2023-yil 7-oktabrda boshlangan G‘azo urushi Yaqin Sharqdagi eng qonli va murakkab mojolardan biriga aylandi. Bu haqida Zamin.uz xabar berdi.
Hamas tomonidan Isroilga uyushtirilgan hujum natijasida 1200 dan ortiq kishi halok bo‘ldi, 251 kishi esa garovga olindi. Ushbu voqea Isroil va butun dunyo uchun katta ta’sir qildi.
Ikki yildan ortiq davom etgan urush jarayonida vaziyat yanada murakkablashdi va har ikki tomon uchun xalqaro miqyosda jinoiy ayblovlar paydo bo‘ldi. Isroilning G‘azodagi harbiy harakatlari natijasida katta halokat yuzaga keldi.
Xalqaro tashkilotlar va mustaqil kuzatuvchilar urush davomida sodir etilgan qonunbuzarliklar haqida ishonchli dalillar taqdim etmoqda. Bu jinoyatlar orasida aholi ochlikka tashlanishi, harbiy amaliyotlar vaqtida fuqarolarning xavfsizligini ta’minlashdagi sustkashlik va shaharlarning vayron bo‘lishi mavjud.
BMTning sog‘liqni saqlash tashkiloti G‘azodagi tibbiy inshootlarga qilingan hujumlarni qoraladi. So‘nggi haftalarda Deir al-Balah shahriga Isroil harbiylarining yurishi yangi ko‘chish to‘lqinlarini yuzaga keltirdi.
Shuningdek, xalqaro jurnalistlarning G‘azoga kirishi cheklanmoqda, bu esa urush haqidagi ma’lumotlarning aniq va mustaqil yoritilishini qiyinlashtirmoqda. Falastinlik jurnalistlar esa fidokorona faoliyat olib bormoqda, ularning 200 nafari halok bo‘lgan.
Isroilning asosiy ittifoqchilari ham unga nisbatan sabr-toqatini yo‘qotmoqda. AQSh, Buyuk Britaniya, Kanada, Avstraliya, Yangi Zelandiya, Yevropa Ittifoqi davlatlari va Yaponiya tashqi ishlar vazirlari tomonidan 21-iyul kuni imzolangan qo‘shma bayonotda Isroilning G‘azodagi gumanitar inqirozga sabab bo‘lgan siyosati keskin tanqid qilindi.
Ular G‘azo aholisiga yordam berish uchun tashkil etilgan Gumanitar Fondning ishini beqaror, xavfli va inson qadr-qimmatiga zid deb baholadi. Bayonotda 800 dan ortiq falastinlik yordam olish jarayonida halok bo‘lgani alohida ta’kidlandi va bu holat insonparvarlik qonunlariga zidligi qayd etildi.
Buyuk Britaniya tashqi ishlar vaziri Deyvid Lammi ham Isroilni shu yo‘nalishda keskin tanqid qildi. Isroil parlamenti yaqin kunlarda yozgi tanaffusga chiqadi.
Bu tanaffus Bosh vazir Benyamin Netanyaxu uchun qisqa muddatli dam olish imkonini beradi. Hozirda u koalitsion hukumati tarkibidagi ultramillatchilar tomonidan doimiy bosim ostida.
Ular G‘azodagi urushni to‘xtatishga qat’iy qarshi. Agar Netanyaxu sulhga rozi bo‘lsa, u hukumatdagi ko‘makchilarining qo‘llovidan mahrum bo‘lishi mumkin, bu esa yangi saylovlar va hokimiyatdan chetlatilishiga olib keladi.
Shuningdek, u 7-oktabr voqealari va korrupsiya ishlarida jinoiy javobgarlikka tortilishi mumkin. Urush fonida sulhga erishish imkoniyati ham mavjud.
Bu nafaqat G‘azo aholisi, balki Hamas tomonidan garovda ushlab turilgan Isroil fuqarolari uchun ham hayot-mamot masalasidir. Ammo sulh urushning yakuni emas, balki zo‘ravonlikni to‘xtatib, diplomatik muzokaralar uchun sharoit yaratadigan oraliq bosqichdir.
Agar xalqaro hamjamiyat, xususan Buyuk Britaniya va Fransiya kabi davlatlar Falastin davlatini tan olish bo‘yicha qat’iy qaror qabul qilsa, bu uzoq yillik mojaroni siyosiy yo‘l bilan hal etishda muhim qadam bo‘lishi mumkin.
