxsat berilmagani haqida ma’lumot bergan. Tashkilot ushbu ayblovlarni qisman rad etsa-da, bolalar taqdiri yuzasidan afsusda ekanini bildirgan. SOS rahbariyati Suriyadagi muassasalarda bolalarning noqonuniy ravishda ota-onasidan ajratilishi bo‘yicha mustaqil tekshiruv o‘tkazilishini ma’lum qilgan. Hozirda yuzlab onalar farzandlarini izlashda davom etmoqda. Ular bir muassasadan boshqasiga borib, farzandlarini topishga harakat qilmoqda. Suriyada yangi hukumat ham bu masalani o‘rganishni boshlagan, ammo resurslarning yetishmasligi sababli hali aniq natija olinmagan. Bu muammo hal etilishi uchun xalqaro hamkorlik va keng qamrovli tekshiruv zarur hisoblanadi.

Vengriyaning Seksard shahrida noodatiy va qiziqarli voqea – qabr qazish bo‘yicha 18-xalqaro chempionat bo‘lib o‘tdi. Bu haqida Zamin.uz xabar berdi. Ushbu musobaqa mamlakatning Qabr qazuvchilar uyushmasi tomonidan aniq reja va tartib asosida tashkil etildi. Tadbir kasb sohasi nufuzini oshirishga xizmat qildi. Musobaqada ishtirokchilar ikki kishilik jamoalar shaklida qatnashdi. Ularga ikki soat vaqt berildi. Shu vaqt ichida har bir jamoa 200x80 santimetr o‘lchamda va 160 santimetr chuqurlikda qabr qazishi kerak edi. Ushbu qoidalar ishtirokchilardan nafaqat mahorat, balki diqqat va tezkorlikni ham talab qildi. Chempionat yakunida Parakletosz Nonprofit jamoasi g‘olib deb topildi. Bu jamoa ketma-ket ikkinchi yil chempionlikni qo‘lga kiritdi, bu ularning puxta tayyorgarligi va kasbiy darajasining yuqori ekanligini ko‘rsatdi. Tashkilotchilarning ta’kidlashicha, bunday musobaqalar kasb nufuzini oshirish bilan birga, yosh avlodni professional mutaxassislar bilan yaqindan tanishtiradi. Shuningdek, ishtirokchilarga jamoaviy hamkorlik va sog‘lom raqobat muhitida ishlash ko‘nikmalarini rivojlantirishga yordam beradi. Bu tadbirlar kasbiy malakani oshirish va sohani yanada rivojlantirish uchun muhim ahamiyatga ega.

London shahrida tarixdagi eng yirik namoyishlardan biri bo‘lib o‘tdi. Bu haqida Zamin.uz xabar berdi. Ma’lumotlarga ko‘ra, taxminan 1,5 million kishi «Qirollikni birlashtir» shiori ostida ko‘chalarga chiqdi. Ushbu katta aksiya Temza daryosining janubiy sohilida joylashgan Sazerk tumanida boshlandi. Namoyishchilar poytaxt markaziga yo‘nalib, Uaytholl hukumat binosi tomon harakat qilishdi. Ular Vestminster ko‘prigidan o‘tib, asosiy yig‘ilish joyi bo‘lgan bosh vazir Kir Starmerning qarorgohi oldidagi ko‘chada to‘plandi. Tashkilotchilarning ma’lumotlariga ko‘ra, ushbu yirik harakatni English Defence League harakati asoschisi Tommi Robinson uyushtirgan. London ko‘chalarida yig‘ilgan odamlar turli plakatlar, shiorlar va da’vatlar bilan chiqish qildi. Kuzatuvchilar ta’kidlashicha, bu namoyish Buyuk Britaniyaning siyosiy jarayonlariga jiddiy ta’sir ko‘rsatishi mumkin. Shuningdek, namoyish nafaqat ishtirokchilar soni bilan, balki uyushganligi va siyosiy rang-barangligi bilan ham tarixiy voqea sifatida e’tirof etildi. Bu harakat mamlakatdagi siyosiy muhitda yangi davr boshlanishiga sabab bo‘lishi kutilmoqda. London aholisi tomonidan keng qo‘llab-quvvatlangan ushbu namoyish siyosiy faollik va birlashishning yorqin namunasi bo‘ldi.

Sopot shahrida noma’lum shaxslar Polsha bosh vaziri Donald Tuskning rafiqasiga tegishli bo‘lgan shaxsiy Lexus avtomobilini sirli ravishda o‘g‘irlab ketishdi. Bu haqida Zamin.uz xabar berdi. Bu voqea shahar aholisi va ommaviy axborot vositalari orasida keng muhokamalarga sabab bo‘ldi. Gdanskdagi Voyevodelik politsiya bo‘limi hodisa yuzasidan tezkor tergov ishlarini olib bormoqda. Politsiya bosh boshqarmasining ma’lum qilishicha, ular ushbu ish bo‘yicha faol surishtiruv olib bormoqdalar. Gazeta Wyborcza nashri esa o‘g‘irlangan avtomobil Tuskning rafiqasi Malgojata nomiga tegishli ekanligini aniqlaganini xabar qildi. Hodisa sodir bo‘lgan hududda Tusk oilasining uyi maxsus himoyaga olingan. Polshada yuqori martabali davlat amaldorlari va ularning oilalari doimiy ravishda Davlat xavfsizlik xizmati tomonidan muhofaza qilinadi. Shu sababli, bu voqea jamoatchilikda katta hayrat uyg‘otdi va tergovchilar diqqat markazida turibdi. Hozircha politsiya hodisaning boshqa tafsilotlarini oshkor qilmagan. Tusk oilasi va mahalliy aholi voqea yuzasidan xavotirda bo‘lib, avtomobilni topish va unga qaytarish uchun tezkor choralar ko‘rilmoqda.

Fransiyada prezident Emmanuel Makronning faoliyatiga nisbatan yangi impichment jarayoni boshlandi. Bu haqida Zamin.uz xabar berdi. Parlamentda 104 nafar deputat ushbu tashabbusni qo‘llab-quvvatlab, respublika prezidentiga nisbatan ishonchsizlik masalasini rasmiy kun tartibiga kiritdi. “Insoumise France” partiyasi raisi Matild Pano ta’kidlashicha, 10 sentyabr kuni mamlakat bo‘ylab o‘tkazilgan ommaviy norozilik namoyishlaridan so‘ng ekologlar va kommunistlar bilan birgalikda 104 deputat Makronga impichment e’lon qilish tashabbusini imzoladi. Unga ko‘ra, prezident o‘z lavozimidan iste’foga chiqishi lozim. 10 sentyabr kuni “Hammasini yoping” shiori ostida Fransiya bo‘ylab yirik namoyishlar o‘tkazildi. Norozilar hukumatning iqtisodiy siyosatini tanqid qilib, byudjetni qisqartirishga qarshi chiqdi. Namoyishlar davomida ko‘chalar to‘silib, chiqindi qutilari yoqildi va politsiya bilan to‘qnashuvlar yuz berdi. Parlamentdagi ovoz berishda 364 deputat qarshi ovoz bergan bo‘lsa, 194 nafari hukumatga ishonchsizlik bildirdi. Natijada bosh vazir Fransua Bayru hukumati iste’foga chiqdi. Namoyishlardan so‘ng mamlakatning ko‘plab shaharlarida fuqarolar ommaviy yig‘ilishlar va ko‘cha bayramlari o‘tkazdi. Bu siyosiy vaziyat aholining diqqatini jalb qilganini ko‘rsatmoqda. Hozirda Fransiyadagi siyosiy inqirozning rivojlanishi va Makronning lavozimda qolishi yoki iste’foga chiqishi nafaqat mahalliy, balki xalqaro hamjamiyat tomonidan ham diqqat bilan kuzatilmoqda.

Afg‘onistonda yana bir aviahalokat yuz berdi. Bu haqida Zamin.uz xabar berdi. Ma’lumotlarga ko‘ra, “Tolibon” hukumatining kon va neft vaziri Hidoyatulloh Badriy hamda G‘ur viloyati hokimi Hayyatulloh Muborakni olib ketayotgan vertolyot G‘ur viloyati hududida qulagan. Ularning safari konlarni ko‘zdan kechirish va shaxsiy nazorat qilish maqsadida amalga oshirilayotgani aytilmoqda. Afg‘oniston Mudofaa vazirligi ma’lumotlariga ko‘ra, halokatga texnik nosozlik sabab bo‘lgan. Vertolyot qiyin tog‘li hududda nazoratni yo‘qotib, tog‘ga borib urilgan. Biroq omadsizlikka qaramay, yo‘lovchilarning hech biri halok bo‘lmagan. Ba’zi mahalliy manbalarning xabar berishicha, uchta uchuvchi va ikki nafar ekipaj a’zosi turli darajadagi jarohatlar olgan. Shu bilan birga, vazir va hokimning salomatligi yaxshi bo‘lib, ular jiddiy jarohat olmagan. Hodisadan so‘ng ayni hududga qutqaruvchi guruhlar hamda tibbiy yordam xizmatlari yuborilgan. Jarohat olganlarning barchasi shifoxonaga yetkazilgan. Vertolyot esa jiddiy zarar ko‘rganligi ma’lum qilindi. Ushbu voqea Afg‘onistondagi aviaxavfsizlik masalalariga e’tiborni yanada kuchaytirishni taqozo etadi.

Germaniyada noyob voqea keng muhokamalarga sabab bo‘ldi. Bu haqida Zamin.uz xabar berdi. Shimoliy Reyn-Vestfaliya viloyatidagi Vezel shahrining kasb-hunar kolleji o‘qituvchisi 16 yil davomida ishga bormasdan, muntazam ravishda maosh olgani aniqlandi. Ma’lumotlarga ko‘ra, o‘qituvchi 2009 yildan beri rasmiy kasallik ta’tilida bo‘lgan va har oy tibbiy ma’lumotnoma taqdim qilib, ish haqini olgan. Shu tariqa unga 16 yil davomida taxminan bir million yevro to‘langan. Har oy o‘rtacha maoshi 6,1 ming yevroni tashkil qilgan. Bu holat maktab rahbariyati o‘zgargach aniqlangan. Yangi ma’muriyat o‘qituvchining holatini tekshirishga qaror qilib, uni tibbiy ko‘rikdan o‘tishga chaqirgan. Lekin o‘qituvchi bu qarorni adolatsizlik deb hisoblab, masalani sudga olib borgan. Sud jarayonida u uzoq yillik kasallik ta’tili asosida olingan maosh qonuniy ekanligini himoya qilgan. Biroq sud maktab tomonini qo‘llab-quvvatlagan va o‘qituvchi nafaqat ish haqini qaytarishi shart emas, balki 2,5 ming yevro sud xarajatini ham qoplashi kerakligi haqida qaror chiqargan. Sudya bu holatni tushunarsiz deb atagan, chunki o‘qituvchi 16 yil davomida biror marta darsga bormagan, ammo doimiy tibbiy ma’lumotnoma topshirgan va shu bilan maosh olgan. Germaniya qonunlariga ko‘ra, davlat xizmatchilari, jumladan o‘qituvchilar cheklanmagan kasallik ta’tili huquqiga ega va bu davrda to‘liq ish haqi olishlari mumkin. Biroq qonun kasallik ta’tilida bo‘lgan shaxsning boshqa tijorat faoliyati bilan shug‘ullanishini qat’iyan taqiqlaydi. Aniqlanishicha, o‘qituvchi kasallik ta’tili davomida tibbiyot sohasiga ixtisoslashgan startap tashkil qilgan. Bu qonun talablarini buzish hisoblanib, uning sudda mag‘lub bo‘lishiga sabab bo‘lgan. Ushbu voqea Germaniyada davlat xizmatchilari kasallik ta’tiliga oid qonunlar va ularning amaliyoti haqida jiddiy muhokamalarga sabab bo‘ldi.